arkamikontrolet
New member
Kahramanmaraş’taki 7,4 büyüklüğündeki zelzelenin akabinde farklı ülkeler, farklı zelzele büyüklükleri deklare etti. Kandilli Rasathanesi’nin birinci açıklaması ‘7,4’ olurken, ABD’den birebir zelzele için ‘7,8’ açıklaması geldi geldi.
Peki farklı kaynakların farklı büyüklükler açıklamasının sebebi ne? Yanıt, deprem büyüklüğünü ölçmek için kullanılan yöntemde yatıyor.
Deprem büyüklüğünü ölçmek için kullanılan metotlar:
Deprem büyüklüğü, dünya çapında ekseriyetle ‘ML (yerel büyüklük)’ ve ‘Mw (moment büyüklüğü)’ üniteleriyle açıklanıyor. Ancak bu ikisi dahil toplamda beş farklı zelzele büyüklüğü ölçüm metodu bulunuyor:
Deprem büyüklüğünü ölçen kaynaklar, lokal büyüklük ya da moment büyüklüğü biçimleriyle yaptıkları ölçümü sunuyor. Örneğin AFAD, zelzele büyüklüğü için moment büyüklüğünü paylaşırken, Kandilli Rasathanesi ise birinci etapta mahallî büyüklüğü paylaşıyor.
Kandilli Rasathanesi tarafınca paylaşılan birinci ölçümler, ekseriyetle ondan sonrasındadan revize ediliyor. Örneğin, 6 Şubat 2023’te meydana gelen 7.7’lik Kahramanmaraş zelzelesinde Kandilli, ML cinsinden 7,4 olarak deklare ettiğı zelzele büyüklüğünü Mw cinsinden 7,7 olarak revize etti.
Mw mi daha sağlam ML mi?
Moment büyüklüğü (Mw), lokal büyüklük (ML) ve başka tüm ölçüm formlarının sahip olduğu kısıtlamalara karşı yeni bir formül olarak geliştirildi. Bilhassa büyük zelzelelerde Mw, en gerçek ölçüm olarak kabul görüyor.
Kandilli Rasathanesi de revizelerinde kullandığı Mw için şu sözlere yer veriyor:
“Bu büyüklük tipi, başkalarına bakılırsa en muteber olanıdır. Bilim dünyasında, şayet bir sarsıntı için moment büyüklüğü hesaplanabilmişse, öbür büyüklük tiplerine gerek kalmadığı düşünülür. Belirleme açısından hepsinden hayli daha karmaşıktır.”
Ayrıca Mw, dünyada yalnızca sayılı birkaç gözlemevinde ve sadece muhakkak bir büyüklüğün üstündeki sarsıntılar için kullanılmaktadır.
Peki farklı kaynakların farklı büyüklükler açıklamasının sebebi ne? Yanıt, deprem büyüklüğünü ölçmek için kullanılan yöntemde yatıyor.
Deprem büyüklüğünü ölçmek için kullanılan metotlar:
Deprem büyüklüğü, dünya çapında ekseriyetle ‘ML (yerel büyüklük)’ ve ‘Mw (moment büyüklüğü)’ üniteleriyle açıklanıyor. Ancak bu ikisi dahil toplamda beş farklı zelzele büyüklüğü ölçüm metodu bulunuyor:
- Yerel Büyüklük (ML): ABD’li sarsıntı bilimci Charles Richter’in isim babası olduğu yol, Richter Ölçeği olarak da biliniyor. Bu formülde sarsıntının büyüklüğü ses dalgalarının ölçülmesiyle hesaplanıyor. Bu yolla şiddetli zelzelelerin yanlışsız ölçümü yapılamıyor.
- Moment Büyüklüğü (Mw): Kandilli Rasathanesi tarafınca en sağlam ölçüm formülü olarak gösterilen moment büyüklüğü, hesaplaması en karışık formül ve dördün üstündeki büyüklükteki zelzeleler için kullanılıyor.
- Süreye Bağlı Büyüklük (Md): Beşten küçük sarsıntılar için kullanılan bu metotta sarsıntının sismometre üzerinde yarattığı titreşimle ölçülüyor.
- Yüzey Dalgası Büyüklüğü (Ms): Bu formül, altının üstündeki sarsıntılarda kullanılıyor. Büyüklüğün tespiti ise yüzeyden yayılan dalgaların ölçülmesiyle gerçekleştiriliyor. Bu tekniğin güvenilirliği ölçüm yapılan uzaklığın artışıyla paralel ilerliyor.
- Cisim Dalgası Büyüklüğü (Mb): Derinliklere inen dalgaların ölçüldüğü formül.
Deprem büyüklüğünü ölçen kaynaklar, lokal büyüklük ya da moment büyüklüğü biçimleriyle yaptıkları ölçümü sunuyor. Örneğin AFAD, zelzele büyüklüğü için moment büyüklüğünü paylaşırken, Kandilli Rasathanesi ise birinci etapta mahallî büyüklüğü paylaşıyor.
Kandilli Rasathanesi tarafınca paylaşılan birinci ölçümler, ekseriyetle ondan sonrasındadan revize ediliyor. Örneğin, 6 Şubat 2023’te meydana gelen 7.7’lik Kahramanmaraş zelzelesinde Kandilli, ML cinsinden 7,4 olarak deklare ettiğı zelzele büyüklüğünü Mw cinsinden 7,7 olarak revize etti.
Mw mi daha sağlam ML mi?
Moment büyüklüğü (Mw), lokal büyüklük (ML) ve başka tüm ölçüm formlarının sahip olduğu kısıtlamalara karşı yeni bir formül olarak geliştirildi. Bilhassa büyük zelzelelerde Mw, en gerçek ölçüm olarak kabul görüyor.
Kandilli Rasathanesi de revizelerinde kullandığı Mw için şu sözlere yer veriyor:
“Bu büyüklük tipi, başkalarına bakılırsa en muteber olanıdır. Bilim dünyasında, şayet bir sarsıntı için moment büyüklüğü hesaplanabilmişse, öbür büyüklük tiplerine gerek kalmadığı düşünülür. Belirleme açısından hepsinden hayli daha karmaşıktır.”
Ayrıca Mw, dünyada yalnızca sayılı birkaç gözlemevinde ve sadece muhakkak bir büyüklüğün üstündeki sarsıntılar için kullanılmaktadır.