arkamikontrolet
New member
Bir gece, olağan bir biçimde kuş tüyü yastığınıza başınızı koydunuz ve günün yorgunluğunu atmak için derin bir uykuya hazırlandınız. Uykunuzun tahminen de en kıymetli kısmında denetim dışı, vahim bir biçimde uyandınız.
Bugün, herkesin hayatı boyunca en az bir sefer yaşadığı, tekrar etmesi halinde önemli sorunlara yol açabilecek uyku terörünü sizlerle bir arada inceleyeceğiz.
Uyku terörünün söz kökeni ve genel tarifi
Gece terörü ya da daha sık bilinen ismiyle uyku terörü, uyku esnasında yaşanan ya da tecrübelenen her türlü istemsiz davranış olarak tanımlanan parasomnianın en sık rastlanan örneğidir.
Parasomnia, söz manası olarak Yunanca “para” ile Latince “somnus” sözlerinden oluşur ve “uykuya eşlik eden” üzere bir mana ile lisanımıza çevrilir. En sık bilinen parasomnia çeşitleri uyurgezerlik ve uyku terörüdür.
Uyku terörünün bilimsel tarifi ve belirtileri
Çoğunlukla çocuklarda ve hayli nadiren yetişkinlerde görülen uyku terörü, bireyin uykuya daldıktan daha sonra çoklukla 2 saat içerisinde çığlık atarak, titreyerek ve kaygı içerisinde uyanma durumuna verilen isimdir.
Uyku terörünün yaşandığı evre ve gelişmeler
Şahıstan şahsa değişmekle birlikte, uyku terörü genelde birkaç saniye ya da birkaç dakika sürer.
Uykunun NREM (non-rem) kısmında yani uyku ile uyanıklık içindeki evrede yaşanan uyku terörü; çocukların %40’ında birden çok sefer görülebilirken, bu oran yetişkinlerde neredeyse sıfırdır.
Uyku terörü anında yaşananlar
Uyku terörü esnasında kişi; çığlık atarak ya da bağırarak uyanır, uyandığında kendisini yatak içerisinde oturur bir biçimde bulabilir. Uyandıktan daha sonra kalp atışında besbelli bir sürat artışı görülür, göz bebekleri genişler ve çoğunlukla terlemeye rastlanır. Nadiren de olsa, uyku terörü ve uyurgezerlik bir arada görülebilir.
Uyku terörüne sebep olan faktörler
Bugüne kadar uyku terörünün niçini net olarak açıklanamasa da bilimsel birkaç teoriden bahsetmemiz mümkün. Teoriler içinde en sık ileri sürülen münasebet, kestirim edebileceğiniz üzere ruhsal sebepler. Kişi, şayet depresyon yaşıyorsa ya da anksiyete – bipolar bozukluk mevcutsa uyku terörü yaşayabilir.
Öteki teoriyse, kişinin teneffüs sıkıntıları yaşıyor olmasıdır. Şayet kişi teneffüs meseleleri yaşıyorsa, uyku esnasında nefes alabilmek için fazladan bir uğraş gösterir ve uğraşın da tesiriyle uyku terörü yaşayabilir.
Başka yandan uyarıcı, alkol, antidepresan ya da unsur kullanmak da uyku terörünü tetikleyebiliyor. Hatta kimi vakit saf bir yorgunluk, seyahat esnasında uyku ya da yeni bir ortamda uyumak da uyku terörünün tetikleyicisi olabiliyor.
Uyku terörünün toplumda görülme sıklığı ve seçiciler
Yapılan bilimsel çalışmalarda tuhaf bir biçimde uyku terörünün genler üzerinden aktarıldığı yani anne ve baba üzerinden genetik olarak çocuklara geçebildiği kararına varıldı. Şayet çocuğun anne ya da babasının geçmişinde uyku terörüne rastlandıysa; çocuğun da uyku terörü yaşama oranı fazlaca büyük bir ihtimaldir.
Araştırmalara göre beş ay ve 6 yaş aralığındaki çocukların en az %88’i en az bir sefer uyku terörü yaşar. Çocuklukta başlayan uyku terörleri genelde ergenlik çağında azalır ve sona erer.
Her kâbus uyku terörü değil ama her uyku terörü bir kâbus
Belirtilerinden ya da bıraktığı tesirlerden ötürü uyku terörü ile kâbus görmeyi şimdiye kadar karıştırmış olabilirsiniz ama ikisi içinde epeyce besbelli farklar bulunmaktadır. En temel fark, kişi kâbus gördüğü vakit uyanır ve uyandığı vakit gördüğü kâbusun neredeyse tamamına yakınını anlatabilecek seviyede hatırlar. Uyku teröründe ise bu durumdan asla kelam edilemez.
Uyku teröründe birey, hem çabucak uyanamaz tıpkı vakitte uyanınca çoklukla hiç bir şey hatırlamaz ya da nadiren çok küçük ayrıntılar hatırlar. Çok küçük bilgilerin hatırlandığı ihtimal de fazlaca nadiren ve yalnızca yetişkinlerde görülür.
bir daha epeyce nadiren olsa da kâbusta uyurgezerlik görülmezken; uyku teröründe uyurgezerlik görülebilir.
Ne vakit profesyonel takviyeye gereksinim var?
herkesin ömrü boyunca en az bir defa uyku terörü yaşayabildiğinden bahsetmiştik. Çok ender görülen (mesela yılda 3-4 kez) çocukluk çağındaki uyku terörü için bir uzmana istişareye gerek görülmez ancak sıklığın artması durumunda kesinlikle bir uzmana danışmakta yarar var.
Ayrıyeten yetişkinlerde görülen uyku terörleri, çocukluk çağındaki uyku terörleri kadar pak olmayabilir. Bu yüzden yetişkinlerde görülen uyku terörlerinde bir uzmandan bilgi almak için tez etmek daha değerli.
Profesyonel dayanak almadan evvel…
Şayet çocuğunuzun uyku terörü yaşadığını düşünüyorsanız;
Çocuğunuzun uyumaya başladığı saati, uyku terörünün başlangıç saatini, devam etme sürecini ve uyanış saatlerini nizamlı olarak not alın. bir süre bu ayrıntıları not alın ve uzmana o denli danışın. bu türlü uzmanların teşhis koyma ve tedavi süreçlerinde çocuğunuza ve uzmanlara daha da yardımcı olmuş olursunuz. aslına bakarsanız bu bilgiler olmadan bir uzmana gittiğinizde uzmanların sizden isteyeceği birinci bilgi bu datalar olacaktır.
Yetişkinler için uyku terörü uyarısı
Uyku terörünün çocukluk çağında başlayıp, ergenlik çağında azalarak bitmiş olduğinden bahsetmiştik. Bu, sık olmadığı surece kaygı etmemiz gereken bir durum değil. Şayet çocukluk çağında uyku terörü yaşamayıp yetişkin bir bireyken uyku terörü yaşıyorsak ya da çocukluk çağında başlayan uyku terörleri, ergenlik çağında sona ermediyse; bu biçimde bir uzmana danışmakta fayda var.
Bilhassa de ilerleyen yetişkin uyku terörü örneklerinde çığlık ile uyanma, terleme, nabız artışı üzere durumların yanında; çoğunlukla uykuda kıyafetlerini çıkarma, soyunma, uyuduğu yerden farklı bir yerde uyanma üzere belirtiler görülebilir. Bu üzere durumlarda bireye birinci başta, PSG (polisomnografi) ismi verilen uyku testi yapılır ve bu testin kararına bakılırsa tedaviye istikamet verilir.
Pekala ya sizler daha evvel uyku terörünü duymuş muydunuz? Daha evvel en az bir kez uyku terörü yaşadığınızı düşünürsek; o an yaşadıklarınız sizde nasıl bir tesir bırakmıştı? Devam eden bir uyku terörünüz var mı? Uyku terörü hakkında aldığınız bir tedavi var ise tedavi süreciniz hakkında deneyimlerinizi, uyku terörü hakkında anılarınız var ise da anılarınızı yorumlar kısmında bizlerle paylaşabilirsiniz.
Kaynaklar: 1 / 2 / 3 / 4 / 5 / 6 / 7 / 8 / 9 / 10 / 11 /
Bugün, herkesin hayatı boyunca en az bir sefer yaşadığı, tekrar etmesi halinde önemli sorunlara yol açabilecek uyku terörünü sizlerle bir arada inceleyeceğiz.
Uyku terörünün söz kökeni ve genel tarifi
Gece terörü ya da daha sık bilinen ismiyle uyku terörü, uyku esnasında yaşanan ya da tecrübelenen her türlü istemsiz davranış olarak tanımlanan parasomnianın en sık rastlanan örneğidir.
Parasomnia, söz manası olarak Yunanca “para” ile Latince “somnus” sözlerinden oluşur ve “uykuya eşlik eden” üzere bir mana ile lisanımıza çevrilir. En sık bilinen parasomnia çeşitleri uyurgezerlik ve uyku terörüdür.
Uyku terörünün bilimsel tarifi ve belirtileri
Çoğunlukla çocuklarda ve hayli nadiren yetişkinlerde görülen uyku terörü, bireyin uykuya daldıktan daha sonra çoklukla 2 saat içerisinde çığlık atarak, titreyerek ve kaygı içerisinde uyanma durumuna verilen isimdir.
Uyku terörünün yaşandığı evre ve gelişmeler
Şahıstan şahsa değişmekle birlikte, uyku terörü genelde birkaç saniye ya da birkaç dakika sürer.
Uykunun NREM (non-rem) kısmında yani uyku ile uyanıklık içindeki evrede yaşanan uyku terörü; çocukların %40’ında birden çok sefer görülebilirken, bu oran yetişkinlerde neredeyse sıfırdır.
Uyku terörü anında yaşananlar
Uyku terörü esnasında kişi; çığlık atarak ya da bağırarak uyanır, uyandığında kendisini yatak içerisinde oturur bir biçimde bulabilir. Uyandıktan daha sonra kalp atışında besbelli bir sürat artışı görülür, göz bebekleri genişler ve çoğunlukla terlemeye rastlanır. Nadiren de olsa, uyku terörü ve uyurgezerlik bir arada görülebilir.
Uyku terörüne sebep olan faktörler
Bugüne kadar uyku terörünün niçini net olarak açıklanamasa da bilimsel birkaç teoriden bahsetmemiz mümkün. Teoriler içinde en sık ileri sürülen münasebet, kestirim edebileceğiniz üzere ruhsal sebepler. Kişi, şayet depresyon yaşıyorsa ya da anksiyete – bipolar bozukluk mevcutsa uyku terörü yaşayabilir.
Öteki teoriyse, kişinin teneffüs sıkıntıları yaşıyor olmasıdır. Şayet kişi teneffüs meseleleri yaşıyorsa, uyku esnasında nefes alabilmek için fazladan bir uğraş gösterir ve uğraşın da tesiriyle uyku terörü yaşayabilir.
Başka yandan uyarıcı, alkol, antidepresan ya da unsur kullanmak da uyku terörünü tetikleyebiliyor. Hatta kimi vakit saf bir yorgunluk, seyahat esnasında uyku ya da yeni bir ortamda uyumak da uyku terörünün tetikleyicisi olabiliyor.
Uyku terörünün toplumda görülme sıklığı ve seçiciler
Yapılan bilimsel çalışmalarda tuhaf bir biçimde uyku terörünün genler üzerinden aktarıldığı yani anne ve baba üzerinden genetik olarak çocuklara geçebildiği kararına varıldı. Şayet çocuğun anne ya da babasının geçmişinde uyku terörüne rastlandıysa; çocuğun da uyku terörü yaşama oranı fazlaca büyük bir ihtimaldir.
Araştırmalara göre beş ay ve 6 yaş aralığındaki çocukların en az %88’i en az bir sefer uyku terörü yaşar. Çocuklukta başlayan uyku terörleri genelde ergenlik çağında azalır ve sona erer.
Her kâbus uyku terörü değil ama her uyku terörü bir kâbus
Belirtilerinden ya da bıraktığı tesirlerden ötürü uyku terörü ile kâbus görmeyi şimdiye kadar karıştırmış olabilirsiniz ama ikisi içinde epeyce besbelli farklar bulunmaktadır. En temel fark, kişi kâbus gördüğü vakit uyanır ve uyandığı vakit gördüğü kâbusun neredeyse tamamına yakınını anlatabilecek seviyede hatırlar. Uyku teröründe ise bu durumdan asla kelam edilemez.
Uyku teröründe birey, hem çabucak uyanamaz tıpkı vakitte uyanınca çoklukla hiç bir şey hatırlamaz ya da nadiren çok küçük ayrıntılar hatırlar. Çok küçük bilgilerin hatırlandığı ihtimal de fazlaca nadiren ve yalnızca yetişkinlerde görülür.
bir daha epeyce nadiren olsa da kâbusta uyurgezerlik görülmezken; uyku teröründe uyurgezerlik görülebilir.
Ne vakit profesyonel takviyeye gereksinim var?
herkesin ömrü boyunca en az bir defa uyku terörü yaşayabildiğinden bahsetmiştik. Çok ender görülen (mesela yılda 3-4 kez) çocukluk çağındaki uyku terörü için bir uzmana istişareye gerek görülmez ancak sıklığın artması durumunda kesinlikle bir uzmana danışmakta yarar var.
Ayrıyeten yetişkinlerde görülen uyku terörleri, çocukluk çağındaki uyku terörleri kadar pak olmayabilir. Bu yüzden yetişkinlerde görülen uyku terörlerinde bir uzmandan bilgi almak için tez etmek daha değerli.
Profesyonel dayanak almadan evvel…
Şayet çocuğunuzun uyku terörü yaşadığını düşünüyorsanız;
Çocuğunuzun uyumaya başladığı saati, uyku terörünün başlangıç saatini, devam etme sürecini ve uyanış saatlerini nizamlı olarak not alın. bir süre bu ayrıntıları not alın ve uzmana o denli danışın. bu türlü uzmanların teşhis koyma ve tedavi süreçlerinde çocuğunuza ve uzmanlara daha da yardımcı olmuş olursunuz. aslına bakarsanız bu bilgiler olmadan bir uzmana gittiğinizde uzmanların sizden isteyeceği birinci bilgi bu datalar olacaktır.
Yetişkinler için uyku terörü uyarısı
Uyku terörünün çocukluk çağında başlayıp, ergenlik çağında azalarak bitmiş olduğinden bahsetmiştik. Bu, sık olmadığı surece kaygı etmemiz gereken bir durum değil. Şayet çocukluk çağında uyku terörü yaşamayıp yetişkin bir bireyken uyku terörü yaşıyorsak ya da çocukluk çağında başlayan uyku terörleri, ergenlik çağında sona ermediyse; bu biçimde bir uzmana danışmakta fayda var.
Bilhassa de ilerleyen yetişkin uyku terörü örneklerinde çığlık ile uyanma, terleme, nabız artışı üzere durumların yanında; çoğunlukla uykuda kıyafetlerini çıkarma, soyunma, uyuduğu yerden farklı bir yerde uyanma üzere belirtiler görülebilir. Bu üzere durumlarda bireye birinci başta, PSG (polisomnografi) ismi verilen uyku testi yapılır ve bu testin kararına bakılırsa tedaviye istikamet verilir.
Pekala ya sizler daha evvel uyku terörünü duymuş muydunuz? Daha evvel en az bir kez uyku terörü yaşadığınızı düşünürsek; o an yaşadıklarınız sizde nasıl bir tesir bırakmıştı? Devam eden bir uyku terörünüz var mı? Uyku terörü hakkında aldığınız bir tedavi var ise tedavi süreciniz hakkında deneyimlerinizi, uyku terörü hakkında anılarınız var ise da anılarınızı yorumlar kısmında bizlerle paylaşabilirsiniz.
Kaynaklar: 1 / 2 / 3 / 4 / 5 / 6 / 7 / 8 / 9 / 10 / 11 /