Kösem Sultan Kimdir? İşte Hayat Öyküsü

arkamikontrolet

New member
Sayısız dizi, sinema ve kitaba bahis olan Osmanlı’nın bayanları yani padişah eşleri ve anneleri, kimi uzmanlara bakılırsa Osmanlı’nın yıkılışındaki etmenlerden biri olmuşlardır. Evvelce sadece haremi yöneten bu sultanlar, Hürrem Sultan ile birlikte güçlenmiş ve devlet işlerinde de kelam sahibi olmuşlardır. Hangi erkek evladın tahta geçeceği konusundaki rekabet, bayanların dahil olmasıyla büyümüş ve saltanatın sonunu hızlandırmıştır.

Osmanlı’nın bayan sultanları içinde da isminden en epey kelam ettiren iki Sultan Hürrem Sultan ve Kösem Sultan’dır. Bu iki sultan, öbür sultanların bilakis harem işleriyle ilgilenmek ve yalnızca padişaha çocuk vermek yerine, devlet işlerinde de etkin rol oynamıştır. Kösem Sultan da Osmanlı tarihi açısından son derece kıymetli bir figürdür zira birincilerin bayanıdır. Çocuk yaşta tahta çıkan evlatları niçiniyle saltanat naibi olarak tek başına koca imparatorluğu yönetmiştir. Gelin Kösem Sultan kimdir sorusu üzerinden hem bu tarihi figürün Osmanlı’daki rolünü tıpkı vakitte çarpıcı hayat öyküsünün bilgilerinı gorelim.

Kösem Sultan kimdir? Hoşluğu ve zekası ile öne çıkan bir genç kız:


Osmanlı İmparatorluğu’nun harem kısmı, cariyeler ve sultanlar hakkında aslında neredeyse hiç bir bilgi sahibi değiliz. Zira Osmanlı’da bu çeşit bir tarih yazıcılığı yoktu. Ancak bir daha de kelam konusu kişi Kösem Sultan olunca elçi kayıtlarında bile kendisinden bahsedildiğini görmek mümkün. Lakin kökeni hakkında kesin bir bilgi maalesef yok.

Kösem Sultan hakkında yazılan sayısız kitap, yapılan bir fazlaca sinema ve diziye bakılırsa Rum, Boşnak ya da Çerkes asıllı olabilir. Dediğimiz üzere kesin bir bilgi yok. Ama hocaların hocası tarihçi Halil İnalcık’a nazaran Kösem Sultan Rum asıllıdır ve hatta babası da ortodoks bir papazdır. Hakkında asıl bildiklerimiz ise Bosna Beylerbeyi sarayına gelmesi başlar.

Bosna Beylerbeyi sarayına gelen Anastasya, genç ve hoş bir kızdır. Üstelik son derece uyanıktır. Beylerbeyinin bu türlü ilgisini çeken genç kız, İstanbul’daki sarayın Darüssaade Ağası’na gönderilir. Anastasya Osmanlı haremine girdiği vakit ortalık oldukça karışıktır.

Kösem’i Kösem yapan olaylar:


Anastasya Osmanlı haremine geldiği vakit Safiye Sultan’ın saltanatı bitmiş ve eski saraya gönderilmiştir. Artık Handan Sultan’ın saltanatı başlamıştır. daha sonraki senelerda Kösem Sultan olacak genç kız bu olaylardan hayli etkilenir ve torunu tahta geçtiğinde başına neler geleceğini bugünden görmüş olur.

Genç Anastasya hareme geldiği vakit Mahpeyker ismini almıştır. Kösem ise onun lakabıdır. Bu lakabı nasıl aldığına dair iki rivayet var. Bir adedine bakılırsa oldukça tüysüz bir genç kız olduğu için bu lakabı almıştır. Başkasına göre ise kösemen yani ortamlara hakim, kuvvetli bir duruşu olduğu için bu ismi almıştır.

Kösem Sultan, Haseki Sultan oluyor:

O sırada tahtta olan I. Ahmed küçük yaşta hükümdar olduğu için bütün yetkiler annesinin elindeydi ve o da annesine epeyce bağlıydı. Bir an evvel çocuğu olsun diye devamlı padişaha cariyeler gönderiliyordu fakat kendisi bu bahislere pek ilgili değildi. Derken Handan Sultan’ın mevti tüm istikrarları değiştirdi. I. Ahmed hudutlu bir adama dönüştü. İşte Kösem, tam da bu sırada hızır üzere yetişti.

Küçük yaşta tahta çıkan ve annesine gönülden bağlı olan I. Ahmed’in annesi ölünce düştüğü boşluğu Kösem Sultan doldurdu. Hatta Kösem yüzünden padişahın birinci eşinin pabucu dama atılmıştır. Resmi bir kaynakta belirtilmiyor lakin birtakım elçi mektuplarına ve üzerinde IV. Murad’ın tuğrası bulunan bir nameye nazaran Kösem Sultan ile I. Ahmet, tıpkı Hürrem Sultan ve Yasal Sultan Süleyman üzere nikahlanmışlardır.

Kösem, I. Ahmed hayattayken siyasi bağlarını kurmaya başlıyor:


Kösem Sultan’ın ikisi bebekken ölen ve ikisi de tahta çıkan toplam sekiz çocuğu olmuştur. Bu çocukların kız olanlarını Osmanlı siyasetinin kıymetli ya da ileride değerli olacak bireyleriyle evlendirmiştir. Yani çabucak hemen eşi I. Ahmed hayattayken bile ilerisi için planlar kurmaya başlamıştır. normal olarak bu ortada I. Ahmed’in gönlündeki yerini sağlamlaştırmaya devam etmektedir.

Ekber ve erşed sistemi ismi verilen, tahta en büyük aile üyesinin geçmesi kuralını hepimiz biliyoruz. I . Ahmed periyodunda çıkarılan ve Osmanlı’nın bahtını değiştiren bu sistemin altyapısını da Kösem Sultan hazırlamıştır. Çünkü I. Ahmed’in birinci eşinden Osman isimli bir oğlu vardır ve şayet tahta geçerse Kösem’in tüm oğullarını öldürecektir. Yani Osmanlı veraset sistemini değiştiren bu kanunun sebebi, evlatlarını korumak isteyen bir annedir.

Kösem Sultan’nın ‘tahta’ çıkışı:


1617 yılında I. Ahmed ölünce birinci vakit içinderda yerine kardeşi I. Mustafa tahta çıktı. Fakat I. Mustafa’nın akli melekeleri pek yerinde olmadığı için yerine I. Ahmed’in Mahfiruz Hatice Sultan’dan olma oğlu II. Osman yani bildiğimiz ismiyle Genç Osman tahta çıktı. Genç Osman Kösem Sultan’ın elinde büyümüştü fakat feci bir biçimde tahttan indirildi. daha sonra yerine yeniden I. Mustafa geçti ve bir daha tahttan alındı. Son olarak Kösem Sultan’ın oğlu IV. Murad tahta çıktı.

IV. Murad tahta çıktığında 11 yaşında bir çocuktu. Bunun manası asıl tahta çıkanın Kösem Sultan olduğuydu. Üstelik bu yasa dışı bir durum değildi çünkü geleneklere nazaran valide sultan, oğlu büyüyene kadar saltanat naibi olarak devleti yönetmekle yükümlüydü. Kösem, bir cariye olarak girdiği sarayın sonunda doruğundaydı.

Buradaki yazımızda bilgileriyla IV. Murad devrini anlatmıştık. bu vakitte Kösem Sultan bol ölçüde bahşiş dağıtmış ve herkese onu seveceklerinden bile daha epeyce yardım etmişti. Lakin tükenmek bilmeyen iktidar hırsı niçiniyle en sonunda oğlunun vefatına niye olmuştur. Tahta, tüm hayatını mevt dehşetiyle hayatış olan İbrahim geçmiştir.

İbrahim’den daha sonra tahta çıkacak kimse olmadığı için tahtın birinci yılları boyunca padişaha devamlı cariyeler sunan Kösem Sultan sonunda tahta bir epey varis doğurtmayı başarmıştı. Lakin oğlunun aklı yerinde olmayan davranışlarına bir türlü pürüz olamadı ya da olmak istemedi. Sonunda İbrahim öldürülüp de yerine IV. Mehmet geçince, Kösem Sultan eski saraya gönderildi.

Hırsları yüzünden öldürülen birinci ve tek valide sultan:


Torunu IV. Mehmet’in tahta geçmesi ile eski saraya gönderilen Kösem Sultan’ın iktidar hırsı bir türlü dinmemişti. Bu niçinle sık sık yeni valide sultan olan Turhan Sultan ile sonu gelmez bir rekabet içine girmişti. Kösem Sultan’ın tesiri sarayda hala sürdüğü için yapılacak tek şey kalmıştı.

1651 yılın sonbaharında bir karar alındı, Valide-i Muazzama olan eski bir valide sultan öldürülecekti. Lala Süleyman Ağa bir grup kurarak eski saraya gitti. 2 Eylül 1651 gecesi Kösem Sultan’ın odası has oda bakılırsavlileri ile birlikte basıldı ve Kösem Sultan oracıkta boğularak öldürüldü. Uzmanlara göre vefat sebebi boğulma değil, hırstı.

Kösem Sultan’ın ömrü televizyona da uyarlandı: Süper Yüzyıl Kösem


  • Yıl: 2015
  • Oyuncular: Beren Saat, Anastasia Tsilimpiou, Hülya Avşar, Nurgül Yeşilçay
Tims Productions tarafınca yapılan Hürrem Sultan üzerinden Yasal Sultan Süleyman periyodunun anlatıldığı Harika Yüzyıl dizisi daha sonrası bayanlar saltanatının değerli ismi Kösem Sultan’ın ömrü da Muhteşem Yüzyıl: Kösem isimli dizi ile televizyona uyarlandı. 60 kısımlık dizi I. Ahmed’in tahta çıkması ile başlıyor ve Kösem Sultan’ın tarihe geçen mevti ile sonlanıyor. Dizi boyunca bir fazlaca ünlü ismi Kösem Sultan’ın farklı yaşlarını canlandırırken görüyoruz.

Hürrem Sultan ile başlayan bayanlar saltanatı devrinin en kıymetli isimlerinden Kösem Sultan kimdir sorusu üzerinden Osmanlı tarihli rolünü ve çarpıcı hayat öyküsünü anlattık. Kösem Sultan ve başka sultanlar hakkındaki fikirlerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.
 
Üst