arkamikontrolet
New member
Sonsuzluk dediğimiz kavram nedir? Sonsuzluk metafizik, fizik ve matematik alanında incelenen bir kavramdır. Kainatın, sayıların ve rabbin bir sonu olmadığı yani sonsuz olduğu bu alanlarda tartışılmaktadır.
Metafizik sırf allahın değil, mutlak bir şeye bağlı olarak üretilen fikrin de sonsuz olduğunu tez eder. Tam sayılar üzere bir karenin köşegeni de sonsuzdur. Cihan sahiden sonsuz mudur bilemiyoruz lakin şu an nazaranbildiğimiz bir son yok. Yani sonsuzluk kavramı nitekim biraz karışık. Gelin bu sonsuzluk neymiş, sonsuz şeyler var mıymış biraz daha yakından inceleyelim.
Sonsuzluk nedir?
Latince Lemniscate sözünden gelmiş olan sonsuz, en temel tarifiyle sonu olmayan şey manasına gelmektedir. Matematikte, fizikte ve metafizik alanlarda sonsuzluk teriminden bahsedilir. Bir şeyin sonsuz olması için başlangıcı olup olmaması gerektiği bir tartışma konusudur.
‘Sonsuz sayıda’ üzere sözler kullanılıyor olsak bile aslında sonsuz bir sayı olmadığı için bu tabir yanlıştır. Sonsuzluk hakkındaki birinci niyetler Antik Yunan’a ve Antik Hindistan’a kadar sarfiyat. Fakat antik devirde yaşayan beşerler sonsuzluk kavramını soyut karşılıklarından çok felsefi tabanda tartışmışlardır.
Matematikte sonsuzluk kavramı:
Bugün matematik süreçlerinde kullandığımız sonsuzluk işareti 1655 yılında John Wallis tarafınca ortaya atılmıştır. Matematiksel bir sembol bulunmasına karşın yıllar ortasında ve tanınan kültürün de tesiriyle mistik alanlarda da kullanılır hale gelmiştir. Matematik alanında sonsuzluktan bahseden birinci isim ise Antik Yunan filozofu Pisagor’dur.
Milattan evvel 570 – 495 yılları içinde hayatış olan Pisagor ve öğrencileri, 0, 1, 2, 3… olarak devam eden tam sayıların sonsuz olduğunu keşfettiler. Bir karenin köşegeni ve birebir karenin kenarının kıyaslamasını da yapamayacaklarını fark eden Pisagor ve öğrencileri, bu oranın sonsuz bir irrasyonel sayı olduğunu ve lakin √ 2 , 1.414213562… halinde söz edilebileceğini gösterdiler.
Milattan evvel 384 – 322 yılları içinde hayatış olan Aristoteles; bir biçimde sonsuza kadar sayılabileceği için bunu potansiyel sonsuzluk, uzaysal ve zamansal sonsuzluğu ise gerçek sonsuzluk olarak tanımlamıştır. Milattan evvel 287 – 212 yılları içinde hayatış olanArşimet ise bir bölgeyi yarıya indirme üzerine heyeti tükenme sistemini bulmuş ve sonsuza kadar tükenme teorisinden bahsetmiştir.
1600’lü senelerda Isaac Newton ve Alman matematikçi Gottfried Leibniz; türevlerin ve eğimlerin hesaplanması için kullanılan bir küçük sonsuz sayılar teorisi ortaya attılar. 1960’larda matematikçi Abraham Robinson tarafınca bu teori doğrulanmıştır. Sonsuzluğun matematikteki en net tarifleri ise yıllar daha sonra sayma sayıları kümesi ve bir gerçek üstündeki noktalar kümesi biçiminde yapılmıştır.
Fizikte sonsuzluk kavramı:
Matematikte bir epeyce somut formül ile gösterilebilen sonsuzluk kavramı, fizik alanında biraz muğlaktır. Zira uzay, vakit, bölünebilme, boyutluluk üzere kavramların ortasında aranması gereken sonsuzluk tarifi birden fazla vakit kestirimlerle desteklense bile sonuç olarak meçhuldür.
Büyük Patlama 13,8 milyar yıl evvel meydana gelmiş ve cihan oluşmuştur. O birinci gün ışık yayan cisimler bugün 46 milyar ışık yılı uzaklıktadır. İnsanlık olarak nazaranbildiğimiz cihan son derece hudutlu ve gördüğümüz hudut, pek de son noktaya benzemiyor. Cihan bir kağıt üzere düz olduğu için kozmosun boyutunu bilmiyoruz.
Cihan için sonsuz bir gelecek senaryosu çizen bilim insanları; galaksilerin git gide birbirinden uzaklaşacağını, yıldızların toza ve geri kalan şeylerin ışınıma dönüşeceğini söyleyerek bildiğimiz uzayın devam edeceğini argüman ediyorlar. Cihan için sonlu bir gelecek senaryosu çizen bilim insanları ise kozmik bir felaketin cihanı yok edebileceğini, uzayın bir noktaya çökebileceğini ya da paralel bir uzay katmanının bildiğimiz kozmosa çarpabileceğini söylüyorlar.
Şayet unsur sonsuza kadar bölünebilir olsaydı tükenme teorisi gibisi bir sistemle kainatın sonsuz olduğunu söyleyebilirdik. Lakin kuantum mekaniği bu sonsuz bölünebilirlik teorisine kesin bir darbe vuruyor. Bizim bildiğimiz boyutlar haricinde bir sonsuz boyut olduğu ve fizikî gerçekliğin sonsuz boyutta olduğu üzere ekseriyetle kurgusal teoriler de vardır. Toparlamak gerekirse cihan sonsuz olabilir de olmayabilir de ancak sonsuz olma ihtimali daha yüksek görünüyor. Ama bir daha de kesin bir şey söylemek şu an için imkansız.
Metafizikte sonsuzluk kavramı:
Girişte bahsetmiş olduğumiz ayette olduğu üzere dini inançların büyük bir kısmı yaratılmış ömrün gelip süreksiz olduğunu ve sadece yaratıcının sonsuz olduğunu sav ederler. Plotinus üzere erken periyot ilahiyatçılar bile her vakit tek bir mutlaktan kelam ederek onun sonsuzluğuna vurgu yapmışlardır.
İlah olmayan fakat mutlak sonsuzla alakalı olduğu için sonsuz olduğu tez edilen öbür bir şey ise fikirdir. 1781 – 1848 yılları içinde hayatış matematikçi Bernard Bolzano; kanıyı T, öbür bir kanıyı T* olarak göstermiş ve her yeni fikrin T, T*, T**, T*** halinde gitmesi durumunda niyetin sonsuz olduğunu söylemiştir. Mutlak olarak isimlendirilen bu kavram mantık alanında P olarak isimlendirilen şeye ve oradan yansıma unsuruna temel oluşturur.
İlah kavramı metafizik alanında değerlendirilse bile Mutlak kavramı ve mantık sistemi aslında farklı bilimlere temel oluşturan kimi tanımlar yapılmasını sağlamıştır. Bu bağlamda bakacak olursak yüzlerce yıl evvel felsefi temelde başlatılan sonsuzluk tartışmalarının kararında ortaya atılan soyut teoriler, somut birer bilim objesine haline gelmişlerdir.
Sonsuzluk nedir sorusu üzerinden farklı alanlarda yapılan sonsuzluk tariflerinden bahsettik ve bu kavramı biraz daha yakından tanımaya çalıştık. Sonsuzluk denilince sizin aklınıza ne geliyor? Fikirlerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.
Metafizik sırf allahın değil, mutlak bir şeye bağlı olarak üretilen fikrin de sonsuz olduğunu tez eder. Tam sayılar üzere bir karenin köşegeni de sonsuzdur. Cihan sahiden sonsuz mudur bilemiyoruz lakin şu an nazaranbildiğimiz bir son yok. Yani sonsuzluk kavramı nitekim biraz karışık. Gelin bu sonsuzluk neymiş, sonsuz şeyler var mıymış biraz daha yakından inceleyelim.
Sonsuzluk nedir?
Latince Lemniscate sözünden gelmiş olan sonsuz, en temel tarifiyle sonu olmayan şey manasına gelmektedir. Matematikte, fizikte ve metafizik alanlarda sonsuzluk teriminden bahsedilir. Bir şeyin sonsuz olması için başlangıcı olup olmaması gerektiği bir tartışma konusudur.
‘Sonsuz sayıda’ üzere sözler kullanılıyor olsak bile aslında sonsuz bir sayı olmadığı için bu tabir yanlıştır. Sonsuzluk hakkındaki birinci niyetler Antik Yunan’a ve Antik Hindistan’a kadar sarfiyat. Fakat antik devirde yaşayan beşerler sonsuzluk kavramını soyut karşılıklarından çok felsefi tabanda tartışmışlardır.
Matematikte sonsuzluk kavramı:
Bugün matematik süreçlerinde kullandığımız sonsuzluk işareti 1655 yılında John Wallis tarafınca ortaya atılmıştır. Matematiksel bir sembol bulunmasına karşın yıllar ortasında ve tanınan kültürün de tesiriyle mistik alanlarda da kullanılır hale gelmiştir. Matematik alanında sonsuzluktan bahseden birinci isim ise Antik Yunan filozofu Pisagor’dur.
Milattan evvel 570 – 495 yılları içinde hayatış olan Pisagor ve öğrencileri, 0, 1, 2, 3… olarak devam eden tam sayıların sonsuz olduğunu keşfettiler. Bir karenin köşegeni ve birebir karenin kenarının kıyaslamasını da yapamayacaklarını fark eden Pisagor ve öğrencileri, bu oranın sonsuz bir irrasyonel sayı olduğunu ve lakin √ 2 , 1.414213562… halinde söz edilebileceğini gösterdiler.
Milattan evvel 384 – 322 yılları içinde hayatış olan Aristoteles; bir biçimde sonsuza kadar sayılabileceği için bunu potansiyel sonsuzluk, uzaysal ve zamansal sonsuzluğu ise gerçek sonsuzluk olarak tanımlamıştır. Milattan evvel 287 – 212 yılları içinde hayatış olanArşimet ise bir bölgeyi yarıya indirme üzerine heyeti tükenme sistemini bulmuş ve sonsuza kadar tükenme teorisinden bahsetmiştir.
1600’lü senelerda Isaac Newton ve Alman matematikçi Gottfried Leibniz; türevlerin ve eğimlerin hesaplanması için kullanılan bir küçük sonsuz sayılar teorisi ortaya attılar. 1960’larda matematikçi Abraham Robinson tarafınca bu teori doğrulanmıştır. Sonsuzluğun matematikteki en net tarifleri ise yıllar daha sonra sayma sayıları kümesi ve bir gerçek üstündeki noktalar kümesi biçiminde yapılmıştır.
Fizikte sonsuzluk kavramı:
Matematikte bir epeyce somut formül ile gösterilebilen sonsuzluk kavramı, fizik alanında biraz muğlaktır. Zira uzay, vakit, bölünebilme, boyutluluk üzere kavramların ortasında aranması gereken sonsuzluk tarifi birden fazla vakit kestirimlerle desteklense bile sonuç olarak meçhuldür.
Büyük Patlama 13,8 milyar yıl evvel meydana gelmiş ve cihan oluşmuştur. O birinci gün ışık yayan cisimler bugün 46 milyar ışık yılı uzaklıktadır. İnsanlık olarak nazaranbildiğimiz cihan son derece hudutlu ve gördüğümüz hudut, pek de son noktaya benzemiyor. Cihan bir kağıt üzere düz olduğu için kozmosun boyutunu bilmiyoruz.
Cihan için sonsuz bir gelecek senaryosu çizen bilim insanları; galaksilerin git gide birbirinden uzaklaşacağını, yıldızların toza ve geri kalan şeylerin ışınıma dönüşeceğini söyleyerek bildiğimiz uzayın devam edeceğini argüman ediyorlar. Cihan için sonlu bir gelecek senaryosu çizen bilim insanları ise kozmik bir felaketin cihanı yok edebileceğini, uzayın bir noktaya çökebileceğini ya da paralel bir uzay katmanının bildiğimiz kozmosa çarpabileceğini söylüyorlar.
Şayet unsur sonsuza kadar bölünebilir olsaydı tükenme teorisi gibisi bir sistemle kainatın sonsuz olduğunu söyleyebilirdik. Lakin kuantum mekaniği bu sonsuz bölünebilirlik teorisine kesin bir darbe vuruyor. Bizim bildiğimiz boyutlar haricinde bir sonsuz boyut olduğu ve fizikî gerçekliğin sonsuz boyutta olduğu üzere ekseriyetle kurgusal teoriler de vardır. Toparlamak gerekirse cihan sonsuz olabilir de olmayabilir de ancak sonsuz olma ihtimali daha yüksek görünüyor. Ama bir daha de kesin bir şey söylemek şu an için imkansız.
Metafizikte sonsuzluk kavramı:
Girişte bahsetmiş olduğumiz ayette olduğu üzere dini inançların büyük bir kısmı yaratılmış ömrün gelip süreksiz olduğunu ve sadece yaratıcının sonsuz olduğunu sav ederler. Plotinus üzere erken periyot ilahiyatçılar bile her vakit tek bir mutlaktan kelam ederek onun sonsuzluğuna vurgu yapmışlardır.
İlah olmayan fakat mutlak sonsuzla alakalı olduğu için sonsuz olduğu tez edilen öbür bir şey ise fikirdir. 1781 – 1848 yılları içinde hayatış matematikçi Bernard Bolzano; kanıyı T, öbür bir kanıyı T* olarak göstermiş ve her yeni fikrin T, T*, T**, T*** halinde gitmesi durumunda niyetin sonsuz olduğunu söylemiştir. Mutlak olarak isimlendirilen bu kavram mantık alanında P olarak isimlendirilen şeye ve oradan yansıma unsuruna temel oluşturur.
İlah kavramı metafizik alanında değerlendirilse bile Mutlak kavramı ve mantık sistemi aslında farklı bilimlere temel oluşturan kimi tanımlar yapılmasını sağlamıştır. Bu bağlamda bakacak olursak yüzlerce yıl evvel felsefi temelde başlatılan sonsuzluk tartışmalarının kararında ortaya atılan soyut teoriler, somut birer bilim objesine haline gelmişlerdir.
Sonsuzluk nedir sorusu üzerinden farklı alanlarda yapılan sonsuzluk tariflerinden bahsettik ve bu kavramı biraz daha yakından tanımaya çalıştık. Sonsuzluk denilince sizin aklınıza ne geliyor? Fikirlerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.