arkamikontrolet
New member
hayatını suda geçiren canlılar yüzgeçleriyle hareket eder. Hem karada hem suda yaşayan canlılar larvalık devrinden daha sonra ayaklanır ve hoş güzel yürürler. Aksolotl semenderi ise bu iki tanıma da bir türlü uymuyor. Aksolotl semenderi yetişkinliğinde bile bir larvaya benziyor ve larva özellikleri taşıyor. Bu niçinle bir hayli kişi bu semenderi yürüyen balık olarak tanımlamayı tercih ediyor.
Aksolotl bir balık değil, bir semender. Bildiğimiz hiç bir semender cinsine benzemese de sahip olduğu temel özellikler onu bu sınıfta değerlendirmemize niye oluyor. Dünyada sadece tek bir gölün ortasında ve etrafında yaşayabilen bu canlının sayısı maalesef her geçen gün azalıyor. Gelin Aksolotl semenderinin sıra dışı özelliklerine bakalım ve bu farklı canlıyı biraz daha yakından tanıyalım.
Aksolotl nedir?
Aksolotl, eşsiz bir genetik yapıya sahip olan bir semender çeşididir. Amfibi sınıfındandır, Axolotls ortak ismiyle anılır, bilim insanları tarafınca Ambystoma mexicanum olarak isimlendirilir ve etoburdur. En dikkat çeken özelliği ise neoteni olarak isimlendirilen bir durum niçiniyle ömrü boyunca larva özelliklerine sahip olmasıdır.
Larva özelliği demek Aksolotl semenderinin iribaş gibisi bir sırt yüzgecine ve geniş başının ardında bulunan tüylü dış solungaçlara sahip olması manasına geliyor. Yani hem karada tıpkı vakitte suda yaşayan amfibi sınıfına ilişkin bulunmasına karşın neoteni durumu niçiniyle ömrünü bir larva üzere su altında sürdürüyor.
Aksolotl nerede yaşar?
Aksolotl semenderi yalnızca ve yalnızca Meksika’nın başşehri Mexico City’nin yakınlarında bulunan Xochimilco isimli bir gölde yaşamaktadır. Göle yakın birtakım su kanallarında da bu canlıya rastlanmıştır. Bölgenin irtifası yüksektir ve kış aylarında bile suyun sıcaklığı yaklaşık 20 derecedir.
Aksolotl’un öbür semenderlerden farklı özellikleri:
Aksolotl semenderinin sadece Meksika’nın başşehri Mexico City’nin yakınlarında bulunan Xochimilco isimli bir gölde yaşıyor olması elbet onun farklı özelliklerinden biridir. Lakin elbet Aksolotl semenderini eşsiz yapan özellik, öteki semenderlerden farklı olarak neredeyse hayatının tamamını su altında geçiriyor olmasıdır.
Aksolotl semenderi, başka semender cinslerine göre fazlaca daha büyüktür. Uzunluğu 15 – 25 cm, yükü 50 – 250 gram içindedır. Çok daha büyük olduğu üzere ortalama 10 – 15 yıllık ömrü ile öteki semenderlerden epeyce daha uzun yaşar. Rengi genel olarak kahverengi üzerine siyah beneklerden oluşur lakin akvaryuma hapsedilenlerin albino ve beyaz oldukları da görülmüştür.
Aksolotl ne yiyor?
Aksolotl semenderi etoburdur. Solucan, böcek, kabuklu, yumuşakça ve küçük balık tiplerinden oluşan varlıklı bir beslenme sistemi vardır. Bulunduğu alanda beslenme zincirinin en üstündedir. Bu bölgede bu kadar rahat yaşayabiliyor olmasının niçinlerinden biri de budur. Fakat durum süratle değişiyor.
Aksolotl semenderleri süratle yok oluyor:
Aksolotl semenderi bölgesindeki besin zincirinin doruğundayken levrek, tilapia ve balıkçıl kuşların farklı niçinlerle bölgeye akın etmesi sebebiyle av pozisyonuna geldi. Avcı çeşitlerin sayısının giderek artması niçiniyle Aksolotl semenderleri lezzetli birer av haline geldi. Ama Aksolotl’un yok olmasının en büyük sebebi bu değil.
Aksolotl semenderinin yok olmasının sebebi biziz, beşerler. Xochimilco gölü giderek kirleniyor. Aksolotl’un kendisi olmasa bile beslendiği canlılar artık bu gölde yaşayamaz hale geldikleri için doğal habitat sistemi bozuluyor. Geniş bir kompleks olan Xochimilco gölünün global iklim değişikliği niçiniyle giderek küçüldüğü de gözle görülür bir gerçek.
İnsanlığın bu canlıya yaptığı zulüm elbette bitmiyor. Aksolotl semenderi tanınan bir akvaryum canlısı. Avlanıp avlanıp akvaryumda hapsedilmek üzere satılıyor. Yetmezmiş üzere Meksika’nın geleneklerine nazaran kızarmış Aksolotl semenderi büyük bir jest kabul edildiği için bedelli bir av olarak da görülüyor.
Meksikalı biyolog Luis Zambran tarafınca 1998 yılında Xochimilco gölünde yapılan bir araştırmada kilometrekare başına 6 bin Aksolotl semenderi olduğu tespit edilmişti. Bugün ise kilometrekare başına sırf 35 tane var ve bu sayı giderek azalıyor. Doğal hayat alanında bulunandan epeyce daha fazla sayıda Aksolotl semenderinin akvaryum ve gibisi alanlarda hapsedildiği düşünülüyor.
Aksolotl semenderinin fazlaca eski uygarlıklarda da biliniyordu, hatta mitolojide de ismi geçiyor:
Meksika mitolojisindeki kıssaların büyük kısmı Aztek ve Maya uygarlıklarından bahseder. bu biçimde eşsiz bir canlı da şüphesiz mitolojideki yerini alıyor. Efsaneye nazaran bir Aztek yaradanı kurban edilmekten kaçarken kılık değiştirerek Xochimilco gölüne girmiştir ve Aksolotl semenderi bu biçimdece ortaya çıkmıştır. Eski bir ilah olduğunu düşündükleri canlıyı kızartıp yemek nasıl akıllarına geldi, orası bilinmiyor.
Yürüyen bir balığa benzeyen farklı canlı Aksolotl semenderi hakkındaki sıra dışı bilgilerden bahsettik ve bu canlının nasıl günden güne yok olduğunu anlattık. Bu cins bakılırsanleri kendine hayran bırakan canlıları hapsetmek yerine doğal ortamında gözlemenin daha kıymetli olduğunu ne vakit anlayacağız, merak etmemek elde değil.
Aksolotl bir balık değil, bir semender. Bildiğimiz hiç bir semender cinsine benzemese de sahip olduğu temel özellikler onu bu sınıfta değerlendirmemize niye oluyor. Dünyada sadece tek bir gölün ortasında ve etrafında yaşayabilen bu canlının sayısı maalesef her geçen gün azalıyor. Gelin Aksolotl semenderinin sıra dışı özelliklerine bakalım ve bu farklı canlıyı biraz daha yakından tanıyalım.
Aksolotl nedir?
Aksolotl, eşsiz bir genetik yapıya sahip olan bir semender çeşididir. Amfibi sınıfındandır, Axolotls ortak ismiyle anılır, bilim insanları tarafınca Ambystoma mexicanum olarak isimlendirilir ve etoburdur. En dikkat çeken özelliği ise neoteni olarak isimlendirilen bir durum niçiniyle ömrü boyunca larva özelliklerine sahip olmasıdır.
Larva özelliği demek Aksolotl semenderinin iribaş gibisi bir sırt yüzgecine ve geniş başının ardında bulunan tüylü dış solungaçlara sahip olması manasına geliyor. Yani hem karada tıpkı vakitte suda yaşayan amfibi sınıfına ilişkin bulunmasına karşın neoteni durumu niçiniyle ömrünü bir larva üzere su altında sürdürüyor.
Aksolotl nerede yaşar?
Aksolotl semenderi yalnızca ve yalnızca Meksika’nın başşehri Mexico City’nin yakınlarında bulunan Xochimilco isimli bir gölde yaşamaktadır. Göle yakın birtakım su kanallarında da bu canlıya rastlanmıştır. Bölgenin irtifası yüksektir ve kış aylarında bile suyun sıcaklığı yaklaşık 20 derecedir.
Aksolotl’un öbür semenderlerden farklı özellikleri:
Aksolotl semenderinin sadece Meksika’nın başşehri Mexico City’nin yakınlarında bulunan Xochimilco isimli bir gölde yaşıyor olması elbet onun farklı özelliklerinden biridir. Lakin elbet Aksolotl semenderini eşsiz yapan özellik, öteki semenderlerden farklı olarak neredeyse hayatının tamamını su altında geçiriyor olmasıdır.
Aksolotl semenderi, başka semender cinslerine göre fazlaca daha büyüktür. Uzunluğu 15 – 25 cm, yükü 50 – 250 gram içindedır. Çok daha büyük olduğu üzere ortalama 10 – 15 yıllık ömrü ile öteki semenderlerden epeyce daha uzun yaşar. Rengi genel olarak kahverengi üzerine siyah beneklerden oluşur lakin akvaryuma hapsedilenlerin albino ve beyaz oldukları da görülmüştür.
Aksolotl ne yiyor?
Aksolotl semenderi etoburdur. Solucan, böcek, kabuklu, yumuşakça ve küçük balık tiplerinden oluşan varlıklı bir beslenme sistemi vardır. Bulunduğu alanda beslenme zincirinin en üstündedir. Bu bölgede bu kadar rahat yaşayabiliyor olmasının niçinlerinden biri de budur. Fakat durum süratle değişiyor.
Aksolotl semenderleri süratle yok oluyor:
Aksolotl semenderi bölgesindeki besin zincirinin doruğundayken levrek, tilapia ve balıkçıl kuşların farklı niçinlerle bölgeye akın etmesi sebebiyle av pozisyonuna geldi. Avcı çeşitlerin sayısının giderek artması niçiniyle Aksolotl semenderleri lezzetli birer av haline geldi. Ama Aksolotl’un yok olmasının en büyük sebebi bu değil.
Aksolotl semenderinin yok olmasının sebebi biziz, beşerler. Xochimilco gölü giderek kirleniyor. Aksolotl’un kendisi olmasa bile beslendiği canlılar artık bu gölde yaşayamaz hale geldikleri için doğal habitat sistemi bozuluyor. Geniş bir kompleks olan Xochimilco gölünün global iklim değişikliği niçiniyle giderek küçüldüğü de gözle görülür bir gerçek.
İnsanlığın bu canlıya yaptığı zulüm elbette bitmiyor. Aksolotl semenderi tanınan bir akvaryum canlısı. Avlanıp avlanıp akvaryumda hapsedilmek üzere satılıyor. Yetmezmiş üzere Meksika’nın geleneklerine nazaran kızarmış Aksolotl semenderi büyük bir jest kabul edildiği için bedelli bir av olarak da görülüyor.
Meksikalı biyolog Luis Zambran tarafınca 1998 yılında Xochimilco gölünde yapılan bir araştırmada kilometrekare başına 6 bin Aksolotl semenderi olduğu tespit edilmişti. Bugün ise kilometrekare başına sırf 35 tane var ve bu sayı giderek azalıyor. Doğal hayat alanında bulunandan epeyce daha fazla sayıda Aksolotl semenderinin akvaryum ve gibisi alanlarda hapsedildiği düşünülüyor.
Aksolotl semenderinin fazlaca eski uygarlıklarda da biliniyordu, hatta mitolojide de ismi geçiyor:
Meksika mitolojisindeki kıssaların büyük kısmı Aztek ve Maya uygarlıklarından bahseder. bu biçimde eşsiz bir canlı da şüphesiz mitolojideki yerini alıyor. Efsaneye nazaran bir Aztek yaradanı kurban edilmekten kaçarken kılık değiştirerek Xochimilco gölüne girmiştir ve Aksolotl semenderi bu biçimdece ortaya çıkmıştır. Eski bir ilah olduğunu düşündükleri canlıyı kızartıp yemek nasıl akıllarına geldi, orası bilinmiyor.
Yürüyen bir balığa benzeyen farklı canlı Aksolotl semenderi hakkındaki sıra dışı bilgilerden bahsettik ve bu canlının nasıl günden güne yok olduğunu anlattık. Bu cins bakılırsanleri kendine hayran bırakan canlıları hapsetmek yerine doğal ortamında gözlemenin daha kıymetli olduğunu ne vakit anlayacağız, merak etmemek elde değil.