arkamikontrolet
New member
1800’lerin sonlarına ve 1900’lerin başlarına kadar gittiğinizde sinemanın birinci izlerini nazaranbilmeniz mümkün. Lumière Kardeşler tarafınca 1895’te, sinematograf olarak bilinen aletleriyle birinci vakit içinderda Paris’te gerçekleştirilen sinema tecrübesi, ilerleyen senelerda ülkemize de geldi.
Buradan daha sonra hem ülkemizde tıpkı vakitte öteki ülkelerde kısa müddette epeyce fazla sinemanın vizyona girdiği ve insanların sinemaya akın ettiği görüldü. Ama bu biçimdeların sinemalarına dönüp baktığınızda insanların konuşma formüllerinde bir gariplik sezebiliyorsunuz.
Bizde Yeşilçam sinemalarına mahsus olarak bilinen bu durum, aslında her lisandan sinemada vardı:
Out of the Past
Hatta sinema ve televizyon kültüründilk evvel en yaygın olarak kullanılan radyolarda bile bu konuşma biçimi dikkat çekiyordu.
bahsetmiş olduğumiz konuşma metotlarına örnek olarak bunları gösterebiliriz:
Ülkemizde ise genelde sinemalardaki zenginlerin konuşmaları kulağa farklı geliyor:
Eski maçların spikerlerinde, eski reklamlarda ve sinemalarda görülen bu konuşma biçiminin ismi ‘Transatlantik aksan’ olarak biliniyor
His Girl Friday
Amerikan ve İngiliz aksanının ortasında kalan bu konuşma usulü, bu iki aksanın bilakis daha sonradan öğreniliyor ve doğal olarak da yurt haricinde kullanması kelam konusu.
Bu konuşma formu, birkaç farklı sebebe bağlanıyor:
İlki, konuşan kişi üzerinde o kişi üst sınıftanmış üzere bir izlenim yaratıyor olması:
Yeşilçam sinemalarının daha fazlaca üst sınıftan insanlara yer verdiği sahnelere baktığınızda bunun üzere bir konuşma hali nazaranbilirsiniz.
Fakat alt sınıftan insanlarda bu konuşma formunu pek görmeyiz. Yani ‘üst sınıftan biri’ izlenimi yaratmak için ve iki sınıf içindeki farkı derinleştirmek için bu yola başvurulduğu düşünülüyor.
Bir öteki sebep ise o devirde kullanılan kayıt aygıtlarının yetersizliği:
Esen Günay
Mikrofon üzere kayıt aygıtları o periyotta sesleri olduğu üzere pak yakalamayı pek beceremiyordu ve bunun önüne geçmek için de çokça vurgu yapmak gerekiyordu. Yani lisana bakılırsa, mikrofona en yeterli aktarılabilecek biçimde konuşulması gerekiyordu.
Bu sebeple de oyuncuların, konuşulan lisana nazaran o vurguları yapabilmeleri için eğitilmeleri gerekti. 1900’lerin ortalarına doğru mikrofonların bu belasından kurtulmuş olsak da bu vakte kadar kelam konusu konuşma hali, insanlarda yer etmişti bile.
Ülkemizde hayli sayıda yetenekli oyuncumuz vardı lakin birçoklarında seslendirme yapıldı:
Örneğin Abdurrahman Palay’ın Yılmaz Güney, Cüneyt Arkın, Ediz Hun, Orhan Gencebay, Kadir İnanır üzere isimleri seslendirdiğini biliyoruz.
Uzun mühlet bu biçimde konuşmaya alışan birinin fazlaca sayıda sineması seslendirmesi, mikrofon konusu büyük ölçüde aşılmış bulunmasına karşın konuşma biçiminin aynı kalmasına sebep olarak gösterilebilir.
Konu hakkında birkaç enteresan bilgi:
Kaynaklar: Private Club Marketing, Backstage, ALTA, The Intrepid Guide, The Atlantic, ESH-Vakanüvis, -Yusuf YURDİGUL, Türker ELİTAŞ (TÜRK SİNEMASINDA ŞİVE YA DA AĞIZ KULLANIMININ KARAKTER YAPILANDIRMASINA ETKİSİ)-
Buradan daha sonra hem ülkemizde tıpkı vakitte öteki ülkelerde kısa müddette epeyce fazla sinemanın vizyona girdiği ve insanların sinemaya akın ettiği görüldü. Ama bu biçimdeların sinemalarına dönüp baktığınızda insanların konuşma formüllerinde bir gariplik sezebiliyorsunuz.
Bizde Yeşilçam sinemalarına mahsus olarak bilinen bu durum, aslında her lisandan sinemada vardı:
Out of the Past
Hatta sinema ve televizyon kültüründilk evvel en yaygın olarak kullanılan radyolarda bile bu konuşma biçimi dikkat çekiyordu.
bahsetmiş olduğumiz konuşma metotlarına örnek olarak bunları gösterebiliriz:
Ülkemizde ise genelde sinemalardaki zenginlerin konuşmaları kulağa farklı geliyor:
Eski maçların spikerlerinde, eski reklamlarda ve sinemalarda görülen bu konuşma biçiminin ismi ‘Transatlantik aksan’ olarak biliniyor
His Girl Friday
Amerikan ve İngiliz aksanının ortasında kalan bu konuşma usulü, bu iki aksanın bilakis daha sonradan öğreniliyor ve doğal olarak da yurt haricinde kullanması kelam konusu.
Bu konuşma formu, birkaç farklı sebebe bağlanıyor:
İlki, konuşan kişi üzerinde o kişi üst sınıftanmış üzere bir izlenim yaratıyor olması:
Yeşilçam sinemalarının daha fazlaca üst sınıftan insanlara yer verdiği sahnelere baktığınızda bunun üzere bir konuşma hali nazaranbilirsiniz.
Fakat alt sınıftan insanlarda bu konuşma formunu pek görmeyiz. Yani ‘üst sınıftan biri’ izlenimi yaratmak için ve iki sınıf içindeki farkı derinleştirmek için bu yola başvurulduğu düşünülüyor.
Bir öteki sebep ise o devirde kullanılan kayıt aygıtlarının yetersizliği:
Esen Günay
Mikrofon üzere kayıt aygıtları o periyotta sesleri olduğu üzere pak yakalamayı pek beceremiyordu ve bunun önüne geçmek için de çokça vurgu yapmak gerekiyordu. Yani lisana bakılırsa, mikrofona en yeterli aktarılabilecek biçimde konuşulması gerekiyordu.
Bu sebeple de oyuncuların, konuşulan lisana nazaran o vurguları yapabilmeleri için eğitilmeleri gerekti. 1900’lerin ortalarına doğru mikrofonların bu belasından kurtulmuş olsak da bu vakte kadar kelam konusu konuşma hali, insanlarda yer etmişti bile.
Ülkemizde hayli sayıda yetenekli oyuncumuz vardı lakin birçoklarında seslendirme yapıldı:
Örneğin Abdurrahman Palay’ın Yılmaz Güney, Cüneyt Arkın, Ediz Hun, Orhan Gencebay, Kadir İnanır üzere isimleri seslendirdiğini biliyoruz.
Uzun mühlet bu biçimde konuşmaya alışan birinin fazlaca sayıda sineması seslendirmesi, mikrofon konusu büyük ölçüde aşılmış bulunmasına karşın konuşma biçiminin aynı kalmasına sebep olarak gösterilebilir.
Konu hakkında birkaç enteresan bilgi:
- Bizim Yeşilçam ile özdeşleştirdiğimiz “Nayır, nolamaz” kelamlarının kaynağı hakkında öne atılan birkaç fikir var
- İlkinde, birden fazla kıymetli isim için seslendirme yapan Abdurrahman Palay’ın seslendirme yaparken dirseğini kenara dayayıp elini çenesinde tutmasından ötürü “hayır, olamaz” yerine “nayır, nolamaz” kelamının çıktığı savunuluyor. Bunun, sanatkarın daima genzini kullanımından kaynaklı olduğu da söylenir.
- Diğerinde ise bunun, seslendirme yapan şahsa milisaniyeler kazandırarak ses kaymasının önüne geçilmesini sağladığı savunuluyor.
- Son olarak ise oyuncular “hayır” dese bile ekipmanların yetersizliği sebebiyle sözlerin bozulup “nayır” biçimine döndüğünü savunanlar da var
- Diğer ülkelerde baskınlığı görülen Transatlantik aksan, İkinci Dünya Savaşı’ndan daha sonra tesirini yitirdi ve yavaş yavaş kullanımdan kalktı
Kaynaklar: Private Club Marketing, Backstage, ALTA, The Intrepid Guide, The Atlantic, ESH-Vakanüvis, -Yusuf YURDİGUL, Türker ELİTAŞ (TÜRK SİNEMASINDA ŞİVE YA DA AĞIZ KULLANIMININ KARAKTER YAPILANDIRMASINA ETKİSİ)-