Barış Manço Müziklerinde Geçen Kelamlar

arkamikontrolet

New member
Bestelediği onlarca müzik, bir sürü pahalı sanatçı tarafınca yorumlanmış ve yorumlanmaya devam ediyor. Lisanlara pelesenk olmuş ve hatta küçük çocukların dahi ezbere bildiği müzikleri var. Müzikleri haricinde televizyona yaptığı programlarla ve bu programlar yardımıyla biroldukça ülkeye gitmesiyle ‘Barış Çelebi’ olarak isimlendirilmiştir.

Ortamızdan erken ayrılışıyla bizleri üzse de arkasında bıraktığı yapıtlarıyla, taktığı göz dolduran aksesuarları ve kendine has biçimiyle hala anmaya devam ettiğimiz Barış Manço’nun müziklerinde geçen manalı kelamları sizler için derledik.


”Yaz dostum kimse göçmez bu dünyadan mal ile”


”Yaz dostum fakir görsen besle kaymak bal ile
Yaz dostum garipleri giydir ipek şal ile
Yaz dostum öksüz görsen sar kanadın kolunu
Yaz dostum kimse göçmez bu dünyadan mal ile”


Barış Manço’nun gerçek bir kıssadan etkilenerek yazdığı müzikte anlatılan ‘Sarı Çizmeli Mehmet Ağa’, Osmanlı devrinde Kıbrıs’taki bir köyden arsa verilmesiyle birlikte oraya göçer. Kıbrıs’taki yeri sebebiyle bir sürü beşere ekmek kapısı açar, köydeki beşerlerle aile üzere olurmuş. Kavgalıları barıştırır, sevdalıları birleştirirmiş. Köy halkından gereksinim sahibi olanlar ise yemeğe, alışverişe gittikleri vakit hesabı Mehmet Ağa’ya yazdırırmış.

Barış Manço, Mehmet Ağa’nın vefatından uzun bir süre daha sonra mezarını araştırır ve bulduktan daha sonra hem mezarını yaptırır birebir vakitte bu kadar gönlü bol bir adamın hak ettiği üzere anısına müzik müellif.

”Simsiyah gecenin koynundayım yapayalnız
Uzaklarda bir yerlerde güneşler doğuyor”



”Gün oldukçatan döndü buralarda
Ve ben simsiyah bir gecenin koynunda yapayalnız bekliyorum
Duyuyorum, görüyorum, bir gün gelecek dönence biliyorum”


Barış Manço Dönence müziğini şu sözlerle anlatmıştır: ”Tıpkı dünyanın iki farklı kutbunda hiç bir vakit bir ortaya gelemeyecek enlemler olması üzere, insanın tabiatında da iki zıt kutup vardır. Bu kendisinde olmayanı arama içgüdüsüdür.”

”Kara sevda, kara sevda, seni benden kim ayırabilir ki?”


”Nasıl anlatsam bilemiyorum, içim içime sığmıyor
O mecnun dolu, sevinç dolu kişi ben değilim güya (sanki, sanki)”


Anadolu rock müziğinin temel taşlarından biri olan ‘Kara Sevda’, üzerinden kaç sene geçmesine karşın hala keyifle ve bağıra çağıra eşlik edilip dinlenebiliyor.

”Dudağımda son bir türkü, gülpembe
Hâlâ daima seni söyler, seni çağırır, gülpembe”



”Gözlerimde son bir bulut, gülpembe
Hâlâ daima seni arar, seni bekler, gülpembe”


Müziğin kime yazıldığı konusunda farklı ihtimaller olsa da birden fazla kişi tarafınca kabul görüleni, Barış Manço’nun şarkıyı tıpkı isimde olan babaannesine yazmasıdır. Babaannesi Gülpembe, Manço 13 yaşındayken vefat etmiştir.

”senelerdır sürüp giden bir hisse alma gayreti
Topu topu bir dilim kuru ekmek kavgası”



”kimi vakit durur bakarım bu ibret tablosuna
Kimi tatlı peşinde, kimininse tuzu yok”


Türk toplumu olarak genelde misafirperver yapımızla tanınırız. Konutumuza gelen konuğun on kısmetle gelip birini yediğine dokuzuna bıraktığına dair bir atasözümüz dahi var. Buna ithafen yazılan ve lisanlar pelesenk olmuş bir müziktir Halil İbrahim Sofrası.

”Unutmak kolay demiştin, alışırsın demiştin
Öyleyse sen unut beni, kâfi ki benden isteme”



”Gözlerimde yaş, kalbimde sızı, unutmadım seni
Unutamadım, unutamadım, ne olur anla beni”


”Akşam olunca sustururum, herkesi her her şeyi
Gelir kol düğmelerimin, birleşme saati”



”İki küçük, kol düğmesi
Bütün bir aşk, kıssası
İki düğme, iki farklı kolda
Bizim üzere, farklı yolda”


Barış Manço’nun en bilinen müziklerinden birisi olan Kol Düğmelerinin aslında çok hüzünlü bir öyküsü var. Barış Manço, Semra isminde bir bayanla nişanlanırlar ama Manço’nun eğitimi için Belçika’ya gitmesinden dolayı ayrılmak zorunda kalırlar ve Semra, Barış Manço’ya veda armağanı olarak kol düğmesi verir. Bu veda ise Barış Manço’yu bu biçimdesine dokunaklı bir müzik yazacak kadar fazlaca tesirler.

”Unutma ki dünya fani, veren Allah alır canı…”


”Kara haber tez duyulur, unutsun beni demişsin
Bende kalan fotoğrafları, mektupları istemişsin
Üzülme sevdiceğim, tekrar çıkmam karşına
Sana son kere yazıyorum, anılar kâfi bana”


”Bırakın renkleri çocuklara!”


”Oyun ister kimi vakit büyükler, tabancalar, kılıçlar, tüfekler
Zevk problemi bu, karışılmaz
Tartışılmaz zevkler ve renkler, sizin olsun bütün bu zevkler
Bırakın renkleri çocuklara”


Barış Manço’nun çocuklara olan sevgisini aslına bakarsan biliyoruz. ‘Adam Olacak Çocuk’ programı üzere yahut çocuk müziği niteliğinde olan ‘Arkadaşım Eşek’ ve ‘Domates Biber Patlıcan’ üzere çocuklara yönelik bir sürü yapıtı var. Günaydın Çocuklar müziği da bunlardan yalnızca biri.

”Söz gümüşse sükut altınmış
Demek ki susmak daha kıymetli”



”Sessiz sakin durmak varken
Konuşup yorulana bilmem ne demeli
Aman yavaş aheste”


”Ilık bir tas çorba kâfi
Rızkım buymus der içerim”



”Kadir değer anlayana
Sandık açmasan da olur
Kırk yamalı hırka kâfi
İdris biçmiş der giyerim”


Barış Manço, Hz. Ömer’in de giydiği rivayet edilen kırk yamalı hırkaya atıfta bulunarak dünya nimetlerinin kıymetsiz olduğunu anlatıyor. Manço’nun başka müziklerine oranla kıyıda köşede kalmış bir müziği olan ‘Dört Kapı’, manalı kelamlarıyla dinlemeye kıymet.

”Bir ben var ki benim içimde, benden öte benden ziyade”


”Sabret, gönül sabret, sakın isyan etme
Bir gün elbette bitecek bu zahmet, isyan etme”


Barış Manço müziklerinde çoğunlukla tasavvuf izleri görülüyor. Müsaadenizle Çocuklar albümünden olan ‘Benden Öte Benden Ziyade’ müziği da Yunus Emre’nin ”Ten fani, canlar baki” görüşünü destekleyerek dünyadan göçüp gideceğimizi ve malın mülkün kıymetinin olmadığını vurgulamıştır.

”Altın çöpe düşse kıymetin kaybeder mi?
Tenekeyi parlatsan hiç çeyrek altın eder mi?”



”Meyva veren ağaç kısımlarını şayet mi?
Yere düşen meyvayı hiç toplamaya kıymet mi?”


Müzikte Dü dü dü Düriye diye bahsedilen bayan hakkında Barış Manço’nun kız kardeşi İnci Manço, müzikten yıllar daha sonra kim olduğuna dair bahsetti. Düriye Hanım Kadıköy Telefon Yönetimi’nde çalışan bir bayanmış ve Manço’nun Moda’daki köşklerine telefon bağlanmasına fazlaca yardımcı olmuş. Bunun üzerine ise Barış Manço, Düriye Hanım için bir müzik yapacağına kelam vermiş.

”Diyeceğim o ki kişi yetinmeli
Ömür dediğin kısacık bir çizgi”



”Diyeceğim o ki kişi yetinmeli
Ömür dediğin kısacık bir çizgi
Namus, erdem, onur hepsi hoş lakin
En kıymetlisi helal alın teri”


Barış Manço 1983 Eurovision Müzik Yarışı’nın ön elemelerinde ‘Kazma’ müziğiyle katıldı ama TRT tarafınca elendi. Bunun üzerinde Manço vazgeçmedi ve şarkıyı piyasaya çıkartıp bizlere bedelli bir eser bıraktı.

”Koca ekmeği paylaşmak dururken
Tek bir lokmanın hengamesi uğruna”



”Mahkum ettik kendimizi
Sonsuza dek bu biçimde yaşamaya
Sevmek nedir öğrenmeden
Gençliği görmeden yaşlanmaya”
 
Üst