arkamikontrolet
New member
Su kütlelerinin deniz sayılabilmeleri için okyanuslara ve açık denizlere kontağının olması gerekir. Bu kütleler ne kadar büyük olursa olsunlar, bir gemiye binip açıldığımızda öteki denizlere yahut okyanuslara ulaşamıyorsak o su kütlesi “göl” olarak isimlendirilir. Neredeyse Karadeniz kadar yüz ölçümüne sahip Hazar Denizi de dünyanın en büyük gölü bulunmasına karşın neresine giderseniz gidin daima Hazar’da kalırsınız.
Dünyadaki göl sularının %40-44’ünü oluşturan Hazar Denizi, petrol yatakları açısından da pek güçlü. Sovyetler Birliği’nin de dağılmasıyla birlikte Hazar’a kıyısı olan 5 ülkenin içinde yıllar uzunluğu süren bir çekişme oluştu. Bu kıyıların doğusunda Kazakistan ve Türkmenistan, kuzeyinde Rusya, batısında Azerbaycan ve güneyinde İran bulunuyor.
Önce Hazar’ın birtakım özelliklerine bakalım.
Coğrafya derslerinden bu yana merak ettiğimiz Hazar’ın deniz mi, göl mü olduğu konusu biroldukca siyasi sonuç doğuruyor.
Orta Asya’nın batısında, Kafkasya’nın doğusunda yer alan Hazar’ın paylaşımı, 20 yıldan daha sonra birinci sefer 13 Ağustos 2018 tarihinde belirlendi. Görüşmelerin uzamasının sebeplerinden biri, Hazar’ın deniz mi yoksa göl mü olduğu konusuydu.
Çünkü onu isimlendirmenin yanı sıra, paylaşımı etkileyen konular da bulunuyordu. Örneğin; Hazar göl olarak tanımlandığında, ülkeler içinde direkt olarak beşe bölünecekti. Lakin deniz sayılırsa; ülkeler, kıyılarının uzunluğuna nazaran bir hisseye sahip olacaktı.
Farklı formüllerin bir ortada kullanılmasıyla Hazar’ın ne olduğu konusunda iki sonuç ortaya çıktı.
Görüşmelerin kararında göl ve deniz hukukunun harmanlandığı ortak bir sistem bulundu. Bu tekniğe bakılırsa Hazar’ın yatağı göl hukukuna bakılırsa paylaşıldı ve suları için deniz hukukuna emsal bir prosedür önerildi.
bu biçimdece Hazar’ın tabanına kıyısı bulunan Rusya, Kazakistan, İran, Türkmenistan ve Azerbaycan içinde orta çizgi kuralı uygulanarak bölümlere bölündü. Yani, beş ülke de sahip oldukları kesimde yer altı zenginliklerinin sahibi oldu. Sularına gelince ise, her ülkenin 15 millik karasu bölgesinin olmasının yanında balıkçılık için 10 millik ekonomik çıkar bölgesinin bulunmasına karar verildi.
Sonuç olarak dilimize nasıl yerleşmiş olursa olsun, Hazar Denizi aslında bir göl diyebiliriz.
Birçoğumuzun göl olduğu bilgisine sahip olduğu Hazar’ı “deniz” olarak isimlendirdiğimiz gerçek. Hazar’ı paylaşan ülkelerde ise hâlâ ufak bir fikir ayrılığı kelam konusu.
Kendine hisse alan ülkelerden Rusya, Azerbaycan, Türkmenistan ve İran; onu eşit olarak böldükleri bir göl olarak tanımlarken Kazakistan deniz demeyi tercih ediyor.
Dünyadaki göl sularının %40-44’ünü oluşturan Hazar Denizi, petrol yatakları açısından da pek güçlü. Sovyetler Birliği’nin de dağılmasıyla birlikte Hazar’a kıyısı olan 5 ülkenin içinde yıllar uzunluğu süren bir çekişme oluştu. Bu kıyıların doğusunda Kazakistan ve Türkmenistan, kuzeyinde Rusya, batısında Azerbaycan ve güneyinde İran bulunuyor.
Önce Hazar’ın birtakım özelliklerine bakalım.
- Yüzey Alanı: 371.000 kilometrekare
- Maksimum Derinlik: 1.025 metre
- Uzunluk: 1.030 kilometre
- Maksimum Genişlik: 435 kilometre
- Sahil Şeridi Alanı: 6.820 kilometre
- Rakım: Deniz düzeyinden 22 metre aşağıda
Coğrafya derslerinden bu yana merak ettiğimiz Hazar’ın deniz mi, göl mü olduğu konusu biroldukca siyasi sonuç doğuruyor.
Orta Asya’nın batısında, Kafkasya’nın doğusunda yer alan Hazar’ın paylaşımı, 20 yıldan daha sonra birinci sefer 13 Ağustos 2018 tarihinde belirlendi. Görüşmelerin uzamasının sebeplerinden biri, Hazar’ın deniz mi yoksa göl mü olduğu konusuydu.
Çünkü onu isimlendirmenin yanı sıra, paylaşımı etkileyen konular da bulunuyordu. Örneğin; Hazar göl olarak tanımlandığında, ülkeler içinde direkt olarak beşe bölünecekti. Lakin deniz sayılırsa; ülkeler, kıyılarının uzunluğuna nazaran bir hisseye sahip olacaktı.
Farklı formüllerin bir ortada kullanılmasıyla Hazar’ın ne olduğu konusunda iki sonuç ortaya çıktı.
Görüşmelerin kararında göl ve deniz hukukunun harmanlandığı ortak bir sistem bulundu. Bu tekniğe bakılırsa Hazar’ın yatağı göl hukukuna bakılırsa paylaşıldı ve suları için deniz hukukuna emsal bir prosedür önerildi.
bu biçimdece Hazar’ın tabanına kıyısı bulunan Rusya, Kazakistan, İran, Türkmenistan ve Azerbaycan içinde orta çizgi kuralı uygulanarak bölümlere bölündü. Yani, beş ülke de sahip oldukları kesimde yer altı zenginliklerinin sahibi oldu. Sularına gelince ise, her ülkenin 15 millik karasu bölgesinin olmasının yanında balıkçılık için 10 millik ekonomik çıkar bölgesinin bulunmasına karar verildi.
Sonuç olarak dilimize nasıl yerleşmiş olursa olsun, Hazar Denizi aslında bir göl diyebiliriz.
Birçoğumuzun göl olduğu bilgisine sahip olduğu Hazar’ı “deniz” olarak isimlendirdiğimiz gerçek. Hazar’ı paylaşan ülkelerde ise hâlâ ufak bir fikir ayrılığı kelam konusu.
Kendine hisse alan ülkelerden Rusya, Azerbaycan, Türkmenistan ve İran; onu eşit olarak böldükleri bir göl olarak tanımlarken Kazakistan deniz demeyi tercih ediyor.
- Kaynaklar: The Economist, Science Direct, Live Science