arkamikontrolet
New member
Binlerce yıldır insanların tükettiği yiyecekler var. Bu yiyecekler hayvanlardan elde edilen süt, yumurta, et üzere eserler olabildiği üzere tarım yerlerinden çıkan bitkiler de olabilir. Pekala her meskenin sofrasında bir biçimde kendine yer edinmiş, günümüzdeki tarihin oluşmasında da epey büyük katkı sağlamış bir bitki olduğunu biliyor musunuz? İster fırında pişirin, ister salatasını isterse de sulu yemeğini; sayısız çeşidiyle her damak zevkine uymayı başarmasının yanında doyurucu özelliğiyle de bilinen patatesten bahsediyoruz.
Pekala, ne oldu da patates tüm dünyanın yazgısını değiştirdi? 8 bin yılı aşkındır beşerler tarafınca tüketilen bir zerzevat olan patates, sanıldığı üzere dünyanın büyük bir bölümünde uzun yıllardır tüketilen bir zerzevat değil. Amerika kıtasında bulunan patates, İspanyol denizcilerle Avrupa’ya getirildi. 1530’lu senelerdan evvel yalnızca Güney Amerika kıtasında bulunan bu bitki çeşidi, ondan sonrasındasında İspanyol general Francisco Pizarro tarafınca Avrupa’ya getirildi ve daha sonrasında tüm dünyaya yayıldı. Hatta patatesin bu seyahati yalnızca Dünya üzerinde olmadı, uzayda yetiştirilen birinci bitki olarak da tarihe ismini yazdırdı. Tıpkı Marslı sinemasında gördüğümüz üzere önümüzdeki senelerda gerçek olmasını beklediğimiz birinci Mars kolonilerinde yaşayacak insanların da temel besini olması bekleniyor.
Öncelikle patatesi tanıyalım: Bu mucizevi bitkinin beşerlerle yaptığı bir seyahat var ki sormayın…
Günümüzde fast food restoranlarının vazgeçilmezi olan patates, her ne kadar ziyanlı bir besinmiş üzere görünse de binlerce yıllık tarihinde milyonlarca insanın hayatını kurtarmıştır. Vatanı Güney Amerika olan patates, And Dağları’nın Peru bölgesinde Inka kızılderilileri tarafınca yetiştirilmeye başladı. 8 bin yıllık tarihe sahip olduğu bilinen bir zerzevat olan patates, beşerler tarafınca ehlileştirilmedilk evvel fazlaca daha farklı biçimlerde ve toksik tesirlere sahip bir bitkiydi.
Savaşlar daha sonrasında tarımın güç olduğu yüksek doruklara çıkmak zorunda kalan bu kabile, dağın eteklerinde yetişen çiçekli kök bitkilerini keşfediyorlar. Son derece süratli yetişen bu kök bitkileri, sürü hayvanları tarafınca yenilebiliyor, fakat beşerler bunu çiğ yedikleri vakit zehirleniyorlardı.
Birinci başlarda bu kök bitkisini pişirerek yediklerinde de zehirlenme sonuçları yaşanıyor. Hayvanların bu bitkiyi nasıl yediklerini araştıran kabile, lamaların bu bitkiyi yemedilk evvel kil topraklarını yaladıklarını görüyorlar. Bunu gördükten daha sonra beşerler bu kök bitkileri fırına attıp üzerine kil toprak döküyorlar. Bu sistemle kök bitkilerin zehirli toksinlerinden kurtulmuş oluyorlar. İlerleyen periyotlarda daha az toksik olan patatesleri de yetiştiren kabile, daha soğuk bölgelerde sıkıntısızca yetişen toksik cinsleri de tüketmeye devam ediyor.
Günümüzdeki patatesler tekdüze bir hal almış olsa da Peru’daki Milletlerarası Patates Merkezi’nde yaklaşık 5000 çeşidi muhafaza altında tutulmaya devam ediliyor.
Patates nasıl dünyaya yayıldı?
Kristof Kolomp ile yeni dünyanın keşfedilmesinin akabinde, İspanyollar toprağın altında yetişen bu yüksek besin bedeli olan bitkinin pahasını anlıyor ve Avrupa’ya getiriyorlar. Birinci başlarda halk tarafınca pek kabul görmeyen, hatta yaşanan salgınların baş sorumlusu olarak kabul edilen patates, vakit içinde sevilen bir bitki oluyor. Bilhassa her türlü hava kaidesine ahenk sağlayıp süratlice yetişebildiği için orduları beslemek için kullanılan patates, evvela halk tarafınca kabul edilmemiş, lakin kimi politik olayların da tesiriyle vakit içinde halk da bu bitkiyi benimsiyor.
Avrupa’da halkın kabul etmesiyle bir arada dünyaya da açılan patates, Akdeniz havzasının geri kalanında yaygınlaşması için 19. yüzyılı bekliyor. Patatesin Türkiye’ye gelişi ise 1850’li senelerda Rusya, Kafkasya ve Avrupa üzerinden gerçekleşti.
Patates, İrlanda’yı evvel yükseltip daha sonra nasıl en tabana indirdi?
Patatesi en süratli benimseyen ülkelerden biri olan İrlanda, 200 sene içerisinde nüfusunu 1 milyondan 8 milyona yükseltti, fakat tek bir kaynağa yatırım yaptıkları için patatesin gazabıyla karşılaştılar. 1845 – 1852 yılları içinde İrlanda’da bütün patates hasatını kurutan bir mantar tipi ortaya çıktı. İrlanda ve patates yetiştiren başka ülkelerde çıkan bu mantar tipi, İrlanda başta olmak üzere bütün ülkelerde kıtlık yaşanmasına niye oldu.
Daha epey Kuzey Avrupa’da yaşanan bu kıtlık periyodu niçiniyle İrlanda’da 1 milyondan fazla insan hayatını kaybederken 2 milyondan fazlası ise başta ABD olmak üzere diğer ülkelere göç etti. senelerca İrlanda’nın ana besini olan patates, yokluğunda koca bir ülkeyi kıtlığa mahkum etmişti. İrlanda ve öteki ülkelere ders olan bu kıtlık devri daha sonrasında tarım ilacı süreci başladı. DDT ve gibisi ziraî zehirler genel manada patatesi korumak için icat edilmiş, çabucak sonrasındasında devasa bir kesim haline gelmiştir. Patateslerin başına bela olan mantarlar haricinde böcekler de hayli fazla ziyan verdi, bu sebeple de ziraî zehirler yaygınlaştı. Bu zehirlerin beşerler ve hayvanlara önemli ziyanlar verdiği ilerleyen senelerda keşfedildi.
Patates dünyayı nasıl şekillendirdi?
Hala patatesin dünyayı nasıl şekillendirdiğini merak ediyor olabilirsiniz. Çabucak bu durumu açıklayalım. Amerika kıtasının keşfinin akabinde gelen patates, mısır üzere sebzeler ve Peru’nun monopol olduğu gübre ticaretinin akabinde tarım konusunda bir ihtilal gerçekleştirdi. Avrupa’nın açlıktan kurtulmasını sağlayan bu sebzeler yardımıyla Dünya, 1700’lerde 1 milyardan az insan nüfusunu doyuramıyorken 7 milyar insanın üzerine çıkan günümüzde hayat standartlarını dünya çapında 2 – 3 kat artırmış oldu.
Günümüzde kızartmasından haşlamasına, püresinden salatasına kadar 200’den çok biçimde yemeği yapılan patates, yemek denildiğinde aklımıza gelen birinci sebzeler içinde yer alıyor. Patatesin çağdaş tarihe kattığı tesirden bahsetmeye çalıştık. İnsanların endüstrileşme sürecinde tarım alanındaki insan muhtaçlığını aza indirip kıtlık problemini ortadan kaldıran patates, çağdaş tarihin bugünlere gelmesine de yardımcı olmuştur. Ayrıyeten bu kadar içimizden bir zerzevat bulunmasına karşın ortamıza katılması başka sebzelere göre epey daha yeni sayılabilir.
Pekala sizler patatesi seviyor musunuz? Afiyetle yediğiniz patates cipsinden salatasına kadar sayısız biçimde tüketilebilen bu bitkinin tarihi ilginizi çekti mi? bu biçimde içeriklerin devamının gelmesini istiyorsanız, yorumlar kısmında bizlerle paylaşabilirsiniz.
Pekala, ne oldu da patates tüm dünyanın yazgısını değiştirdi? 8 bin yılı aşkındır beşerler tarafınca tüketilen bir zerzevat olan patates, sanıldığı üzere dünyanın büyük bir bölümünde uzun yıllardır tüketilen bir zerzevat değil. Amerika kıtasında bulunan patates, İspanyol denizcilerle Avrupa’ya getirildi. 1530’lu senelerdan evvel yalnızca Güney Amerika kıtasında bulunan bu bitki çeşidi, ondan sonrasındasında İspanyol general Francisco Pizarro tarafınca Avrupa’ya getirildi ve daha sonrasında tüm dünyaya yayıldı. Hatta patatesin bu seyahati yalnızca Dünya üzerinde olmadı, uzayda yetiştirilen birinci bitki olarak da tarihe ismini yazdırdı. Tıpkı Marslı sinemasında gördüğümüz üzere önümüzdeki senelerda gerçek olmasını beklediğimiz birinci Mars kolonilerinde yaşayacak insanların da temel besini olması bekleniyor.
Öncelikle patatesi tanıyalım: Bu mucizevi bitkinin beşerlerle yaptığı bir seyahat var ki sormayın…
Günümüzde fast food restoranlarının vazgeçilmezi olan patates, her ne kadar ziyanlı bir besinmiş üzere görünse de binlerce yıllık tarihinde milyonlarca insanın hayatını kurtarmıştır. Vatanı Güney Amerika olan patates, And Dağları’nın Peru bölgesinde Inka kızılderilileri tarafınca yetiştirilmeye başladı. 8 bin yıllık tarihe sahip olduğu bilinen bir zerzevat olan patates, beşerler tarafınca ehlileştirilmedilk evvel fazlaca daha farklı biçimlerde ve toksik tesirlere sahip bir bitkiydi.
Savaşlar daha sonrasında tarımın güç olduğu yüksek doruklara çıkmak zorunda kalan bu kabile, dağın eteklerinde yetişen çiçekli kök bitkilerini keşfediyorlar. Son derece süratli yetişen bu kök bitkileri, sürü hayvanları tarafınca yenilebiliyor, fakat beşerler bunu çiğ yedikleri vakit zehirleniyorlardı.
Birinci başlarda bu kök bitkisini pişirerek yediklerinde de zehirlenme sonuçları yaşanıyor. Hayvanların bu bitkiyi nasıl yediklerini araştıran kabile, lamaların bu bitkiyi yemedilk evvel kil topraklarını yaladıklarını görüyorlar. Bunu gördükten daha sonra beşerler bu kök bitkileri fırına attıp üzerine kil toprak döküyorlar. Bu sistemle kök bitkilerin zehirli toksinlerinden kurtulmuş oluyorlar. İlerleyen periyotlarda daha az toksik olan patatesleri de yetiştiren kabile, daha soğuk bölgelerde sıkıntısızca yetişen toksik cinsleri de tüketmeye devam ediyor.
Günümüzdeki patatesler tekdüze bir hal almış olsa da Peru’daki Milletlerarası Patates Merkezi’nde yaklaşık 5000 çeşidi muhafaza altında tutulmaya devam ediliyor.
Patates nasıl dünyaya yayıldı?
Kristof Kolomp ile yeni dünyanın keşfedilmesinin akabinde, İspanyollar toprağın altında yetişen bu yüksek besin bedeli olan bitkinin pahasını anlıyor ve Avrupa’ya getiriyorlar. Birinci başlarda halk tarafınca pek kabul görmeyen, hatta yaşanan salgınların baş sorumlusu olarak kabul edilen patates, vakit içinde sevilen bir bitki oluyor. Bilhassa her türlü hava kaidesine ahenk sağlayıp süratlice yetişebildiği için orduları beslemek için kullanılan patates, evvela halk tarafınca kabul edilmemiş, lakin kimi politik olayların da tesiriyle vakit içinde halk da bu bitkiyi benimsiyor.
Avrupa’da halkın kabul etmesiyle bir arada dünyaya da açılan patates, Akdeniz havzasının geri kalanında yaygınlaşması için 19. yüzyılı bekliyor. Patatesin Türkiye’ye gelişi ise 1850’li senelerda Rusya, Kafkasya ve Avrupa üzerinden gerçekleşti.
Patates, İrlanda’yı evvel yükseltip daha sonra nasıl en tabana indirdi?
Patatesi en süratli benimseyen ülkelerden biri olan İrlanda, 200 sene içerisinde nüfusunu 1 milyondan 8 milyona yükseltti, fakat tek bir kaynağa yatırım yaptıkları için patatesin gazabıyla karşılaştılar. 1845 – 1852 yılları içinde İrlanda’da bütün patates hasatını kurutan bir mantar tipi ortaya çıktı. İrlanda ve patates yetiştiren başka ülkelerde çıkan bu mantar tipi, İrlanda başta olmak üzere bütün ülkelerde kıtlık yaşanmasına niye oldu.
Daha epey Kuzey Avrupa’da yaşanan bu kıtlık periyodu niçiniyle İrlanda’da 1 milyondan fazla insan hayatını kaybederken 2 milyondan fazlası ise başta ABD olmak üzere diğer ülkelere göç etti. senelerca İrlanda’nın ana besini olan patates, yokluğunda koca bir ülkeyi kıtlığa mahkum etmişti. İrlanda ve öteki ülkelere ders olan bu kıtlık devri daha sonrasında tarım ilacı süreci başladı. DDT ve gibisi ziraî zehirler genel manada patatesi korumak için icat edilmiş, çabucak sonrasındasında devasa bir kesim haline gelmiştir. Patateslerin başına bela olan mantarlar haricinde böcekler de hayli fazla ziyan verdi, bu sebeple de ziraî zehirler yaygınlaştı. Bu zehirlerin beşerler ve hayvanlara önemli ziyanlar verdiği ilerleyen senelerda keşfedildi.
Patates dünyayı nasıl şekillendirdi?
Hala patatesin dünyayı nasıl şekillendirdiğini merak ediyor olabilirsiniz. Çabucak bu durumu açıklayalım. Amerika kıtasının keşfinin akabinde gelen patates, mısır üzere sebzeler ve Peru’nun monopol olduğu gübre ticaretinin akabinde tarım konusunda bir ihtilal gerçekleştirdi. Avrupa’nın açlıktan kurtulmasını sağlayan bu sebzeler yardımıyla Dünya, 1700’lerde 1 milyardan az insan nüfusunu doyuramıyorken 7 milyar insanın üzerine çıkan günümüzde hayat standartlarını dünya çapında 2 – 3 kat artırmış oldu.
Günümüzde kızartmasından haşlamasına, püresinden salatasına kadar 200’den çok biçimde yemeği yapılan patates, yemek denildiğinde aklımıza gelen birinci sebzeler içinde yer alıyor. Patatesin çağdaş tarihe kattığı tesirden bahsetmeye çalıştık. İnsanların endüstrileşme sürecinde tarım alanındaki insan muhtaçlığını aza indirip kıtlık problemini ortadan kaldıran patates, çağdaş tarihin bugünlere gelmesine de yardımcı olmuştur. Ayrıyeten bu kadar içimizden bir zerzevat bulunmasına karşın ortamıza katılması başka sebzelere göre epey daha yeni sayılabilir.
Pekala sizler patatesi seviyor musunuz? Afiyetle yediğiniz patates cipsinden salatasına kadar sayısız biçimde tüketilebilen bu bitkinin tarihi ilginizi çekti mi? bu biçimde içeriklerin devamının gelmesini istiyorsanız, yorumlar kısmında bizlerle paylaşabilirsiniz.