“Christina’nın Dünyası” Yapıtının Üzücü Öyküsü

[arkamikontrolet]

Güncel değişen teknolojinin sayesinde dijital sanattan ilerleyen ve klâsik yolları tercih ederek kâğıt ve kalemle bağını koparmayan sanatkarları vakit zaman sizlerle buluşturuyoruz. Bunun yanında birbirinden farklı yerlerde nazaranbileceğiniz, çok popüler eserlerin bilgilerinı ve gerilerindeki öyküleri de sizlere anlatıyoruz.

Daha evvel tişörtlerden duvar kağıtlarına kadar her yerde bakılırsabileceğiniz Kanagawa Dalgası yapıtını bilgileriyla ve tarihiyle bir arada anlatmıştık. Şimdiyse biraz daha batı istikametine gidiyor ve Amerika’dan bir yapıtı, Christina’nın Dünyası’nı (Christina’s World) inceliyoruz.

Nasıl ortaya çıktı bu eser?


Söz konusu tablo, Amerikalı sanatçı Andrew Wyeth tarafınca 1948 yılında ortaya çıktı. Sanatkarın, kelam konusu yapıtı Amerika’nın Maine eyaletinde bulunan Cushing kasabasında yaptığı biliniyor. aslına bakarsan kendisi, yapıtın ilham verici noktalarını da bu bölgede yakaladı.

Tabloda gördüğünüz konutlar ve yerde duran bayan kurmaca bir sahneyle oluşturulmadı. Burası hakikaten de var olan bir yer. Ek olarak odak noktasında duran bayan da Wyeth’in tanıdığı biri. Dahası, yapıta ilham olan kişi de ta kendisi.

Cushing’e gittiği sırada Wyeth’in eşi, onu çocukluk arkadaşı Anna Christina Olson ile tanıştırdı:

• Christina ve Andrew

Kardeşi Alvaro Olson ile çiftlik meskeninde yaşayan Christina, Wyeth ailesiyle pek yakındı. O denli ki Wyeth’in sanatı üzerinde çalıştığı vakit içinderda, onların evinde bir odayı kullandığı bile düşünülüyor. Ne olursa olsun, Olson kardeşler ve Wyeth ailesinin içinde sıcak bir bağ olduğu kesin.

Peki ne oldu da iş bu tablonun ortaya çıkmasına vardı?

• Alvaro (Christina’nın erkek kardeşi) ve Andrew

Christina’nın Dünyası tablosuna birinci baktığınızda arka planı hakkında nasıl bir çıkarım yaptınız? Şahsen ben konutuna gidemeyen genç bir kız canlandırdım gözümde. Ama benim başımda bu kızın konuta gitmesini engelleyen şey konutun uzaklığı ya da kızın yorgunluğu değildi. Daha fazlaca o periyotlarda kırsal kesimde beğenilen karşılanmayacak olan lakin kendi dünyasında ona olağan görünen bir şey yaptığını ve bu sebeple meskende istenmediğini düşünmüştüm.

Ama işler hiç de o denli değilmiş:


Tabloda, Christina’nın vücuduna baktığımızda belinin alt kısmından itibaren cansız bir manzara bizleri karşılıyor. Belinden itibaren üstte kalan kısım ise zayıf bulunmasına karşın çok faal görünüyor. Bu da alt taraftaki cansızlığı daha hayli göze batırıyor desek yanlış olmaz.

Başta Christina’nın çocuk felci geçirdiği ve bu sebeple de belinden itibaren alt kısmı kullanamadığı düşünülüyordu. Lakin ondan sonrasında bunun charcot-marie-tooth ismiyle bilinen ve hudutları etkileyerek kasları zayıf kılan öbür bir hastalıktan kaynaklandığı fikri ortaya atıldı. İki durum da yaşlılıkla daha da kötüleşiyor.

Tekerlekli sandalye kullanmak istemeyen Christina, meskeninin etrafında bu hâlde dolaşıyordu:


Bazı niyetlere göre de Wyeth, bir gün camdan bakıp Christina’yı bahçede bu türlü ilerlerken görüp bu tabloyu yapmaya başlamıştı. Sonuç olarak tablodaki Christina’nın durumunun çok üzücü olduğunu söyleyebiliyoruz.

Fakat bu durum Christina için bu biçimde değildi:


Wyeth, tablosunda Christina’nın hâline acımıyordu. Tersine, etraftaki her insanın ‘umutsuz’ olarak nitelendirdiği yazgıya cesurca tutunmasını takdir ediyordu. Ancak bunun, yapıtın depresif havasını kapatmadığı da ortada.

Diğer ayrıntılara da göz atalım:


Arkada çiftlik konutunu ve öteki yapıları görüyoruz. Ancak ortamda rastgele bir ağaç yahut yerdeki çimlerden diğer bitki görünmüyor. Yalnızca üst taraftaki konutların birinde, uzakta da olsa az sayıda kuş dikkat çekiyor. Yan taraftan konuta gerçek giden motorlu araç izleri de boşuna koyulmamış. Onlar da Christina’nın ortasında bulunduğu sıkıntı durumu daha da gözümüze sokuyor.

Bunun haricinde çimlerin ayrıntılı işlenişi, Christina’nın saçında yer alan ayrıntılar ve uzaktaki meskenlerin bile pek ayrıntılı olması bu tablonun gerçekliğine büyük katkı sağlayan etkenlerden.

Eser hakkında öteki enteresan bilgiler:

• Tabloya baktığımızda genç bir kız görüyoruz ama Christina, bu tablo ortaya çıktığında 55 yaşındaydı. Ayrıyeten o denli bir poz, yaşlı birini rahatsız edeceğinden Wyeth’in eşi Betsy James modellik yapmıştı. Yalnızca eller, kollar ve elbise Christina’nın.
• Wyeth’in babası Newell Wyeth de çok tanınan bir sanatçıydı. Sanat topluluğunda dönen fikirlere bakılırsa Wyeth’i depresif renk tonları kullanmasına iten şey, babasının vefatı oldu.
• Wyeth, 2009 yılında hayata gözlerini yumdu.
• Christina, Wyeth’in farklı eserlerine de ilham kaynağı oldu.

Tablo hakkında eklemek istediğiniz şeyler var ise yorum kısmında paylaşabilirsiniz. Çünkü üzerine yapılan tartışmalar durmak bilmiyor.

Kaynaklar: MoMA, Farnsworth Arka Museum, Jason Drake, Arka in Context, Ulusal Sıhhat Sistemi