Dahi kafalar
New member
SANTIAGO, Şili — Yeni bir Anayasa yazmak, pek çok Amerikalıyı aşırıya kaçan bir fikir olarak görüyor. Anayasamız dünyadaki en eski anayasadır ve değişmez görünmektedir. Son gerçekten önemli değişiklik, oy verme yaşını 18’e düşüren 1971 tarihli bir değişiklikti. Amerikalılar, 200 yıldan daha uzun bir süre önce yazılmış bir metni güncellemek yerine, ne söylemesi gerektiğine karar veren dokuz yargıcın hayal gücüne güvenmeye başladılar.
Şilililerin Anayasaları ile daha pratik bir ilişkisi var. Seçmenler Pazar günü, yalnızca 1980 yılına dayanan ve halihazırda birçok kez büyük ölçüde değiştirilmiş olan mevcut belgenin değiştirilmesini onaylayıp onaylamamaya karar verecekler.
Güney Amerika ülkesi, tanıdık bir dizi rahatsızlığa sahip kapitalist bir demokrasidir. Müreffeh, ancak faydalar çoğunlukla şanslı bir kaç kişiye tahakkuk etti. Zenginlik ve fırsat eşitsizlikleri kök salmış durumda, çevresel bozulma giderek artan zorluklara neden oluyor ve birçok Şilili kutuplaşmış ve katılaşmış siyasi sisteme olan inancını yitirdi.
Ülkelerini farklı bir yola sokmak için Şilililer farklı kurallara ihtiyaçları olduğu sonucuna vardılar. İki yıl önce yapılan bir referandumda, seçmenlerin neredeyse yüzde 80’i mevcut Anayasa’nın değiştirilmesi lehine oy kullandı. Anketler, özel bir anayasal konvansiyonla oluşturulan önerilen değişikliğin neredeyse o kadar popüler olmadığını gösteriyor. Ancak Şili cumhurbaşkanı Gabriel Boric, onaylanmasa bile ülkenin yeni bir Anayasaya ihtiyacı olacağını söyledi.
Önerilen Anayasanın kopyaları Santiago’da satılacak. Kredi… New York Times için Tamara Merinos
Uluslar, ulusal tüzüklerini yeniden yazmak için çok hızlı olabilir. 1789’dan bu yana, ortalama bir anayasa sadece 17 yıl sürdü ve yeni bir anayasa yazmak bazen daha iyi kurumlar inşa etme ve kalıcı reformlara yatırım yapma konusundaki sıkı çalışmasından bir sapmadır. Ancak bazen değişim gereklidir ve olasılığın kendisi bir ulusun siyasi söyleminde canlandırıcı bir güçtür.
Mevcut Şili Anayasası, Augusto Pinochet diktatörlüğü altında oluşturuldu. Mevcut metin artık orijinal metnin en antidemokratik kısımlarından bazılarını içermese de, birçok Şilili için onun değiştirilmesi Şili’yi gerçekten demokratik bir topluma dönüştürme sürecinde gerekli bir adımdır.
Yeni Anayasa talepleri 2019 sonbaharında kristalleşti. Ülke nüfusunun üçte birinden fazlasına ev sahipliği yapan metropol Santiago’da toplu taşıma ücretlerine yapılan zamla tetiklenen protestolar hızla genişledi ve Şilililerin estallido sosyal dediği şeye dönüştü. hükümete karşı halk öfkesi. Kalabalıklar haftalarca her gün sokaklara döküldü. Okullar kapandı; metro istasyonları yandı. Şili, hükümet yeni bir Anayasa için referandum düzenlemeyi kabul edene kadar, komşularının başına bela olan siyasi istikrarsızlıklara yenik düşmüş gibi görünüyordu. Şilililer yeni bir taslak hazırlamak için oy kullandıktan sonra, kutlamalar “Hoşçakal, General” ve “Mirasınızı silmek bizim mirasımız olacak” gibi işaretler salladılar.
Bir metro istasyonunun kapalı girişi, 2019’da hükümeti protesto edenlerin anısına yapıldı. Kredi… New York Times için Tamara Merinos
76 yaşındaki Erica Gonzalez, 1973’te Pinochet tarafından devrilen solcu cumhurbaşkanı Salvador Allende’nin aktif bir destekçisiydi. Allende, Pinochet darbesi sırasında öldüğünde, siyasete olan ilgisi de arttı. Ancak geçen yıl, o ve bir arkadaşı, delegelerin yeni Anayasayı yazdığı Santiago salonuna gitmeye ve desteklerini bildiren tabelalarla dışarıda durmaya karar verdiler. Aylarca haftada iki kez Bayan Gonzalez, her yöne 75 dakika olmak üzere otobüs ve metroyla seyahat etti. Birkaç hafta önce La Florida’nın Santiago banliyösünde broşürler dağıtırken geçen bir arabadaki bir adam ona biber gazı sıktıktan sonra bile bitmiş belge için kampanyaya devam etti. Sağ kanadın 50 yıl önce Allende’ye yanıt verdikleri gibi yeni bir Anayasa’ya şiddetle yanıt vermesinden korktuğunu söyledi. Ancak değişim ihtiyacına daha da ikna olduğunu söyledi.
“Değişiklikleri görmek için yaşamayacağım ama çocuklarım ve torunlarım görecek” dedi.
Pek çok Şilili için Pinochet Anayasası’nı değiştirmenin sembolik değeri, mevcut Anayasanın eğitim, evrensel sağlık devası ve diğer sosyal programlar için gerekli fonların genişletilmesinin önünde durduğu inancıyla yakından iç içe geçmiş durumda.
Şili’nin ekonomisinin son yıllardaki büyümesi, Latin Amerika’daki komşularının çoğunu geride bıraktı. Ancak Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı’nı oluşturan 38 demokrasi arasında Şili, gayri safi yurtiçi hasılasının en küçük payını kamu hizmetlerine harcıyor.
Santiago, Güney Amerika’daki en etkileyici metro sistemini inşa etti ve diğer önlemlere göre de, Şilililer yaşam kalitelerinde büyük gelişmeler yaşadılar. Ancak ekonomik istikrar konusunda cılız bir kavrayışa sahip olan ve ayaklarının altında bir güvenlik ağı bulunmayan birçok Şilili için, ülkenin seçkinlerinin zenginliği ve ayrıcalığı can sıkıcıdır. (Protestocular, Şili’deki bir gaz şirketinin başkanı Matías Pérez Cruz’un özel göl evinin gölgesindeki bir kamu arazisinden güneşlenenleri kovalamaya çalışırken çekilmiş bir görüntüsünü yayınladılar.)
Camila Valenzuela, yapay tatlandırıcılar üreten bir şirketin lojistik yönetiminde sabit bir işe sahiptir, ancak geçen yıl amcasına lösemi teşhisi konduğunda, aile onun devası için tıslamak için borç para almak zorunda kaldı. Şubat ayında öldü ve 20 milyon peso’yu tıbbi borçlarda bıraktı ve ailenin para toplamak için çekilişler ve tombala oyunları düzenleyerek geri ödemeye çalıştığı. Bayan Valenzuela, “kimsenin hastaneye gidemeyecekleri için aile üyelerini veya sevdiklerini kaybetmemesi için” yeni Anayasa için oy vermeyi planladığını söyledi.
Yeni Anayasa’nın onaylanmasını destekleyen bir miting. Kredi… New York Times için Tamara Merinos
Önerilen Anayasaya karşı gösteri yapan aktivistler. Kredi… New York Times için Tamara Merinos
Bu tür hikayeler Şili’de o kadar yaygın ki mevcut Anayasa metnini okumak şok edici bir şey. Serbest piyasa ekonomisini ünlü bir şekilde benimseyen bir diktatörlük altında yazılmış olsa da, oldukça uzun bir hükümet yükümlülükleri listesini kabul ediyor.
2011 yılındaki bir analizde, hukuk profesörleri David Law ve Mila Versteeg, ulusal anayasaların iki temel çeşide sahip olduğunu buldular. Common-law geleneklerine sahip İngilizce konuşulan ülkelerde daha yaygın olan minimalist belgeler, devlet gücünün sınırlarına odaklanır. Dünyanın geri kalanında daha yaygın olan maksimalist anayasalar, garantili hakların uzun listelerini içerir. Her grupta, gerçek belgeler giderek daha benzer hale geliyor. Ulusal kimlik ve özlem beyanları olarak sunulanlar, aslında yerel kılıklara bürünmüş evrensel ilkelerin beyanlarıdır.
Bunun pratik nedenleri var: Ülkeler neyin işe yaradığını kopyalıyor, yatırım ve vasıflı işgücü çekmek için rekabet ediyor, uluslararası normlara uyma baskısı ile karşı karşıya kalıyor ve uyumlu kanunî sistemler ticareti kolaylaştırıyor. Gerçekten de, ülkeler gerçekten ciddi olmasalar bile benzer vaatlerde bulunurlar. Kuzey Kore Anayasası konuşma özgürlüğünü garanti eder.
Metin ve gerçeklik arasındaki zayıf bağlantı, kısmen Şili’deki bazı merkezci politikacıların ve entelektüellerin anayasa referandumunu ülkedeki yaşamı iyileştirmeye yönelik gerçek işten bir oyalama olarak görmelerinin nedenidir.
Hem New York Üniversitesi hem de Şili’deki Universidad Diego Portales fakültesinde görev yapan siyaset bilimci Patricio Navia, “Uzun bir haklar listesi yazmanız gerçekten önemli değil” dedi. “Şili İsveç değil. Daha zengin bir ülke kadar para dağıtamayacak. Ve yeni bir Anayasa yazmak bunu düzeltmeyecek.”
Santiago’daki zengin mahallelerin fonunda Mapocho Nehri boyunca yoksul ailelerin evleri. Kredi… New York Times için Tamara Merinos
2000’li yıllarda maliye bakanı olan Andrés Velasco, şu anda oylamaya açık olmasa da yeni bir Anayasadan yanaydı, Şili’de değişimin önündeki en büyük engelin ulusun yasaları değil, siyasi fikir birliği eksikliği olduğunu söyledi. “Mevcut Anayasanın birçok kusuru var, ancak içinde devlet harcamalarının boyutunu veya alınabilecek vergi türlerini sınırlayan hiçbir şey yok” dedi. Örnek olarak, Bay Velasco, 2008’de emeklilik tasarruf hesaplarına değişiklik getirme başarısına işaret etti. “Muhafazakarlar bana bunun sosyalizm ve anayasaya aykırı olduğunu söylediler” dedi. “İki iyi hukuk firmasını tuttuk, dili biraz değiştirdik ve sonunda kanun haline geldi.”
Ancak ülkeler yazılanları görmezden gelebilirken, ciddiye almayı da seçebilirler. Anayasalar, neyin izin verilebilir olduğunun kural kitapları ve neyin arzu edilir olduğunun yol göstericileri olarak, ulusların yaşamları üzerinde güçlü bir şekillendirici güç uygular.
Şili’nin 1980 Anayasası, belirli bir siyasi ideolojinin ifadesiydi. Bu, mülkiyet haklarına olan inancın bir beyanıydı ve aynı fikirde olmayan herkesin elini bağlamaya çalışıyordu. Pinochet Anayasası’nın arkasındaki entelektüel güç olan Jaime Guzmán, niyetlerini açıklayan 1979 tarihli bir makalesinde, “Düşmanlarımız yönetime gelirse, bizim istediğimizden çok da farklı olmayan eylemlerde bulunmak zorunda kalacaklar” dedi.
Önerilen Şili Anayasası, toplum ve hükümet hakkında çok farklı bir görüşü benimseyecektir. “İnsanların eşitliğini” devlet politikasının merkezi bir hedefi olarak görür; Yerli kabileler ve işçi sendikaları dahil olmak üzere devlet dışı aktörleri güçlendirmeye çalışır; ve belki de mevcut herhangi bir anayasanın ötesine geçen çevreyi koruma sorumluluğunu dile getirir.
En önemli şey, belgenin kendisi değil, onu yazma işi olabilir. Bu yeni belge etrafında şekillenen topluluklar ve hareketler bir yönetim biçimi oluşturuyor.
Siyaset bilimciler Todd Eisenstadt, Tofigh Maboudi ve Carl LeVan, yeni anayasaların sonuçlarını inceleyen 2017 tarihli bir kitapta “Parşömen, onu oluşturan süreçten daha az önemlidir” diye yazdılar.
Romina Fuentealba, serebral palsili kızıyla birlikte, deva çalışmasının önemini kabul ederek önerilen Anayasa’ya dili dahil etmeye çalıştı. Kredi… New York Times için Tamara Merinos
44 yaşındaki Romina Fuentealba, geçtiğimiz on yılın çoğunu serebral palsili 9 yaşındaki kızının bakımıyla geçirdi. Yeni bir Anayasa yazma süreci başladıktan kısa bir süre sonra, Bayan Fuentealba, deva çalışmasının önemini kabul eden ve devletin ihtiyacı olanlara deva sağlamasını gerektiren, önerilen Anayasa’ya dilin dahil edilmesi için bir dilekçe düzenlemek isteyen bir toplantıya katıldı. Bayan Fuentealba, imza toplarken ve mitinglere katılırken annesinin kızı için deva yapmasına güvenerek amansız bir kampanyacı oldu.
Bayan Fuentealba, Şili’yi “kırık bir topluluk” olarak nitelendirdi. Anayasası da dahil olmak üzere diktatörlüğün mirası “insanları bencil yaptı” dedi. “İnsanları sadece çalışan organlar olarak gördük, ekonomiye katkı sağlayamayanlar göz ardı ediliyor. Toplumun bir parçası olarak kabul edilmezler. Ve onlar için deva yapanlar görünmezdir.”
Anayasal sürecin ona ilk kez sağlıklı bir topluluğun parçası olduğu hissini verdiğini söyledi. Fuentealba, “Her birimiz yalnız olmadığımızı anladık” dedi. “Farklı sorunlarımız olduğunu fark ettik ama aynı zamanda aynı şeylere ihtiyacımız vardı.”
Önerilen yeni bir Anayasaya desteğini ifade eden grafiti. Kredi… New York Times için Tamara Merinos
Bu tür konuşmalar şu anda Şili’deki en çarpıcı siyasi değişimdir. Sıradan insanlar, toplumlarının doğasını ve hükümetlerinin amacını şiddetle ve alenen tartışıyorlar. İşleri farklı şekilde yapma olasılığını öne sürüyorlar. Belki de yaptıkları seçimler hata olduğunu kanıtlayacaktır. Belki de gelecek nesil çizim tahtasına geri dönmek zorunda kalacak. Belki de anayasa böyle olmalıdır.
Camila Higuera, Santiago’dan gelen haberlere katkıda bulundu. Julie Ho araştırmaya katkıda bulundu.
The Times yayınlamaya kararlı harf çeşitliliği editöre. Bu veya makalelerimizden herhangi biri hakkında ne düşündüğünüzü duymak isteriz. İşte bazıları ipuçları . Ve işte e-postamız: [email protected] .
The New York Times Opinion bölümünü takip edin Facebook , Twitter (@zeynep) ve Instagram .
Şilililerin Anayasaları ile daha pratik bir ilişkisi var. Seçmenler Pazar günü, yalnızca 1980 yılına dayanan ve halihazırda birçok kez büyük ölçüde değiştirilmiş olan mevcut belgenin değiştirilmesini onaylayıp onaylamamaya karar verecekler.
Güney Amerika ülkesi, tanıdık bir dizi rahatsızlığa sahip kapitalist bir demokrasidir. Müreffeh, ancak faydalar çoğunlukla şanslı bir kaç kişiye tahakkuk etti. Zenginlik ve fırsat eşitsizlikleri kök salmış durumda, çevresel bozulma giderek artan zorluklara neden oluyor ve birçok Şilili kutuplaşmış ve katılaşmış siyasi sisteme olan inancını yitirdi.
Ülkelerini farklı bir yola sokmak için Şilililer farklı kurallara ihtiyaçları olduğu sonucuna vardılar. İki yıl önce yapılan bir referandumda, seçmenlerin neredeyse yüzde 80’i mevcut Anayasa’nın değiştirilmesi lehine oy kullandı. Anketler, özel bir anayasal konvansiyonla oluşturulan önerilen değişikliğin neredeyse o kadar popüler olmadığını gösteriyor. Ancak Şili cumhurbaşkanı Gabriel Boric, onaylanmasa bile ülkenin yeni bir Anayasaya ihtiyacı olacağını söyledi.
Önerilen Anayasanın kopyaları Santiago’da satılacak. Kredi… New York Times için Tamara Merinos
Uluslar, ulusal tüzüklerini yeniden yazmak için çok hızlı olabilir. 1789’dan bu yana, ortalama bir anayasa sadece 17 yıl sürdü ve yeni bir anayasa yazmak bazen daha iyi kurumlar inşa etme ve kalıcı reformlara yatırım yapma konusundaki sıkı çalışmasından bir sapmadır. Ancak bazen değişim gereklidir ve olasılığın kendisi bir ulusun siyasi söyleminde canlandırıcı bir güçtür.
Mevcut Şili Anayasası, Augusto Pinochet diktatörlüğü altında oluşturuldu. Mevcut metin artık orijinal metnin en antidemokratik kısımlarından bazılarını içermese de, birçok Şilili için onun değiştirilmesi Şili’yi gerçekten demokratik bir topluma dönüştürme sürecinde gerekli bir adımdır.
Yeni Anayasa talepleri 2019 sonbaharında kristalleşti. Ülke nüfusunun üçte birinden fazlasına ev sahipliği yapan metropol Santiago’da toplu taşıma ücretlerine yapılan zamla tetiklenen protestolar hızla genişledi ve Şilililerin estallido sosyal dediği şeye dönüştü. hükümete karşı halk öfkesi. Kalabalıklar haftalarca her gün sokaklara döküldü. Okullar kapandı; metro istasyonları yandı. Şili, hükümet yeni bir Anayasa için referandum düzenlemeyi kabul edene kadar, komşularının başına bela olan siyasi istikrarsızlıklara yenik düşmüş gibi görünüyordu. Şilililer yeni bir taslak hazırlamak için oy kullandıktan sonra, kutlamalar “Hoşçakal, General” ve “Mirasınızı silmek bizim mirasımız olacak” gibi işaretler salladılar.
Bir metro istasyonunun kapalı girişi, 2019’da hükümeti protesto edenlerin anısına yapıldı. Kredi… New York Times için Tamara Merinos
76 yaşındaki Erica Gonzalez, 1973’te Pinochet tarafından devrilen solcu cumhurbaşkanı Salvador Allende’nin aktif bir destekçisiydi. Allende, Pinochet darbesi sırasında öldüğünde, siyasete olan ilgisi de arttı. Ancak geçen yıl, o ve bir arkadaşı, delegelerin yeni Anayasayı yazdığı Santiago salonuna gitmeye ve desteklerini bildiren tabelalarla dışarıda durmaya karar verdiler. Aylarca haftada iki kez Bayan Gonzalez, her yöne 75 dakika olmak üzere otobüs ve metroyla seyahat etti. Birkaç hafta önce La Florida’nın Santiago banliyösünde broşürler dağıtırken geçen bir arabadaki bir adam ona biber gazı sıktıktan sonra bile bitmiş belge için kampanyaya devam etti. Sağ kanadın 50 yıl önce Allende’ye yanıt verdikleri gibi yeni bir Anayasa’ya şiddetle yanıt vermesinden korktuğunu söyledi. Ancak değişim ihtiyacına daha da ikna olduğunu söyledi.
“Değişiklikleri görmek için yaşamayacağım ama çocuklarım ve torunlarım görecek” dedi.
Pek çok Şilili için Pinochet Anayasası’nı değiştirmenin sembolik değeri, mevcut Anayasanın eğitim, evrensel sağlık devası ve diğer sosyal programlar için gerekli fonların genişletilmesinin önünde durduğu inancıyla yakından iç içe geçmiş durumda.
Şili’nin ekonomisinin son yıllardaki büyümesi, Latin Amerika’daki komşularının çoğunu geride bıraktı. Ancak Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı’nı oluşturan 38 demokrasi arasında Şili, gayri safi yurtiçi hasılasının en küçük payını kamu hizmetlerine harcıyor.
Santiago, Güney Amerika’daki en etkileyici metro sistemini inşa etti ve diğer önlemlere göre de, Şilililer yaşam kalitelerinde büyük gelişmeler yaşadılar. Ancak ekonomik istikrar konusunda cılız bir kavrayışa sahip olan ve ayaklarının altında bir güvenlik ağı bulunmayan birçok Şilili için, ülkenin seçkinlerinin zenginliği ve ayrıcalığı can sıkıcıdır. (Protestocular, Şili’deki bir gaz şirketinin başkanı Matías Pérez Cruz’un özel göl evinin gölgesindeki bir kamu arazisinden güneşlenenleri kovalamaya çalışırken çekilmiş bir görüntüsünü yayınladılar.)
Camila Valenzuela, yapay tatlandırıcılar üreten bir şirketin lojistik yönetiminde sabit bir işe sahiptir, ancak geçen yıl amcasına lösemi teşhisi konduğunda, aile onun devası için tıslamak için borç para almak zorunda kaldı. Şubat ayında öldü ve 20 milyon peso’yu tıbbi borçlarda bıraktı ve ailenin para toplamak için çekilişler ve tombala oyunları düzenleyerek geri ödemeye çalıştığı. Bayan Valenzuela, “kimsenin hastaneye gidemeyecekleri için aile üyelerini veya sevdiklerini kaybetmemesi için” yeni Anayasa için oy vermeyi planladığını söyledi.
Yeni Anayasa’nın onaylanmasını destekleyen bir miting. Kredi… New York Times için Tamara Merinos
Önerilen Anayasaya karşı gösteri yapan aktivistler. Kredi… New York Times için Tamara Merinos
Bu tür hikayeler Şili’de o kadar yaygın ki mevcut Anayasa metnini okumak şok edici bir şey. Serbest piyasa ekonomisini ünlü bir şekilde benimseyen bir diktatörlük altında yazılmış olsa da, oldukça uzun bir hükümet yükümlülükleri listesini kabul ediyor.
2011 yılındaki bir analizde, hukuk profesörleri David Law ve Mila Versteeg, ulusal anayasaların iki temel çeşide sahip olduğunu buldular. Common-law geleneklerine sahip İngilizce konuşulan ülkelerde daha yaygın olan minimalist belgeler, devlet gücünün sınırlarına odaklanır. Dünyanın geri kalanında daha yaygın olan maksimalist anayasalar, garantili hakların uzun listelerini içerir. Her grupta, gerçek belgeler giderek daha benzer hale geliyor. Ulusal kimlik ve özlem beyanları olarak sunulanlar, aslında yerel kılıklara bürünmüş evrensel ilkelerin beyanlarıdır.
Bunun pratik nedenleri var: Ülkeler neyin işe yaradığını kopyalıyor, yatırım ve vasıflı işgücü çekmek için rekabet ediyor, uluslararası normlara uyma baskısı ile karşı karşıya kalıyor ve uyumlu kanunî sistemler ticareti kolaylaştırıyor. Gerçekten de, ülkeler gerçekten ciddi olmasalar bile benzer vaatlerde bulunurlar. Kuzey Kore Anayasası konuşma özgürlüğünü garanti eder.
Metin ve gerçeklik arasındaki zayıf bağlantı, kısmen Şili’deki bazı merkezci politikacıların ve entelektüellerin anayasa referandumunu ülkedeki yaşamı iyileştirmeye yönelik gerçek işten bir oyalama olarak görmelerinin nedenidir.
Hem New York Üniversitesi hem de Şili’deki Universidad Diego Portales fakültesinde görev yapan siyaset bilimci Patricio Navia, “Uzun bir haklar listesi yazmanız gerçekten önemli değil” dedi. “Şili İsveç değil. Daha zengin bir ülke kadar para dağıtamayacak. Ve yeni bir Anayasa yazmak bunu düzeltmeyecek.”
Santiago’daki zengin mahallelerin fonunda Mapocho Nehri boyunca yoksul ailelerin evleri. Kredi… New York Times için Tamara Merinos
2000’li yıllarda maliye bakanı olan Andrés Velasco, şu anda oylamaya açık olmasa da yeni bir Anayasadan yanaydı, Şili’de değişimin önündeki en büyük engelin ulusun yasaları değil, siyasi fikir birliği eksikliği olduğunu söyledi. “Mevcut Anayasanın birçok kusuru var, ancak içinde devlet harcamalarının boyutunu veya alınabilecek vergi türlerini sınırlayan hiçbir şey yok” dedi. Örnek olarak, Bay Velasco, 2008’de emeklilik tasarruf hesaplarına değişiklik getirme başarısına işaret etti. “Muhafazakarlar bana bunun sosyalizm ve anayasaya aykırı olduğunu söylediler” dedi. “İki iyi hukuk firmasını tuttuk, dili biraz değiştirdik ve sonunda kanun haline geldi.”
Ancak ülkeler yazılanları görmezden gelebilirken, ciddiye almayı da seçebilirler. Anayasalar, neyin izin verilebilir olduğunun kural kitapları ve neyin arzu edilir olduğunun yol göstericileri olarak, ulusların yaşamları üzerinde güçlü bir şekillendirici güç uygular.
Şili’nin 1980 Anayasası, belirli bir siyasi ideolojinin ifadesiydi. Bu, mülkiyet haklarına olan inancın bir beyanıydı ve aynı fikirde olmayan herkesin elini bağlamaya çalışıyordu. Pinochet Anayasası’nın arkasındaki entelektüel güç olan Jaime Guzmán, niyetlerini açıklayan 1979 tarihli bir makalesinde, “Düşmanlarımız yönetime gelirse, bizim istediğimizden çok da farklı olmayan eylemlerde bulunmak zorunda kalacaklar” dedi.
Önerilen Şili Anayasası, toplum ve hükümet hakkında çok farklı bir görüşü benimseyecektir. “İnsanların eşitliğini” devlet politikasının merkezi bir hedefi olarak görür; Yerli kabileler ve işçi sendikaları dahil olmak üzere devlet dışı aktörleri güçlendirmeye çalışır; ve belki de mevcut herhangi bir anayasanın ötesine geçen çevreyi koruma sorumluluğunu dile getirir.
En önemli şey, belgenin kendisi değil, onu yazma işi olabilir. Bu yeni belge etrafında şekillenen topluluklar ve hareketler bir yönetim biçimi oluşturuyor.
Siyaset bilimciler Todd Eisenstadt, Tofigh Maboudi ve Carl LeVan, yeni anayasaların sonuçlarını inceleyen 2017 tarihli bir kitapta “Parşömen, onu oluşturan süreçten daha az önemlidir” diye yazdılar.
Romina Fuentealba, serebral palsili kızıyla birlikte, deva çalışmasının önemini kabul ederek önerilen Anayasa’ya dili dahil etmeye çalıştı. Kredi… New York Times için Tamara Merinos
44 yaşındaki Romina Fuentealba, geçtiğimiz on yılın çoğunu serebral palsili 9 yaşındaki kızının bakımıyla geçirdi. Yeni bir Anayasa yazma süreci başladıktan kısa bir süre sonra, Bayan Fuentealba, deva çalışmasının önemini kabul eden ve devletin ihtiyacı olanlara deva sağlamasını gerektiren, önerilen Anayasa’ya dilin dahil edilmesi için bir dilekçe düzenlemek isteyen bir toplantıya katıldı. Bayan Fuentealba, imza toplarken ve mitinglere katılırken annesinin kızı için deva yapmasına güvenerek amansız bir kampanyacı oldu.
Bayan Fuentealba, Şili’yi “kırık bir topluluk” olarak nitelendirdi. Anayasası da dahil olmak üzere diktatörlüğün mirası “insanları bencil yaptı” dedi. “İnsanları sadece çalışan organlar olarak gördük, ekonomiye katkı sağlayamayanlar göz ardı ediliyor. Toplumun bir parçası olarak kabul edilmezler. Ve onlar için deva yapanlar görünmezdir.”
Anayasal sürecin ona ilk kez sağlıklı bir topluluğun parçası olduğu hissini verdiğini söyledi. Fuentealba, “Her birimiz yalnız olmadığımızı anladık” dedi. “Farklı sorunlarımız olduğunu fark ettik ama aynı zamanda aynı şeylere ihtiyacımız vardı.”
Önerilen yeni bir Anayasaya desteğini ifade eden grafiti. Kredi… New York Times için Tamara Merinos
Bu tür konuşmalar şu anda Şili’deki en çarpıcı siyasi değişimdir. Sıradan insanlar, toplumlarının doğasını ve hükümetlerinin amacını şiddetle ve alenen tartışıyorlar. İşleri farklı şekilde yapma olasılığını öne sürüyorlar. Belki de yaptıkları seçimler hata olduğunu kanıtlayacaktır. Belki de gelecek nesil çizim tahtasına geri dönmek zorunda kalacak. Belki de anayasa böyle olmalıdır.
Camila Higuera, Santiago’dan gelen haberlere katkıda bulundu. Julie Ho araştırmaya katkıda bulundu.
The Times yayınlamaya kararlı harf çeşitliliği editöre. Bu veya makalelerimizden herhangi biri hakkında ne düşündüğünüzü duymak isteriz. İşte bazıları ipuçları . Ve işte e-postamız: [email protected] .
The New York Times Opinion bölümünü takip edin Facebook , Twitter (@zeynep) ve Instagram .