arkamikontrolet
New member
Geçtiğimiz aylarda hayli konuştuğumuz bir isim vardı. Bu isim, kendi parametleri üzerinden Türkiye’deki “gerçek” enflasyonu hesapladığını söyleyen Johns Hopkins Üniversitesi profesörlerinden Steve Hanke idi. Hanke tarafınca yapılan açıklamalara göre Türkiye’deki enflasyon ile TÜİK’in deklare ettiğı datalar içinde dağlar kadar fark vardı. O denli ki TÜİK’in yüzde 21,31 olan Kasım 2021 enflasyonu, profesöre bakılırsa yüzde 100,65‘ti.
Dünya’dan Elif Karaca’nın sorularını yanıtlayan Prof. Hanke, Türkiye ile ilgili dikkat çeken açıklamalarda bulundu. “Türkiye’de hiperenflasyon olur mu?” ve “Türkiye, enflasyonu düşürmek için ne yapmalı?” üzere fazlaca değerli sorulara karşılık veren iktisat profesörü, hala hiç bir şey için geç olmadığının sinyallerini verdi. Gelin daima birlikte, Steve Hanke tarafınca yapılan açıklamalara yakından bakalım.
Hiperenflasyon nedir?
Üstteki görselde, hiperenflasyon tabirinin ne manaya geldiğini örnek bir görsel üzerinde görüyorsunuz. Açıklamayı okuyunca, bu fotoğraftaki mantığı epey daha uygun bir biçimde anlayacaksınız.
Steve Hanke’e yöneltilen sorulardan birincisi, iddia edilebileceği üzere “Hiperenflasyon nedir?“di. İktisat profesörü, bir müddetdir tartıştığımız tabiri şu biçimde açıklıyor: Akademik literatürde benimsenen görüşe bakılırsa, aylık enflasyon oranının %50’yi aşması durumunda hiperenflasyon sınıflandırması yapılabilir. Bu tarif, 1956’da, Phillip Cagan’ın Milton Friedman editörlüğündeki Studies in the Quantity Theory of Money isimli kitapta yer alan hiperenflasyonla ilgili tahlilinin yayınlanmasından daha sonra kabul edildi. Değerli fiyat artışları olan ülkelerde her gün enflasyonu ölçmek için yüksek frekanslı bilgileri ve Satın alma Gücü Paritesi teorisini kullandığım için Cagan’ın aylık %50 hiperenflasyon eşiğini geliştirdim. Gelişmiş ölçüm teknikleri ile artık hiperenflasyonu, arka arda en az 30 gün boyunca aylık %50’yi aşan bir enflasyon olarak tanımlıyorum.
Steve Hanke tarafınca yapılan açıklamalar, bir aylık süreçte aylık enflasyonun her gün yüzde 50’nin üzerinde olmasının hiperenflasyon manasına geldiğini söylüyor. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Tabirler Sözlüğü ise bu tabiri yıllık enflasyon oranının yüzde 200’ü aşması durumunda hiperenflasyon yaşandığını söz ediyor. TCMB’ye nazaran 1 Ocak 2021’de 100 TL’ye satın aldığınız bir eser için artık en az 300 TL ödüyorsanız hiperenflasyon yaşanmış oluyor. Steve Hanke ise Aralık 2021’de 100 TL’ye satın aldığınız bir eseri Ocak 2022 boyunca en az 150 TL’ye almanız durumunda hiperenflasyon yaşanmış olacağını söylüyor…
Türkiye’de hiperenflasyon ihtimali var mı?
Steve Hanke’e yöneltilen bir öbür soru da “Türkiye’de hiperenflasyon ihtimali var mı?” formundaydı. Bu mevzuda optimist olan Hanke, istatistiklere bakılırsa Türkiye’de hiperenflasyon ihtimalinin epey düşük olduğunu söz etti. İktisat profesörünün bu husustaki açıklamaları şöyleki: Hiperenflasyon az görülen bir durum. Dünya tarihinde yalnızca 62 hiperenflasyon hadisesi yaşandı. Türkiye’de hiperenflasyon yaşanmasının imkansız olduğunu söyleyemem ancak istatistiksel açıdan ihtimalin pek düşük olduğunu söyleyebilirim. Türkiye’de endemik bir “yüksek” enflasyon sorunu var.
Türkiye enflasyonla nasıl çaba etmeli?
Elif Karaca’nın Steve Hanke’e yönelttiği soruların tahminen de en kıymetlisi, enflasyonun nasıl önüne geçileceğiydi. “Türkiye’nin nispeten düşük enflasyona ve düşük faiz oranlarına sahip olmasını sağlamanın tek yolu, Bulgaristan’da yapılanı tam olarak yapmaktır. Bulgaristan Merkez Bankası’na ait yasa, para heyeti maddesiyle değiştirildi ve bu ülkeye son 25 yıldır değerli katkılar sağladı. Bu ortada, şimdiye kadar var olan 70’in üzerinde para şurasında da durum bu biçimde oldu. Hatırlatmak gerekirse, en ünlü para heyeti Hong Kong’da. 1997-98 Asya Mali Krizi ve Hong Kong’da yaşanan daha yakın tarihindeki siyasi zahmetler da dahil olmak üzere her türlü şartta harika bir biçimde uygulandı.” diyen Hanke, ne yapılması gerektiğini de bu türlü deklare etti. Pekala nedir bu para konseyi?
Para Heyeti nedir?
Para Şurası tabirini açıklayan isimse iktisat gazetecisi Faruk Türkoğlu. Türkoğlu, bu döviz rejimini şöyle açıklıyor: Bu cins bir uygulamada, ulusal paranın bedeli yabancı bir para ünitesine yahut yabancı para ünitelerinden oluşan bir sepete karşı sabitlenir. Para siyaseti uygulaması açısından bakıldığında konsey sistemi, nakdî tabanın yalnızca yabancı para karşılığında yapılan süreçlerle değişmesine müsaade verir. Öteki bir deyişle, merkez bankasına önce belirlenmiş sabit bir kurdan döviz satıldığı vakit para ölçüsü artar, merkez bankasından döviz alındığı vakit azalır.
Dünya’dan Elif Karaca’nın sorularını yanıtlayan Prof. Hanke, Türkiye ile ilgili dikkat çeken açıklamalarda bulundu. “Türkiye’de hiperenflasyon olur mu?” ve “Türkiye, enflasyonu düşürmek için ne yapmalı?” üzere fazlaca değerli sorulara karşılık veren iktisat profesörü, hala hiç bir şey için geç olmadığının sinyallerini verdi. Gelin daima birlikte, Steve Hanke tarafınca yapılan açıklamalara yakından bakalım.
Hiperenflasyon nedir?
Üstteki görselde, hiperenflasyon tabirinin ne manaya geldiğini örnek bir görsel üzerinde görüyorsunuz. Açıklamayı okuyunca, bu fotoğraftaki mantığı epey daha uygun bir biçimde anlayacaksınız.
Steve Hanke’e yöneltilen sorulardan birincisi, iddia edilebileceği üzere “Hiperenflasyon nedir?“di. İktisat profesörü, bir müddetdir tartıştığımız tabiri şu biçimde açıklıyor: Akademik literatürde benimsenen görüşe bakılırsa, aylık enflasyon oranının %50’yi aşması durumunda hiperenflasyon sınıflandırması yapılabilir. Bu tarif, 1956’da, Phillip Cagan’ın Milton Friedman editörlüğündeki Studies in the Quantity Theory of Money isimli kitapta yer alan hiperenflasyonla ilgili tahlilinin yayınlanmasından daha sonra kabul edildi. Değerli fiyat artışları olan ülkelerde her gün enflasyonu ölçmek için yüksek frekanslı bilgileri ve Satın alma Gücü Paritesi teorisini kullandığım için Cagan’ın aylık %50 hiperenflasyon eşiğini geliştirdim. Gelişmiş ölçüm teknikleri ile artık hiperenflasyonu, arka arda en az 30 gün boyunca aylık %50’yi aşan bir enflasyon olarak tanımlıyorum.
Steve Hanke tarafınca yapılan açıklamalar, bir aylık süreçte aylık enflasyonun her gün yüzde 50’nin üzerinde olmasının hiperenflasyon manasına geldiğini söylüyor. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Tabirler Sözlüğü ise bu tabiri yıllık enflasyon oranının yüzde 200’ü aşması durumunda hiperenflasyon yaşandığını söz ediyor. TCMB’ye nazaran 1 Ocak 2021’de 100 TL’ye satın aldığınız bir eser için artık en az 300 TL ödüyorsanız hiperenflasyon yaşanmış oluyor. Steve Hanke ise Aralık 2021’de 100 TL’ye satın aldığınız bir eseri Ocak 2022 boyunca en az 150 TL’ye almanız durumunda hiperenflasyon yaşanmış olacağını söylüyor…
Türkiye’de hiperenflasyon ihtimali var mı?
Steve Hanke’e yöneltilen bir öbür soru da “Türkiye’de hiperenflasyon ihtimali var mı?” formundaydı. Bu mevzuda optimist olan Hanke, istatistiklere bakılırsa Türkiye’de hiperenflasyon ihtimalinin epey düşük olduğunu söz etti. İktisat profesörünün bu husustaki açıklamaları şöyleki: Hiperenflasyon az görülen bir durum. Dünya tarihinde yalnızca 62 hiperenflasyon hadisesi yaşandı. Türkiye’de hiperenflasyon yaşanmasının imkansız olduğunu söyleyemem ancak istatistiksel açıdan ihtimalin pek düşük olduğunu söyleyebilirim. Türkiye’de endemik bir “yüksek” enflasyon sorunu var.
Türkiye enflasyonla nasıl çaba etmeli?
Elif Karaca’nın Steve Hanke’e yönelttiği soruların tahminen de en kıymetlisi, enflasyonun nasıl önüne geçileceğiydi. “Türkiye’nin nispeten düşük enflasyona ve düşük faiz oranlarına sahip olmasını sağlamanın tek yolu, Bulgaristan’da yapılanı tam olarak yapmaktır. Bulgaristan Merkez Bankası’na ait yasa, para heyeti maddesiyle değiştirildi ve bu ülkeye son 25 yıldır değerli katkılar sağladı. Bu ortada, şimdiye kadar var olan 70’in üzerinde para şurasında da durum bu biçimde oldu. Hatırlatmak gerekirse, en ünlü para heyeti Hong Kong’da. 1997-98 Asya Mali Krizi ve Hong Kong’da yaşanan daha yakın tarihindeki siyasi zahmetler da dahil olmak üzere her türlü şartta harika bir biçimde uygulandı.” diyen Hanke, ne yapılması gerektiğini de bu türlü deklare etti. Pekala nedir bu para konseyi?
Para Heyeti nedir?
Para Şurası tabirini açıklayan isimse iktisat gazetecisi Faruk Türkoğlu. Türkoğlu, bu döviz rejimini şöyle açıklıyor: Bu cins bir uygulamada, ulusal paranın bedeli yabancı bir para ünitesine yahut yabancı para ünitelerinden oluşan bir sepete karşı sabitlenir. Para siyaseti uygulaması açısından bakıldığında konsey sistemi, nakdî tabanın yalnızca yabancı para karşılığında yapılan süreçlerle değişmesine müsaade verir. Öteki bir deyişle, merkez bankasına önce belirlenmiş sabit bir kurdan döviz satıldığı vakit para ölçüsü artar, merkez bankasından döviz alındığı vakit azalır.