Strabon Kimdir? Coğrafyaya Katkıları ve Yapıtları

arkamikontrolet

New member
Bugün uydu başta olmak üzere bir epeyce farklı teknoloji ile hakkında çalışmalar yapılan coğrafya bilimi, günümüzden binlerce yıl evvel pek de kolay bir alan değildi. Tarihin birinci coğrafyacısı olarak kabul edilen Strabon üzere beşerler hayatları boyunca gezerek coğrafya üzerine araştırmalar yapıyorlardı. Strabon ismini bugüne kadar taşıyan ise coğrafyaya katkıları ve kimileri kaybolsa bile yazdığı yapıtlardır.

Anadolu topraklarında doğan Strabon, öldüğü güne kadar Roma İmparatorluğu’nu karış karış gezerek coğrafik çalışmalar yapmıştır. Onun çalışmalarını başkalarından ayıran ise incelediği topraklarda yaşayan milletleri ve bu milletlerin coğrafya ile olan bağını de incelemiş olmasıdır. Yazdığı birtakım şeyler ise uzman olmayanlar için bile ilgi cazip. Gelin Strabon kimdir, coğrafyaya katkıları ve yapıtları nelerdir gibi merak edilen soruları tüm bilgileriyla inceleyelim.

Strabon kimdir? Bizim topraklarımızda doğan bir dahi:

Strabon, bugün Amasya ili hudutları içerisinde bulunan Roma İmparatorluğu topraklarında doğmuştur. Kendisinin Roma aristokratları ile kan bağı olduğu ve güçlü bir ailede dünyaya geldiği düşünülmektedir. Klasik Yunan eğitimi görmesi ve Aristodemos’tan hitabet dersleri alması onun bayağı halktan bir insan olmadığının en büyük delilidir.

Kendisi bir tarihçi, coğrafyacı ve filozoftur lakin günümüze kadar kalan çalışmaları coğrafya temelli olduğu için Strabon tarihin birinci coğrafyacısıdır demek mümkün. İmpratorluğun başşehrinde, Yunanistan’da, Mısır’da, İskenderiye’de uzun vakit geçiren Strabon, birinci senelerında Aristotelesçi görüşlere sahipken ondan sonrasında imparator Augustus’un da akıl hocalarından olan Athenodoros’un tesirinde kalmış ve Stoa okulu görüşlerine yakınlaşmıştır.

Strabon milattan evvel 64 yılında Amasya’da doğmuş ve milattan daha sonra 24 yılında bir daha bu kentte hayatını kaybetmiş bulunmasına karşın gençlik senelerından itibaren bir an olsun boş durmamış ve Roma İmparatorluğu topraklarını karış karış gezmiştir. Yazdığı sayısız yapıttan günümüze kalan küçük bir kısmı bile devrini aydınlatan tarihi ve coğrafik ayrıntılarla doludur.


Strabon yapıtları ve kıymeti:

Strabon tarafınca yazıldığı bilinen birinci eser, 43 ciltten oluşan Historika Hypomnemata yani Tarihi Anılar isimli yapıttır. Bu eser, milattan evvel 203 – 120 yılları içinde hayatış tarihçi Polybius tarafınca başlatılan tarih yazıcılığının bir devamıdır. Yalnızca 19 cildinin günümüze kaldığı eser, milattan evvel 146 yılında Korint ve Kartaca’nın yıkılışı ile başlar ve Sezar’ın öldüğü Aktium Savaşı’na kadar olan geniş bir devri kapsar.

Strabon’un elbet en kıymetli yapıtı ise şans yapıtı büyük bir kısmı günümüze kadar kalan Geographumena adlı yapıtıdır. Geographika olarak da bilinen 17 ciltlik bu yapıtta Strabon; Eratosthenes, Hipparkhos, Epheros, Polybios ve Poseidonios üzere tarihçilerden açık bir biçimde esinlenmiştir.

Geographumena isimli yapıt sırf bir coğrafya çalışması değildir, hem de o coğrafyalarda yaşayan halkların tarihi de incelenmiş ve coğrafya ile medeniyet bağından bahsedilmiştir. Bu özellikleri niçiniyle daha sonraki senelerda Batlamyus tarafınca kaleme alınan ve epey daha ayrıntılı coğrafik bilgilere sahip olan Geographike Aphegesis isimli yapıttan ayrılmaktadır.

Strabon’un coğrafyaya katkıları nelerdir?


Strabon milattan evvel 64 yılında doğmuş, milattan evvel 44 yılında Romaya gitmiş ve milattan evvel 31 yılına kadar bu kentte kalmıştır. Milattan evvel 29 yılında bütün Yunanistan’ı gezmiş, milattan evvel 28 yılında Mısır’a gitmiş ve İskenderiye’de uzun mühlet kalmıştır. Tüm bu seyahatleri sırasında geçtiği bölgelerde de inceleme yapmıştır.

Aslında Strabon’un yaşadığı ve incelemeler yaptığı tarihlere baktığımız vakit emsal çalışmalar yapan şahıslara nazaran yakın tarihindeki olduğunu söylemek mümkün. Bu niçinle bu ismin niye birinci coğrafyacı olduğu biraz baş karıştırıcı olabilir lakin şöyleki düşünün; coğrafya bir bilim ve bilimsel metotlar kullanılarak incelenmediği sürece ‘Buradan bir ırmak geçiyor.’ demekten çoksı manasına gelmez.

Strabon, bugün bildiğimiz manada birinci coğrafya çalışmalarına imza attığı için tarihin birinci coğrafyacısıdır. Hatta coğrafyanın tarih ile alakasını incelediği için sosyal bilimlerin bile atası olduğunu söylemek mümkün. Tüm bunların yanı sıra antik devirde bir birinci vakit içinderda Strabon, volkanik hareketleri incelemiş ve tüm bunları bir niye – sonuç bağı üzerinden açıklamıştır. Bu açıdan kendisinin bir yerbilimci olduğunu söylemek de mümkün.

Strabon’a bakılırsa Kadıköy’de timsah dolu bir ırmak vardı:


Strabon’un bu bahiste iki cümlesi vardır;

“Denizden biraz içeride, ortasında küçük timsahların yaşadığı bir pınar vardı.”
“Kalkedon’un biraz içerisindeki küçük pınarda timsahlar vardı.”


Kalkedon, bugün Kadıköy olarak bildiğimiz İstanbul’un ilçesinin eski ismidir. Strabon açık bir biçimde Kadıköy’de içi timsah dolu bir ırmak olduğunu söyler. İyi de nerede? Bu cümleleri araştıran uzmanlar, Kurbağalıdere olarak bilinen Kuşdili Deresi’ni işaret ediyorlar.

Bugün İstanbul’un Kadıköy ilçesinde bulunan Kuşdili Deresi’nin yatağı alüvyonlarla dolu. Lakin bundan binlerce yıl evvel burada akan bir ırmak vardı. Roma İmparatorluğu’nun Anadolu’yu işgal ettiği senelerda birtakım esir ve kölelerin timsahlara kurban edilmesi tarihi gerçeğini düşünürsek Strabon’un işaret ettiği ırmağın bugün Kurbağalıdere olarak bilinen Kuşdili Deresi olma ihtimali bir çok yüksek.

Strabon hangi çağda yaşadı, nerede öldü?


Milattan evvel 64 yılında Amasya’da doğan Strabon, Roma İmpratorluğu’nu karış karış gezip yaptığı coğrafik çalışmaları ölümsüz yapıtlara dönüştürdükten daha sonra doğduğu toprağa dönmüş ve milattan evvel 24 yılında ömrünü kaybetmiştir. Strabon’un yaşadığı çağ; antik tarih olarak kabul ettiğimiz Birinci Çağ’ın Demir Devri’ndeki Roma Dönemi’dir.

Geographumena kitabından Strabon kelamları:

Eski tarihçilerin söylemiş olduklerine de kulak vermek gerekir. Örneğin, “Lydia Tarihi”ni yazmış olan Ksanthos benim daha öncedence bir yerde işaret ettiğim üzere bu ülkenin sık sık karşılaştığı acayip değişiklikleri anlatır. Nitekim burasını Arimlerin efsanesinin geçtiği ve Typhōn’un acı çektiği yer olarak kabul etmişler ve buraya Katakekaumenē ülkesi demişlerdir. Beş yüz stadion uzunluğu, dört yüz stadion genişliği olan Mysia ve Maionia denen ve Katakekaumenē olarak isimlendirilen ülkeye gelinir. Burada hiç ağaç yoktur; yalnızca kalite olarak ünlü şarapların hiç birisinden aşağı olmayan Katakekaumenē şarabının elde edildiği bağlar vardır.

Tarihin birinci coğrafyacısı olarak bilinen Strabon kimdir, coğrafyaya katkıları ve yapıtları nelerdir gibi merak edilen soruları yanıtlayarak bilmeniz gereken ayrıntılardan bahsettik. Birkaç bin yıllık süreçte bile yaşadığımız dünyada görülen değişiklikler hayret verici. Husus hakkındaki fikirlerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.
 
Üst