arkamikontrolet
New member
Veganlık ve ekoloji içindeki istikrar günümüzde pek bilinmese de yapılan araştırmalar küresel ısınma ve iklim krizine sebep olan en kıymetli faktörün hayvancılık sanayisi olduğunu ortaya koydu.
Bu yüzden, veganların hayvancılık sanayisini desteklemekten kaçınmasındaki tek sebep hayvan hakları ihlali değil. Sağlık, etik ve etraf konuları da birçoğunun motivasyonları içinde sayılabilir.
Etçil bir beslenmenin gezegenimize nasıl bir tesiri olabilir ki?
Bitkisel beslenmenin dünyayla olan ilgisine birazdan başlıklar hâlinde değineceğiz lakin şunu söyleyebiliriz ki; piyasadaki hayvan etine olan talep arttıkça, gezegenimizdeki doğal işleyiş giderek geri dönülmez bir hâl alıyor.
Yoksulluk ve açlık artıyor, hava kirliliği yükseliyor, pak su kaynakları azalıyor, biyoçeşitlilik düşüyor, iklim krizi yaklaşıyor ve verimli topraklarverimsiz hâle geliyor.
İneklerin çıkardıkları gazlar sandığınız kadar pak değil!
Metan gazı ismi verilen çiftlik hayvanlarının çıkardıkları gazlar, atmosferdeki sera gazı emisyonlarının %18’inden sorumlu. Bu da demek oluyor ki dünyadaki tüm egzoz gazlarının atmosfere verdiği ziyandan daha yüksek.
Şöyle de düşünebiliriz; dört kişilik ortalama bir ailenin tükettiği et ölçüsü kararında oluşan gazlar, 2 arabanın çıkardığı gazdan daha fazla. Şayet bugün herkes vegan olsa, sera gazı salınımları %60 oranına kadar düşüş gösterir.
Dünyadaki besi hayvanlarının sayısı hayvancılık yüzünden artarken hayvan çeşitliliği azalıyor.
Tarım yapabileceğimiz toprakların %68’i (Afrika kıtasının tamamı kadar) hayvan yetiştirmek hedefiyle kullanılıyor. Bu da o topraklarda yaşayan öteki hayvanların vefatına sebep oluyor. “Madem vegansın, bu biçimde yolda yürürken böcekleri de ezme.” diyen etçil biri, aslında bir vegandan epey daha fazla böceğin vefatına katkı sağlıyor.
her insanın vegan olduğu bir senaryoda hayvancılık için kullanılan bu arazilerin %80’i tekrar orman ve çayır hâline getirilerek biyoçeşitliliğin artmasına ve iklim krizinin yavaşlamasına niye olabilir.
Dünyadaki açlık, vegan bir beslenmeyle azaltılabilir.
Az evvel bahsetmiş olduğumiz %80’lik alanın geri kalanı sebze ve bakliyat yetiştirilmesi için kullanıldığında fazlaca daha fazla insan beslenebilir. Zira şu anda tarım alanlarının %50’si insanlara et olarak sunulacak hayvanların besinleri için kullanılıyor.
Eğer bu tahıllar hayvancılık için kullanılmak yerine insan besini olarak sunulsaydı dünyadaki tüm insanlara yetecek kadar besin olurdu. Olağan “herkesi vegan yapalım ve bir anda bunlar düzelsin” diye bir şey kelam konusu değil. Lakin âlâ düşünülmüş bir planlama ve yatırımla mümkün.
Bazı hastalıklara ve kanser çeşitlerine daha az yakalanabiliriz.
Dünya Sıhhat Örgütü de dahil olmak üzere birfazlaca güvenilir kaynak, istikrarlı ve nizamlı bir vegan beslenmenin etçil beslenmeden eksik bir yanının olmadığı kanıtlandı. Hatta yapılan araştırmalar veganların günlük protein gereksinimlerinin 2 katını aldığını gösteriyor. Bunun yanında; kalp ve damar hastalıklarına, diyabete, kolesterole ve kansere daha az yakalanıyorlar.
Springmann’ın Karma Modeli‘ne nazaran şayet bugün herkes vegan olsa, her yıl 8 milyon insanın vefatı engelleniyor. Aynı senaryoyu vejetaryenlik için düşündüğümüzde ise bu oran 7 milyona düşüyor.
Sosyolojik bağlamda baktığımızda işsizlik problemine sebep olacağı da yadsınamaz.
Hayvancılık sanayisinin bu kadar büyük olması olağan olarak istihdamının da ne kadar büyük olduğunu gösteriyor. ötürüsıyla, vegan bir dünya sistemine geçilen senaryoda alternatif geçim kaynaklarının epeyce düzgün planlanması gerekiyor.
Örneğin, hayvan besisi olarak kullanılan tarım mamüllerinin artıklarından biyoenerji üretimi alanında çalışmalara geçilebilir.
“Peki tüm o hayvanlar ne olacak?” diyenleri duyar üzereyiz.
Türkiye’de bu biçimde değilmiş üzere düşünsek de aslında köy hayvancılığı, hayvancılığın fazlaca küçük bir kısmı oluşturuyor. Dünyanın her yerinde hayvancılık için kullanılan hayvanlar yapay yollarla döllenerek daima doğurmaya ve yumurta vermeye programlanan makinelere dönüştürülüyor.
Verilen antibiyotikler, doğal ortamları yerine kafeslerde ve makinelerde yapay yollarla büyümeleri, süt ve yumurta için fazla kullanım üzere sebeplerle birçoğunun ömrü beşte bir oranında düşüyor. Bu yüzden, besi hayvanlarını büsbütün tabiata saldığımızda aslına bakarsanız kısa müddette birçoğu ölecektir. Geri kalanlar ise vakit içinde endüstrileşmedilk evvelki doğal yollarla hayatlarını sürdürebilir.
her insanın bir anda vegan olması mümkün mü?
Tabii ki bir anda her insanın vegan olduğu bir senaryo mümkün değil lakin etçil bir beslenmenin gezegenimize yaptırımları ortada. Veganlığın artışı bu istatistikleri düşürerek daha yaşanabilir bir geleceğe katkı sağlıyor.
özetlemek gerekirse, herkes vegan olursa birtakım sıkıntılar ortaya çıkabilir lakin oluşabilecek bu problemlere düzgün düşünülmüş tahliller üretilmesi durumunda vegan bir dünya var iseyımı mümkün olabilir.
Bu yüzden, veganların hayvancılık sanayisini desteklemekten kaçınmasındaki tek sebep hayvan hakları ihlali değil. Sağlık, etik ve etraf konuları da birçoğunun motivasyonları içinde sayılabilir.
Etçil bir beslenmenin gezegenimize nasıl bir tesiri olabilir ki?
Bitkisel beslenmenin dünyayla olan ilgisine birazdan başlıklar hâlinde değineceğiz lakin şunu söyleyebiliriz ki; piyasadaki hayvan etine olan talep arttıkça, gezegenimizdeki doğal işleyiş giderek geri dönülmez bir hâl alıyor.
Yoksulluk ve açlık artıyor, hava kirliliği yükseliyor, pak su kaynakları azalıyor, biyoçeşitlilik düşüyor, iklim krizi yaklaşıyor ve verimli topraklarverimsiz hâle geliyor.
İneklerin çıkardıkları gazlar sandığınız kadar pak değil!
Metan gazı ismi verilen çiftlik hayvanlarının çıkardıkları gazlar, atmosferdeki sera gazı emisyonlarının %18’inden sorumlu. Bu da demek oluyor ki dünyadaki tüm egzoz gazlarının atmosfere verdiği ziyandan daha yüksek.
Şöyle de düşünebiliriz; dört kişilik ortalama bir ailenin tükettiği et ölçüsü kararında oluşan gazlar, 2 arabanın çıkardığı gazdan daha fazla. Şayet bugün herkes vegan olsa, sera gazı salınımları %60 oranına kadar düşüş gösterir.
Dünyadaki besi hayvanlarının sayısı hayvancılık yüzünden artarken hayvan çeşitliliği azalıyor.
Tarım yapabileceğimiz toprakların %68’i (Afrika kıtasının tamamı kadar) hayvan yetiştirmek hedefiyle kullanılıyor. Bu da o topraklarda yaşayan öteki hayvanların vefatına sebep oluyor. “Madem vegansın, bu biçimde yolda yürürken böcekleri de ezme.” diyen etçil biri, aslında bir vegandan epey daha fazla böceğin vefatına katkı sağlıyor.
her insanın vegan olduğu bir senaryoda hayvancılık için kullanılan bu arazilerin %80’i tekrar orman ve çayır hâline getirilerek biyoçeşitliliğin artmasına ve iklim krizinin yavaşlamasına niye olabilir.
Dünyadaki açlık, vegan bir beslenmeyle azaltılabilir.
Az evvel bahsetmiş olduğumiz %80’lik alanın geri kalanı sebze ve bakliyat yetiştirilmesi için kullanıldığında fazlaca daha fazla insan beslenebilir. Zira şu anda tarım alanlarının %50’si insanlara et olarak sunulacak hayvanların besinleri için kullanılıyor.
Eğer bu tahıllar hayvancılık için kullanılmak yerine insan besini olarak sunulsaydı dünyadaki tüm insanlara yetecek kadar besin olurdu. Olağan “herkesi vegan yapalım ve bir anda bunlar düzelsin” diye bir şey kelam konusu değil. Lakin âlâ düşünülmüş bir planlama ve yatırımla mümkün.
Bazı hastalıklara ve kanser çeşitlerine daha az yakalanabiliriz.
Dünya Sıhhat Örgütü de dahil olmak üzere birfazlaca güvenilir kaynak, istikrarlı ve nizamlı bir vegan beslenmenin etçil beslenmeden eksik bir yanının olmadığı kanıtlandı. Hatta yapılan araştırmalar veganların günlük protein gereksinimlerinin 2 katını aldığını gösteriyor. Bunun yanında; kalp ve damar hastalıklarına, diyabete, kolesterole ve kansere daha az yakalanıyorlar.
Springmann’ın Karma Modeli‘ne nazaran şayet bugün herkes vegan olsa, her yıl 8 milyon insanın vefatı engelleniyor. Aynı senaryoyu vejetaryenlik için düşündüğümüzde ise bu oran 7 milyona düşüyor.
Sosyolojik bağlamda baktığımızda işsizlik problemine sebep olacağı da yadsınamaz.
Hayvancılık sanayisinin bu kadar büyük olması olağan olarak istihdamının da ne kadar büyük olduğunu gösteriyor. ötürüsıyla, vegan bir dünya sistemine geçilen senaryoda alternatif geçim kaynaklarının epeyce düzgün planlanması gerekiyor.
Örneğin, hayvan besisi olarak kullanılan tarım mamüllerinin artıklarından biyoenerji üretimi alanında çalışmalara geçilebilir.
“Peki tüm o hayvanlar ne olacak?” diyenleri duyar üzereyiz.
Türkiye’de bu biçimde değilmiş üzere düşünsek de aslında köy hayvancılığı, hayvancılığın fazlaca küçük bir kısmı oluşturuyor. Dünyanın her yerinde hayvancılık için kullanılan hayvanlar yapay yollarla döllenerek daima doğurmaya ve yumurta vermeye programlanan makinelere dönüştürülüyor.
Verilen antibiyotikler, doğal ortamları yerine kafeslerde ve makinelerde yapay yollarla büyümeleri, süt ve yumurta için fazla kullanım üzere sebeplerle birçoğunun ömrü beşte bir oranında düşüyor. Bu yüzden, besi hayvanlarını büsbütün tabiata saldığımızda aslına bakarsanız kısa müddette birçoğu ölecektir. Geri kalanlar ise vakit içinde endüstrileşmedilk evvelki doğal yollarla hayatlarını sürdürebilir.
her insanın bir anda vegan olması mümkün mü?
Tabii ki bir anda her insanın vegan olduğu bir senaryo mümkün değil lakin etçil bir beslenmenin gezegenimize yaptırımları ortada. Veganlığın artışı bu istatistikleri düşürerek daha yaşanabilir bir geleceğe katkı sağlıyor.
özetlemek gerekirse, herkes vegan olursa birtakım sıkıntılar ortaya çıkabilir lakin oluşabilecek bu problemlere düzgün düşünülmüş tahliller üretilmesi durumunda vegan bir dünya var iseyımı mümkün olabilir.
- Kaynaklar: Dünya Sıhhat Örgütü, Cowspiracy, Chatham House, Inlander, Uzm. Dr. Oğuzcan Kınıkoğlu, Dr. Marco Springmann, Ian Scoones, BBC, FAO, Your Daily Vegan