arkamikontrolet
New member
Her ülke, millet ya da inançta; toplumun kabul ettiği genelgeçer kuralları ve alışkanlıkları hiçe sayıp kendi ömür usulünü oluşturan kümeler kesinlikle vardır. Anabaptistler de bu marjinal kümelerden yalnızca birisi.
Bugün sizlere Anabaptistlerin doğuş öyküsünü, haklı münasebetlerini, farklılıklarını, hayat üsluplarını ve kültürlerini anlatacağız. Şayet hazırsanız, Anabaptistler ile tanışmaya başlayalım.
Anabaptist ve Anabaptizm kavramlarına temel giriş
Anabaptistlerin yaşadığı zulmü temsil eden bir çizim
Anabaptist, Anabaptizm akımını benimsemiş; Radikal Islahat taraftarı olan ve köken olarak Hristiyan İnancı’na sahip bireylere verilen genel bir isim.
Hristiyan İnancı’nda yüzden çok hareket ve fikir bulunmasına karşın, Anabaptizm’i başkalarından ayıran birfazlaca özellik bulunuyor. İçeriğimizde bu özelliklere birer birer değineceğiz. Öğrendiğiniz vakit ağzınızı açık bırakacak özellikleriyle Anabaptistlerin külçeşidini anlatmaya başlıyoruz.
Anabaptist sözünün kökeni aslında her şeyi özetliyor
Anabaptistlerin sürgün edilmesi
Anabaptizm sözü, Yunancada “yeniden” manasına gelen “ana” ve İngilizcede “vaftiz” manasına gelen “baptism” sözlerinden (Anabaptism) meydana gelir. Söz manası olarak “yine vaftiz etmek” olarak yorumlayabiliriz.
Hristiyanlık ve çoğunluk mezheplerden en keskin farkı
Bir bebeğin vaftiz merasimi
Anabaptistler, insanların doğar doğmaz vaftiz edilmesinin yanlış olduğunu; kişinin karar verme yaşına geldiğinde (18-23 yaş) vaftiz edilip edilmek istemediğine kendisinin karar vermesi gerektiğini savunur.
Kendi hayatı ve kendi inancına karar verebilecek bir yaşa geldiğinde kişi, kendi isteği ile vaftiz edilmeyi kabul ederse; bu gerçek bir vaftizdir. Öteki türlü, çabucak hemen yeni doğmuş bir bebeğin iradesi haricinde vaftiz edilmesi hem dinen uygun değil birebir vakitte kişinin hayatı için yapılmış büyük bir saygısızlıktır.
Anabaptistlerin doğuşu, birlik haline gelmeleri ve beyanları
Sattler’ın yargılanmasını mevzu alan bir çizim
Anabaptistler, bilhassa de dinin toplum üzerinde çıkar sağlamak gayeli kullanıldığı bir periyotta, Michael Sattler’ın hazırladığı Schleitheim İtirafı ismi verilen bir doküman ile inançlarını 1527 yılında İsviçre’de yayımladı. Anabaptistler, yayımlanan bu bildiriden daha sonra hem toplumdan, hem kiliseden tıpkı vakitte devletten çok büyük reaksiyon gördüler.
Bildirinin yayımlanması ile varsayım edeceğiniz üzere Sattler; evvel tutuklandı, akabinde da aforoz (dinden çıkarılma) ve idam edildi.
Bildirinin akabinde yaşanan hadiseler
Bildiride, kilisenin halkı bir epeyce bahiste kandırdığı, kendilerini Anabaptist olarak tanımlayan kümenin kiliseye bir fazlaca hususta güvenmediği, yeni doğan bebeklerin vaftiz edilmesini reddettikleri, artık ortak ayinlere katılmayacaklarını hatta ortak kiliselere bile gitmeyecekleri üzere sert unsurlar bulunuyordu.
bir daha birebir bildiride; Anabaptist olarak devlete değil, yalnızca Tanrı’ya bağlı olduklarını, katiyen savaşlara takviye vermeyeceklerini de deklare ettilar. şüphesiz bu, devletlerin pek güzeline giden bir durum değildi. Doğal olarak da sürgün edilmeye başladılar.
Anabaptistler, hem kilise ile farklı düşündükleri için tıpkı vakitte kutsal metinlere farklı yorumlar getirdikleri için kilise tarafınca baskıya maruz kaldı. Bununla da kalmayıp, askeri ve ekonomik konularda devletle karşıt düştükleri için bir hayli zulüm de gördüler.
Savaşa ve yemin etmeye katiyetle karşılar
Anabaptistler, Dağdaki Vaaz ismi verilen kutsal kaynağa dayanarak; savaşmayı ve yemin etmeyi büsbütün yasak olarak görür. Katiyetle savaşmazlar. bir daha birebir kaynağa dayanarak Hz. İsa’nın yemin etmeyi yasakladığını söyler ve mutlaka yemin etmezler
Tarihin birinci laik toplumu
Anabaptistler, kılıç hakkına karşı oldukları üzere; din ve devlet işlerinin ayrılması gerektiğini tabir eden birinci topluluktur. Bundan ötürü bir epeyce kaynakta laiklik teriminin atası olarak Anabaptistleri gorebiliriz.
Günümüzdeki Anabaptist toplumlar
Amişler, Hutteritler ve Memnonitler, günümüzde Anabaptist hayat usulünü sürdüren toplumlardır. Bilhassa de Amişler, günümüzde Anabaptist hayatın en büyük temsilcileridir. Yüklü olarak Amerika’nın Ohio ve Pensilvanya bölgelerinde yaşayan Amişlerin hayat stillerine ve kurallarına şu biçimde bir yakından göz atalım.
Mutlaka tek kuruş vergi ödemiyorlar
Amerika’da hayatlarını sürdüren Amişler; yüzük ya da rastgele bir takı kullanmazlar. Yemin etmezler, oy kullanmazlar, vergiden muaftırlar, devlet memuru ya da asker olmazlar. Kendi köylerinde kümeler halinde yaşarlar. Her şeylerini kendileri karşılarlar.
Elektrik, telefon, bilgisayar da dahil olmak üzere hiç bir teknolojiyi kullanmıyorlar. Vefatla burun buruna gelmedikleri surece hastaneye gitmiyorlar. Ölümcül olmayan tüm rahatsızlıkları kendi ortalarında bitkisel prosedürler ile çözüyorlar.
Amişler için özel trafik kuralları bile var
Amişlerin faytonları için ayrılan özel bir alan
Amişler, otomobil yerine fayton ya da bisiklet kullanıyorlar. Bundan ötürü Amerika’da Amiş köylerine giden yollarda sürat kuralı vardır. Ayrıyeten bir daha bu yollarda korna kullanmak yasaktır. Bunun niçiniyse atların kornadan ürkmesidir.
Amişler, yüzük de kullanmazlar ama evli olup olmadıklarını anlamak kullandıkları başörtülerden ve sakallarından muhakkak olur. Bekâr bayanlar siyah, evli bayanlar ise beyaz renk başörtü kullanırlar. Erkekler ise bıyık ve sakal bırakarak evli olduklarını tabir ederler. Ayrıyeten kestirim edeceğiniz üzere dışarıdan da evlilik kabul etmez ve yalnızca kendi ortalarında evlenirler.
Marangozluk onlar için kutsal meslek
Yeni evlenen Amiş çiftlerinin meskeni, köy halkı tarafınca el birliğiyle hazırlanır.
Amişler, Hz. İsa’ya olan bağlılıklarından ötürü marangozluk mesleğine hayli büyük kıymet verirler. Marangozluk konusunda oldukça ustadırlar. Ayrıyeten tarımla da meşgul olurlar. Her gereksinimlerini kendileri karşıladıkları için kıyafet dikmekten hayvan yetiştirmeye kadar her işe hakim olmak zorundadırlar.
Doğum oranları ve nüfusları
Amişler, oyuncaklarda asla yüz kullanmazlar.
İnanışlarına bakılırsa çocuk sahibi olmak huzur ve rahmet manasına gelir. Bundan ötürü her Amiş çifti ortalama 8 çocuk sahibidir. Çocuklar, 18 yaşına gelene kadar vaftiz edilmez. Kişi, karar verebileceği yaşa geldiğinde ise kendisine seçenek sunulur. Amiş olmak istemeyenler köyü terk eder. Bireylerin %95’i Amiş olarak kalmayı tercih etmektedir. Yüksek doğum oranlarından ötürü nüfusları Amerika’da 300 bin dolaylarındadır ve süratle da yükselmektedir.
Meşhur Kars kaşar peyniri, Amişlerin bize mirası
Amişler, 1600’lü senelerda Avrupa’da zulüm gördüğü periyotta Osmanlı Devleti’ne sığınmışlardı. Amişler o devir sıklıkla İzmir, İstanbul ve Kars’da yaşadılar. Kars kaşar peyniri, Amişlerin bizlere bıraktığı en kıymetli mirastır. İstanbul’daki Amişlerin öldürülmeye başlanması üzerine Amişler, Osmanlı topraklarını da terk etmek zorunda kaldılar.
Yayılmacı olmayan ender inançlardan biri
Günümüzdeki neredeyse tüm inançlar ve dinler, yayılmayı emreder ama Anabaptistler tam bilakis inançlarına kimseyi kolay kolay kabul etmezler. Katılmak isteyen bireyleri de uzunca bir süre kendi ömür alanlarında testlere tabi fiyatlar. Testi geçen pek az kişi Anabaptist olur ve Amişlere katılır.
Amerika’nın Amişlere uyguladığı siyaset
Birinci vakit içinderda bu tuhaf toplum, ABD tarafınca birfazlaca yaptırıma ve baskıya maruz kaldı. Bilhassa de vergi ödememek, eğitim kaidesi üzere konularda devlet ile sert çatışmalar yaşadılar ama sonrasındasında Amerikan halkının da sağduyusu ile Amişlere ayrıcalıklar tanındı. Günümüzde sekiz yıllık mecburi eğitim haricinde eğitim mecburiyetleri bulunmaz. Ayrıyeten eğitimleri kendi okullarında da verebiliyorlar.
Vergi konusunda ise bir daha ABD tarafınca ayrıcalık edinmiş bir toplumdur. esasen her muhtaçlıklarını kendileri karşıladıkları için vergi ödemek üzere bir durumla da pek ender karşı karşıya gelirler.
Breaking Amish ve Return to Amish
Daha evvel biroldukca sefer Amişleri anlatan televizyon üretimleri hazırlanmıştı ama 2012 yılında TLC’nin hazırladığı Breaking Amish dizisi, epeyce büyük bir ilgi gördü. 4 dönem süren öykü, ondan sonrasında 2014’te yan öykü olarak Return to Amish dizisi ile 6 dönem daha sürdü. TLC’nin hazırladığı bu iki üretim, günümüzde hala Amişler hakkında hazırlanan en tanınan ve uzun soluklu imal olarak öne çıkıyor.
Bugün sizlere Anabaptistlerin ve günümüzdeki en büyük temsilcisi olan Amişlerin hayat biçiminden bahsettik. Sizler daha evvel Amişleri duymuş muydunuz? Ömür biçimleri hakkında neler düşünüyorsunuz? Beğendiğiniz ya da tuhaf bulduğunuz şeyler nelerdi? Bir Anabaptist olsaydınız Türkiye’de yaşayabilir miydiniz ya da Anabaptist iseniz Türkiye’de yaşarken hangi konularda zorluk çekiyorsunuz? Yorumlarda belirtebilirsiniz.
Kaynak: 1 / 2 / 3 / 4 / 5 / 6 / 7 / 8 / 9 /
Bugün sizlere Anabaptistlerin doğuş öyküsünü, haklı münasebetlerini, farklılıklarını, hayat üsluplarını ve kültürlerini anlatacağız. Şayet hazırsanız, Anabaptistler ile tanışmaya başlayalım.
Anabaptist ve Anabaptizm kavramlarına temel giriş
Anabaptistlerin yaşadığı zulmü temsil eden bir çizim
Anabaptist, Anabaptizm akımını benimsemiş; Radikal Islahat taraftarı olan ve köken olarak Hristiyan İnancı’na sahip bireylere verilen genel bir isim.
Hristiyan İnancı’nda yüzden çok hareket ve fikir bulunmasına karşın, Anabaptizm’i başkalarından ayıran birfazlaca özellik bulunuyor. İçeriğimizde bu özelliklere birer birer değineceğiz. Öğrendiğiniz vakit ağzınızı açık bırakacak özellikleriyle Anabaptistlerin külçeşidini anlatmaya başlıyoruz.
Anabaptist sözünün kökeni aslında her şeyi özetliyor
Anabaptistlerin sürgün edilmesi
Anabaptizm sözü, Yunancada “yeniden” manasına gelen “ana” ve İngilizcede “vaftiz” manasına gelen “baptism” sözlerinden (Anabaptism) meydana gelir. Söz manası olarak “yine vaftiz etmek” olarak yorumlayabiliriz.
Hristiyanlık ve çoğunluk mezheplerden en keskin farkı
Bir bebeğin vaftiz merasimi
Anabaptistler, insanların doğar doğmaz vaftiz edilmesinin yanlış olduğunu; kişinin karar verme yaşına geldiğinde (18-23 yaş) vaftiz edilip edilmek istemediğine kendisinin karar vermesi gerektiğini savunur.
Kendi hayatı ve kendi inancına karar verebilecek bir yaşa geldiğinde kişi, kendi isteği ile vaftiz edilmeyi kabul ederse; bu gerçek bir vaftizdir. Öteki türlü, çabucak hemen yeni doğmuş bir bebeğin iradesi haricinde vaftiz edilmesi hem dinen uygun değil birebir vakitte kişinin hayatı için yapılmış büyük bir saygısızlıktır.
Anabaptistlerin doğuşu, birlik haline gelmeleri ve beyanları
Sattler’ın yargılanmasını mevzu alan bir çizim
Anabaptistler, bilhassa de dinin toplum üzerinde çıkar sağlamak gayeli kullanıldığı bir periyotta, Michael Sattler’ın hazırladığı Schleitheim İtirafı ismi verilen bir doküman ile inançlarını 1527 yılında İsviçre’de yayımladı. Anabaptistler, yayımlanan bu bildiriden daha sonra hem toplumdan, hem kiliseden tıpkı vakitte devletten çok büyük reaksiyon gördüler.
Bildirinin yayımlanması ile varsayım edeceğiniz üzere Sattler; evvel tutuklandı, akabinde da aforoz (dinden çıkarılma) ve idam edildi.
Bildirinin akabinde yaşanan hadiseler
Bildiride, kilisenin halkı bir epeyce bahiste kandırdığı, kendilerini Anabaptist olarak tanımlayan kümenin kiliseye bir fazlaca hususta güvenmediği, yeni doğan bebeklerin vaftiz edilmesini reddettikleri, artık ortak ayinlere katılmayacaklarını hatta ortak kiliselere bile gitmeyecekleri üzere sert unsurlar bulunuyordu.
bir daha birebir bildiride; Anabaptist olarak devlete değil, yalnızca Tanrı’ya bağlı olduklarını, katiyen savaşlara takviye vermeyeceklerini de deklare ettilar. şüphesiz bu, devletlerin pek güzeline giden bir durum değildi. Doğal olarak da sürgün edilmeye başladılar.
Anabaptistler, hem kilise ile farklı düşündükleri için tıpkı vakitte kutsal metinlere farklı yorumlar getirdikleri için kilise tarafınca baskıya maruz kaldı. Bununla da kalmayıp, askeri ve ekonomik konularda devletle karşıt düştükleri için bir hayli zulüm de gördüler.
Savaşa ve yemin etmeye katiyetle karşılar
Anabaptistler, Dağdaki Vaaz ismi verilen kutsal kaynağa dayanarak; savaşmayı ve yemin etmeyi büsbütün yasak olarak görür. Katiyetle savaşmazlar. bir daha birebir kaynağa dayanarak Hz. İsa’nın yemin etmeyi yasakladığını söyler ve mutlaka yemin etmezler
Tarihin birinci laik toplumu
Anabaptistler, kılıç hakkına karşı oldukları üzere; din ve devlet işlerinin ayrılması gerektiğini tabir eden birinci topluluktur. Bundan ötürü bir epeyce kaynakta laiklik teriminin atası olarak Anabaptistleri gorebiliriz.
Günümüzdeki Anabaptist toplumlar
Amişler, Hutteritler ve Memnonitler, günümüzde Anabaptist hayat usulünü sürdüren toplumlardır. Bilhassa de Amişler, günümüzde Anabaptist hayatın en büyük temsilcileridir. Yüklü olarak Amerika’nın Ohio ve Pensilvanya bölgelerinde yaşayan Amişlerin hayat stillerine ve kurallarına şu biçimde bir yakından göz atalım.
Mutlaka tek kuruş vergi ödemiyorlar
Amerika’da hayatlarını sürdüren Amişler; yüzük ya da rastgele bir takı kullanmazlar. Yemin etmezler, oy kullanmazlar, vergiden muaftırlar, devlet memuru ya da asker olmazlar. Kendi köylerinde kümeler halinde yaşarlar. Her şeylerini kendileri karşılarlar.
Elektrik, telefon, bilgisayar da dahil olmak üzere hiç bir teknolojiyi kullanmıyorlar. Vefatla burun buruna gelmedikleri surece hastaneye gitmiyorlar. Ölümcül olmayan tüm rahatsızlıkları kendi ortalarında bitkisel prosedürler ile çözüyorlar.
Amişler için özel trafik kuralları bile var
Amişlerin faytonları için ayrılan özel bir alan
Amişler, otomobil yerine fayton ya da bisiklet kullanıyorlar. Bundan ötürü Amerika’da Amiş köylerine giden yollarda sürat kuralı vardır. Ayrıyeten bir daha bu yollarda korna kullanmak yasaktır. Bunun niçiniyse atların kornadan ürkmesidir.
Amişler, yüzük de kullanmazlar ama evli olup olmadıklarını anlamak kullandıkları başörtülerden ve sakallarından muhakkak olur. Bekâr bayanlar siyah, evli bayanlar ise beyaz renk başörtü kullanırlar. Erkekler ise bıyık ve sakal bırakarak evli olduklarını tabir ederler. Ayrıyeten kestirim edeceğiniz üzere dışarıdan da evlilik kabul etmez ve yalnızca kendi ortalarında evlenirler.
Marangozluk onlar için kutsal meslek
Yeni evlenen Amiş çiftlerinin meskeni, köy halkı tarafınca el birliğiyle hazırlanır.
Amişler, Hz. İsa’ya olan bağlılıklarından ötürü marangozluk mesleğine hayli büyük kıymet verirler. Marangozluk konusunda oldukça ustadırlar. Ayrıyeten tarımla da meşgul olurlar. Her gereksinimlerini kendileri karşıladıkları için kıyafet dikmekten hayvan yetiştirmeye kadar her işe hakim olmak zorundadırlar.
Doğum oranları ve nüfusları
Amişler, oyuncaklarda asla yüz kullanmazlar.
İnanışlarına bakılırsa çocuk sahibi olmak huzur ve rahmet manasına gelir. Bundan ötürü her Amiş çifti ortalama 8 çocuk sahibidir. Çocuklar, 18 yaşına gelene kadar vaftiz edilmez. Kişi, karar verebileceği yaşa geldiğinde ise kendisine seçenek sunulur. Amiş olmak istemeyenler köyü terk eder. Bireylerin %95’i Amiş olarak kalmayı tercih etmektedir. Yüksek doğum oranlarından ötürü nüfusları Amerika’da 300 bin dolaylarındadır ve süratle da yükselmektedir.
Meşhur Kars kaşar peyniri, Amişlerin bize mirası
Amişler, 1600’lü senelerda Avrupa’da zulüm gördüğü periyotta Osmanlı Devleti’ne sığınmışlardı. Amişler o devir sıklıkla İzmir, İstanbul ve Kars’da yaşadılar. Kars kaşar peyniri, Amişlerin bizlere bıraktığı en kıymetli mirastır. İstanbul’daki Amişlerin öldürülmeye başlanması üzerine Amişler, Osmanlı topraklarını da terk etmek zorunda kaldılar.
Yayılmacı olmayan ender inançlardan biri
Günümüzdeki neredeyse tüm inançlar ve dinler, yayılmayı emreder ama Anabaptistler tam bilakis inançlarına kimseyi kolay kolay kabul etmezler. Katılmak isteyen bireyleri de uzunca bir süre kendi ömür alanlarında testlere tabi fiyatlar. Testi geçen pek az kişi Anabaptist olur ve Amişlere katılır.
Amerika’nın Amişlere uyguladığı siyaset
Birinci vakit içinderda bu tuhaf toplum, ABD tarafınca birfazlaca yaptırıma ve baskıya maruz kaldı. Bilhassa de vergi ödememek, eğitim kaidesi üzere konularda devlet ile sert çatışmalar yaşadılar ama sonrasındasında Amerikan halkının da sağduyusu ile Amişlere ayrıcalıklar tanındı. Günümüzde sekiz yıllık mecburi eğitim haricinde eğitim mecburiyetleri bulunmaz. Ayrıyeten eğitimleri kendi okullarında da verebiliyorlar.
Vergi konusunda ise bir daha ABD tarafınca ayrıcalık edinmiş bir toplumdur. esasen her muhtaçlıklarını kendileri karşıladıkları için vergi ödemek üzere bir durumla da pek ender karşı karşıya gelirler.
Breaking Amish ve Return to Amish
Daha evvel biroldukca sefer Amişleri anlatan televizyon üretimleri hazırlanmıştı ama 2012 yılında TLC’nin hazırladığı Breaking Amish dizisi, epeyce büyük bir ilgi gördü. 4 dönem süren öykü, ondan sonrasında 2014’te yan öykü olarak Return to Amish dizisi ile 6 dönem daha sürdü. TLC’nin hazırladığı bu iki üretim, günümüzde hala Amişler hakkında hazırlanan en tanınan ve uzun soluklu imal olarak öne çıkıyor.
Bugün sizlere Anabaptistlerin ve günümüzdeki en büyük temsilcisi olan Amişlerin hayat biçiminden bahsettik. Sizler daha evvel Amişleri duymuş muydunuz? Ömür biçimleri hakkında neler düşünüyorsunuz? Beğendiğiniz ya da tuhaf bulduğunuz şeyler nelerdi? Bir Anabaptist olsaydınız Türkiye’de yaşayabilir miydiniz ya da Anabaptist iseniz Türkiye’de yaşarken hangi konularda zorluk çekiyorsunuz? Yorumlarda belirtebilirsiniz.
Kaynak: 1 / 2 / 3 / 4 / 5 / 6 / 7 / 8 / 9 /