arkamikontrolet
New member
Türkçe, binlerce yıldır konuşulan en kadim lisanlardan bir tanesi. Lakin bir lisanın eski olması demek, kesinlikle güçlü olduğu manasına gelmez. Şanslıyız, Türkçemiz oldukça güçlü bir lisan. Bu zenginliği, kullanabileceğimiz kelam sanatlarından anlıyoruz. Bir lisanı kelam sanatları kullanarak apayrı sözlerle yazdığınız vakit bile istediğiniz manası verebiliyorsanız işte bu biçimde ortaya bu lisanı bilenler için tadına doyulmaz bir metin çıkar.
Pek çoğumuz kelam sanatları konusunu edebiyat dersinde gördük, imtihanlar için ezberledik ve unuttuk. halbuki kelam sanatları demek, edebiyatın temelleri demektir. Bir şiir, bir roman ya da bir öykü, ortasında kelam sanatları olmadan yazılırsa sıkıcı bir metin haline gelir. Lakin usta bir muharrir, bildiğimiz sözleri eşsiz bir anlatımla sunabilir. Gelin kelam sanatları nedir, tipleri nelerdir üzere merak edilen soruları örnekler üzerinden inceleyelim.
Kelam sanatları nedir?
Edebi sanatlar olarak da anılan kelam sanatları en temel tarifiyle; sözlerin bilinen manaları haricinde kullanılarak yeni manalar kazanmasıdır. Sık kullanılan bayağı bir söz ya da cümle yerine, kelam sanatları kullanılarak zenginleştirilmiş bir söz öbeği ya da cümle kullanmak ifadeyi zenginleştireceği üzere okuyucunun da ilgisini çekecektir.
Türkçede kullandığımız kelam sanatları ve örnekleri:
Sözün bilinen asıl manası haricinde kullanıldığı sanatlardır. İki obje içindeki benzerlik ile yapılan bu sanatlarda metne canlılık ve hoşluk kazandırmak amaçlanır.
Bir med vakti gökyüzü kurşunla örtülü dizesinde kullanılan kurşun sözü bulut manasında kullanılarak mecaz yapılmıştır.
Teşbih:
Teşbih sanatında, ortalarında mana istikametinden benzerlik olan iki nesniçin zayıf olanı kuvvetli olana benzetilir. Mecaz yapılacağı üzere sözcükler kendi gerçek manalarında da kullanılabilir. Benzetme olarak da anılan teşbih sanatında dört temel öğe vardır;
Detaylı benzetme olarak da anılan tam benzetme sanatında, teşbih öğelerinin tamamı kullanılır.
Örnek;
Hoş benzetme olarak da anılan teşbih-i beliğ sanatında sadece benzeyen ve kendisine benzetilen öğeleri kullanılır. Benzetme istikametine ve benzetme edatına yer verilmez.
Örnek;
Temsili benzetme olarak da anılan temsili teşbih sanatında benzeyenin tüm özellikleri, kendisine benzetilen öğede toplanır. Tevfik Fikret, Çınar şiirinde vatanı bir çınar ağacına benzetmiştir.
Örnek;
Hani bir gün seninle Topkapı’dan
Geliyorduk; yol üstü bir meydan
Bir çınar gördük, enli, uzunluklu, vakur
Bir ağaç: hiç eğilmemiş, mağrur.
Koca bir gövde tahminen altı asır
Tahminen ondan daha fazla, dalgın, ağır
Dertsiz bir ömür sürüp gelmiş.
İstiare:
Eğretileme olarak da anılan istiare sanatında benzetilen ya da kendisine benzetilen öğelerden biri söylenir. İstiarede bir kelamın gerçek manası ortadan kaldırılır. Bahadır bireye aslan, kurnaz şahsa tilki demek bu sanatın örneğidir.
Açık istiare:
Açık eğretileme olarak da anılan açık istiare sanatında sadece kendisine benzetilen öğesi kullanılır.
Örnek;
Kapalı istiare:
Kapalı eğretileme olarak da anılan kapalı istiare sanatında kendisine benzetilen söylenmez, sadece benzeyen kullanılır.
Örnek;
Temsili eğretileme olarak da anılan kapalı istiare sanatında sadece benzeyen ya da kendisine benzetilen öğesi kullanılır. Sembolik şiire benzeri lakin birebir değildir.
Örnek;
Artık demir almak günü gelmişse vakitten,
Meçhule giden bir gemi kalkar bu limandan,
Hiç yolcusu yokmuş üzere sessiz bir biçimde alır yol.
Sallanmaz o kalkışta ne mendil, ne de bir kol
Mecaz-ı mürsel:
İsim aktarması olarak da anılan mecaz-ı mürsel, bir sözün benzetme emeli olmaksızın bilinen manası haricinde kullanıldığı sanattır.
Örnek;
Kinaye sanatında kullanılan bir söz, okuyucuya hem bilinen gerçek manasını birebir vakitte mecaz manasını düşündürmek emeliyle kullanılır. Kinayede geçerli olan mana ise sözün mecaz manasıdır.
Örnek;
Kişileştirme olarak da anılan teşhis sanatında farklı varlık ve kavramlara insan özellikleri kazandırılırken; konuşturma olarak da anılan intak sanatında beşere has olan konuşma özelliği farklı varlıklara aktarılır. Her teşhis intak değildir lakin her intak kesinlikle teşhistir.
Örnek;
İğneleme ve kelam dokundurma olarak da anılan tariz sanatında kullanılan söz, hem gerçek birebir vakitte mecaz manası haricinde aykırı manasında kullanılır.
Örnek;
Manayla ilgili sanatlarda bir söz ya da mana alakası bulunan sözler gerçek manasıyla kullanılır.
Tenasüp:
Ahenk, uygunluk olarak da isimlendirilen tenasüp sanatında mana olarak birbirine uygun sözcükler bir ortada kullanılır.
Örnek;
bir daha bahar geldi, bülbül sesinden
Sada verip seslendi mi yaylalar
Etraf yanın lale sümbül bürümüş
Gelin olup süslendin mi yaylalar
Tevriye:
Çift gerçek manalı olarak da anılan tevriye sanatında bir söz birden hayli manada ya da uzak manasında kullanılır.
Örnek;
Bilmezlikten gelme olarak da anılan tecahül-i arif sanatında bilinen bir gerçek, nükteli bir lisanla söylenir.
Örnek;
Gökyüzünün diğer rengi de varmış
Geç fark ettim taşın sert olduğunu
Su insanı boğar, ateş yakarmış
Her geçen günün bir keder olduğunu
İnsan bu yaşa gelince anlarmış
Hüsn-i talil:
Hüsn-i talil sanatında sebebi bilinen bir olay, gerçek olmayan bir niçinle açıklanır.
Örnek;
Zıtlık, terslik olarak da anılan tezat sanatında zıt kavramlar bir ortada kullanılır.
Örnek;
Açma ve yayma olarak da anılan leff-ü neşr sanatında dizeler içinde ya da düz yazıda kelam simetrisi yapılır.
Örnek;
Buy-i gül taktir olunmuş, nazın işlenmiş ucu
Biri olmuş hoy birisi dest-mal olmuş sana
Telmih:
Çağrışım, anıştırma olarak anılan telmih sanatında her insanın bildiği geçmiş bir olay anımsatılır.
Örnek;
Gökyüzünde İsa ile
Çeşit dağında Musa ile
Elindeki ki asa ile
Çağırayım Mevlam seni
Mübalağa:
Abartma olarak da anılan mübalağa sanatında bir olay, olduğundan daha büyük ya da daha küçük gösterilir.
Örnek;
Mevt indirmede gökler, meyyit püskürmede yer,
O ne harikulade tipidir. Savrulur enkaz-ı beşer…
Baş, göz, gövde, bacak, kol, çene, parmak,el, ayak
Boşanır sırtlara, vadilere sağnak, sağnak!
Tekrir:
yeniden, bir dahaleme olarak da anılan tekrir sanatında birtakım sözcükler manası güçlendirmek için yinelanır.
Örnek;
Dedim inci nedir dedi dişimdir
Dedim kalem nedir dedi kaşımdır
Dedim on beş nedir dedi yaşımdır
Dedim daha var mı dedi ki yok yok
Nida:
Seslenme olarak da anılan nida sanatında manaya coşku katacak seslenmeler kullanılır.
Örnek;
Sen ey Kars’lar, Antep’ler, Erzurum’lar, Maraş’lar
Dördünden bir ikisi şehit düşen kardaşlar
Ey zeybekler, seymenler, dadaşlar diyarı hey!
İstifham:
Soru sanatı olarak da anılan istifham sanatında manası güçlendirmek için sorular sorulur.
Örnek;
Beni candan usandırdı cefadan yar usanmaz mı?
Felekler yandı ahımdan muradım şemi yanmaz mı?
Rücu:
Cayma, dönme, vazgeçme olarak da anılan rücu sanatında çelişen kanılardan bahsedilir.
Örnek;
Erbab-ı teşaür çoğalıp şair azaldı
Yok o denli değil şairin lakin ismi kaldı
Ferda senin, dedim beni alkışladın
Senin değil ferda sana vediadır.
Terdid:
Beklenmezlik olarak da anılan terdid sanatında bir olay beklenmedik halde sonlandırılarak şaşırtma manası kazandırılır.
Örnek;
Dişin mi ağrıyor?
Çek kurtul
Başın mı ağrıyor?
Bir çeyreğe iki aspirin
Verem misin?
Üzülme onun da devası var
Ölür gidersin!
Kat’ı:
Keşiş olarak da anılan kat’ı sanatında manası güçlendirmek için kelam yarıda kesilir.
Örnek;
Gün, öylesine hoş ki!
Öylesine hoş ki dünya
Yaşadıkça
Akşam öylesine hoş ki!
Öylesine hoş ki akşamda ay
Ayda kadın…
Sehl-i mümteni:
Sehl-i mümteni sanatında sıradan lakin derin manalı anlatımlara yer verilir.
Örnek;
Ete kemiğe büründüm
Yunus diye göründüm
Beni bende demen bende değilim
Bir ben vardır bende benden içeri
Akis:
Akis sanatında cümledeki bundan evvelki söz aykırısı kullanılarak yinelanır.
Örnek;
Yaşamak için yemeli
Yemek için yaşamamalı
Kelamla ilgili sanatlar:
Bir sözün yapısına, yazılışına ve söylenişine nazaran düzenlenen kelam sanatlarıdır.
Cinas:
Cinas sanatında ses olarak birebir lakin mana olarak farklı sözler bir ortada kullanılır.
Örnek;
Al beni, ele beni
Kül edip ele beni.
Seveceksen kendin sev
Sevdirme ele beni.
Aliterasyon:
Ses ve hece bir dahalemesi olarak da anılan aliterasyon sanatında ses hoşluğu yaratmak gayesiyle kimi heceler yinelanır.
Örnek;
İç uyak olarak da anılan seci sanatında cümle sonlarında uyak yapılır.
Örnek;
O denli olacak dünya bireye hoşdar olur;
Uçtan uca gül ü gülzar olur.
İrsal-ı mesel:
Örnekleme olarak da anılan irsal-ı mesel sanatında manaya uygun atasözleri kullanılır.
Örnek;
Dünyada ahrete gidip gelmemek
Olmasa iktiza eder ölmemek
“Balık baştan kokar”, bunu bilmemek
Seyrani gafilin ahmaklığından
Bir lisanın en güçlü yanlarını göstermek için kullanılan kelam sanatları nedir, kelam sanatı cinsleri nelerdir üzere merak edilen soruları yanıtladık ve cinsleri örnekleriyle deklare ettik.
Pek çoğumuz kelam sanatları konusunu edebiyat dersinde gördük, imtihanlar için ezberledik ve unuttuk. halbuki kelam sanatları demek, edebiyatın temelleri demektir. Bir şiir, bir roman ya da bir öykü, ortasında kelam sanatları olmadan yazılırsa sıkıcı bir metin haline gelir. Lakin usta bir muharrir, bildiğimiz sözleri eşsiz bir anlatımla sunabilir. Gelin kelam sanatları nedir, tipleri nelerdir üzere merak edilen soruları örnekler üzerinden inceleyelim.
Kelam sanatları nedir?
Edebi sanatlar olarak da anılan kelam sanatları en temel tarifiyle; sözlerin bilinen manaları haricinde kullanılarak yeni manalar kazanmasıdır. Sık kullanılan bayağı bir söz ya da cümle yerine, kelam sanatları kullanılarak zenginleştirilmiş bir söz öbeği ya da cümle kullanmak ifadeyi zenginleştireceği üzere okuyucunun da ilgisini çekecektir.
Türkçede kullandığımız kelam sanatları ve örnekleri:
- Mecazlarla ilgili sanatlar
- Teşbih
- Tam benzetme
- Teşbih-i beliğ
- Temsili teşbih
- İstiare
- Açık istiare
- Kapalı istiare
- Temsili istiare
- Mecaz-ı mürsel
- Kinaye
- Teşhis ve intak
- Tariz
- Teşbih
- Manayla ilgili sanatlar
- Tenasüp
- Tevriye
- Tecahül-i arif
- Hüsn-i talil
- Tezat
- Leff-ü neşr
- Telmih
- Mübalağa
- Tekrir
- Nida
- İstifham
- Rücu
- Terdid
- Kat’ı
- Sehl-i mümteni
- Akis
- Kelamla ilgili sanatlar
- Cinas
- Aliterasyon
- Seci
- İrsal-ı mesel
Sözün bilinen asıl manası haricinde kullanıldığı sanatlardır. İki obje içindeki benzerlik ile yapılan bu sanatlarda metne canlılık ve hoşluk kazandırmak amaçlanır.
Bir med vakti gökyüzü kurşunla örtülü dizesinde kullanılan kurşun sözü bulut manasında kullanılarak mecaz yapılmıştır.
Teşbih:
Teşbih sanatında, ortalarında mana istikametinden benzerlik olan iki nesniçin zayıf olanı kuvvetli olana benzetilir. Mecaz yapılacağı üzere sözcükler kendi gerçek manalarında da kullanılabilir. Benzetme olarak da anılan teşbih sanatında dört temel öğe vardır;
- Benzetilen
- Kendisine benzetilen
- Benzetme istikameti
- Benzetme edatı
Detaylı benzetme olarak da anılan tam benzetme sanatında, teşbih öğelerinin tamamı kullanılır.
Örnek;
- Ali, aslan üzere merttir.
Hoş benzetme olarak da anılan teşbih-i beliğ sanatında sadece benzeyen ve kendisine benzetilen öğeleri kullanılır. Benzetme istikametine ve benzetme edatına yer verilmez.
Örnek;
- Cennet vatan
- Altın başaklar
Temsili benzetme olarak da anılan temsili teşbih sanatında benzeyenin tüm özellikleri, kendisine benzetilen öğede toplanır. Tevfik Fikret, Çınar şiirinde vatanı bir çınar ağacına benzetmiştir.
Örnek;
Hani bir gün seninle Topkapı’dan
Geliyorduk; yol üstü bir meydan
Bir çınar gördük, enli, uzunluklu, vakur
Bir ağaç: hiç eğilmemiş, mağrur.
Koca bir gövde tahminen altı asır
Tahminen ondan daha fazla, dalgın, ağır
Dertsiz bir ömür sürüp gelmiş.
İstiare:
Eğretileme olarak da anılan istiare sanatında benzetilen ya da kendisine benzetilen öğelerden biri söylenir. İstiarede bir kelamın gerçek manası ortadan kaldırılır. Bahadır bireye aslan, kurnaz şahsa tilki demek bu sanatın örneğidir.
Açık istiare:
Açık eğretileme olarak da anılan açık istiare sanatında sadece kendisine benzetilen öğesi kullanılır.
Örnek;
- Kurban olam beşikte yatan kuzuya.
- Ağaçlar sonbaharda elbiselerini soyundu.
- Şakaklarıma kar mı yağdı?
Kapalı istiare:
Kapalı eğretileme olarak da anılan kapalı istiare sanatında kendisine benzetilen söylenmez, sadece benzeyen kullanılır.
Örnek;
- Tekerlekler yollara bir şeyler atıyor.
- Ufukta günün boynu büküldü.
- Kolumu kanadımı yoldular.
- Ali kükreyerek düşmanın üstüne yürüdü.
Temsili eğretileme olarak da anılan kapalı istiare sanatında sadece benzeyen ya da kendisine benzetilen öğesi kullanılır. Sembolik şiire benzeri lakin birebir değildir.
Örnek;
Artık demir almak günü gelmişse vakitten,
Meçhule giden bir gemi kalkar bu limandan,
Hiç yolcusu yokmuş üzere sessiz bir biçimde alır yol.
Sallanmaz o kalkışta ne mendil, ne de bir kol
Mecaz-ı mürsel:
İsim aktarması olarak da anılan mecaz-ı mürsel, bir sözün benzetme emeli olmaksızın bilinen manası haricinde kullanıldığı sanattır.
Örnek;
- Halit Nur’u okudun mu?
- Vapur, Beşiktaş’a yanaştı.
- Sobayı yaktım.
- Onda baş yok
- Üç gündür rahmet yağıyor
- Ayağını giy.
- Ünlü raketler ülkemize döndüler.
Kinaye sanatında kullanılan bir söz, okuyucuya hem bilinen gerçek manasını birebir vakitte mecaz manasını düşündürmek emeliyle kullanılır. Kinayede geçerli olan mana ise sözün mecaz manasıdır.
Örnek;
- O adamın, her vakit kapısı açıktır.
- İçim oyuk, derdim büyük.
- Taş bağırlı dağlar mısın?
Kişileştirme olarak da anılan teşhis sanatında farklı varlık ve kavramlara insan özellikleri kazandırılırken; konuşturma olarak da anılan intak sanatında beşere has olan konuşma özelliği farklı varlıklara aktarılır. Her teşhis intak değildir lakin her intak kesinlikle teşhistir.
Örnek;
- Bulutlar gözyaşı döktüler.
- Güğüm bir gün, testiye: “Yola çıkalım” dedi. Testi: “korkarım” dedi. Konutta kalmak istedi.
- Çiçekler selama durdu.
İğneleme ve kelam dokundurma olarak da anılan tariz sanatında kullanılan söz, hem gerçek birebir vakitte mecaz manası haricinde aykırı manasında kullanılır.
Örnek;
- Geç kalan bireye söylenen ‘Aman ne kadar erken geldin!’ cümlesi
- Tembel şahsa söylenen ‘Bu ne çalışkanlık!’ cümlesi
Manayla ilgili sanatlarda bir söz ya da mana alakası bulunan sözler gerçek manasıyla kullanılır.
Tenasüp:
Ahenk, uygunluk olarak da isimlendirilen tenasüp sanatında mana olarak birbirine uygun sözcükler bir ortada kullanılır.
Örnek;
bir daha bahar geldi, bülbül sesinden
Sada verip seslendi mi yaylalar
Etraf yanın lale sümbül bürümüş
Gelin olup süslendin mi yaylalar
Tevriye:
Çift gerçek manalı olarak da anılan tevriye sanatında bir söz birden hayli manada ya da uzak manasında kullanılır.
Örnek;
- Gül yağını eller sürünür, çatlasa bülbül
- Havada yaprağa döndürdü rüzgar beni
Bilmezlikten gelme olarak da anılan tecahül-i arif sanatında bilinen bir gerçek, nükteli bir lisanla söylenir.
Örnek;
Gökyüzünün diğer rengi de varmış
Geç fark ettim taşın sert olduğunu
Su insanı boğar, ateş yakarmış
Her geçen günün bir keder olduğunu
İnsan bu yaşa gelince anlarmış
Hüsn-i talil:
Hüsn-i talil sanatında sebebi bilinen bir olay, gerçek olmayan bir niçinle açıklanır.
Örnek;
- Birfazlaca gidenin her biri mutlu ki yerinden / Biroldukca yıllar geçti dönen yok seferinden
- Saksında ruhumun bütün yası var. Kederimle soluyor açılan gonca.
- Ey sevgili sen bu vilayetten gideli / Yaprak döktü ağaçlar, coştu gökyüzü
Zıtlık, terslik olarak da anılan tezat sanatında zıt kavramlar bir ortada kullanılır.
Örnek;
- niye bu biçimde düşman görünürsünüz / yıllar yılı dost bildiğim aynalar?
- Çın çın ötüyor sessizlik
Açma ve yayma olarak da anılan leff-ü neşr sanatında dizeler içinde ya da düz yazıda kelam simetrisi yapılır.
Örnek;
Buy-i gül taktir olunmuş, nazın işlenmiş ucu
Biri olmuş hoy birisi dest-mal olmuş sana
Telmih:
Çağrışım, anıştırma olarak anılan telmih sanatında her insanın bildiği geçmiş bir olay anımsatılır.
Örnek;
Gökyüzünde İsa ile
Çeşit dağında Musa ile
Elindeki ki asa ile
Çağırayım Mevlam seni
Mübalağa:
Abartma olarak da anılan mübalağa sanatında bir olay, olduğundan daha büyük ya da daha küçük gösterilir.
Örnek;
Mevt indirmede gökler, meyyit püskürmede yer,
O ne harikulade tipidir. Savrulur enkaz-ı beşer…
Baş, göz, gövde, bacak, kol, çene, parmak,el, ayak
Boşanır sırtlara, vadilere sağnak, sağnak!
Tekrir:
yeniden, bir dahaleme olarak da anılan tekrir sanatında birtakım sözcükler manası güçlendirmek için yinelanır.
Örnek;
Dedim inci nedir dedi dişimdir
Dedim kalem nedir dedi kaşımdır
Dedim on beş nedir dedi yaşımdır
Dedim daha var mı dedi ki yok yok
Nida:
Seslenme olarak da anılan nida sanatında manaya coşku katacak seslenmeler kullanılır.
Örnek;
Sen ey Kars’lar, Antep’ler, Erzurum’lar, Maraş’lar
Dördünden bir ikisi şehit düşen kardaşlar
Ey zeybekler, seymenler, dadaşlar diyarı hey!
İstifham:
Soru sanatı olarak da anılan istifham sanatında manası güçlendirmek için sorular sorulur.
Örnek;
Beni candan usandırdı cefadan yar usanmaz mı?
Felekler yandı ahımdan muradım şemi yanmaz mı?
Rücu:
Cayma, dönme, vazgeçme olarak da anılan rücu sanatında çelişen kanılardan bahsedilir.
Örnek;
Erbab-ı teşaür çoğalıp şair azaldı
Yok o denli değil şairin lakin ismi kaldı
Ferda senin, dedim beni alkışladın
Senin değil ferda sana vediadır.
Terdid:
Beklenmezlik olarak da anılan terdid sanatında bir olay beklenmedik halde sonlandırılarak şaşırtma manası kazandırılır.
Örnek;
Dişin mi ağrıyor?
Çek kurtul
Başın mı ağrıyor?
Bir çeyreğe iki aspirin
Verem misin?
Üzülme onun da devası var
Ölür gidersin!
Kat’ı:
Keşiş olarak da anılan kat’ı sanatında manası güçlendirmek için kelam yarıda kesilir.
Örnek;
Gün, öylesine hoş ki!
Öylesine hoş ki dünya
Yaşadıkça
Akşam öylesine hoş ki!
Öylesine hoş ki akşamda ay
Ayda kadın…
Sehl-i mümteni:
Sehl-i mümteni sanatında sıradan lakin derin manalı anlatımlara yer verilir.
Örnek;
Ete kemiğe büründüm
Yunus diye göründüm
Beni bende demen bende değilim
Bir ben vardır bende benden içeri
Akis:
Akis sanatında cümledeki bundan evvelki söz aykırısı kullanılarak yinelanır.
Örnek;
Yaşamak için yemeli
Yemek için yaşamamalı
Kelamla ilgili sanatlar:
Bir sözün yapısına, yazılışına ve söylenişine nazaran düzenlenen kelam sanatlarıdır.
Cinas:
Cinas sanatında ses olarak birebir lakin mana olarak farklı sözler bir ortada kullanılır.
Örnek;
Al beni, ele beni
Kül edip ele beni.
Seveceksen kendin sev
Sevdirme ele beni.
Aliterasyon:
Ses ve hece bir dahalemesi olarak da anılan aliterasyon sanatında ses hoşluğu yaratmak gayesiyle kimi heceler yinelanır.
Örnek;
- Karşı yatan karlı kara dağlar, sonucuptır, otu bitmez.
İç uyak olarak da anılan seci sanatında cümle sonlarında uyak yapılır.
Örnek;
O denli olacak dünya bireye hoşdar olur;
Uçtan uca gül ü gülzar olur.
İrsal-ı mesel:
Örnekleme olarak da anılan irsal-ı mesel sanatında manaya uygun atasözleri kullanılır.
Örnek;
Dünyada ahrete gidip gelmemek
Olmasa iktiza eder ölmemek
“Balık baştan kokar”, bunu bilmemek
Seyrani gafilin ahmaklığından
Bir lisanın en güçlü yanlarını göstermek için kullanılan kelam sanatları nedir, kelam sanatı cinsleri nelerdir üzere merak edilen soruları yanıtladık ve cinsleri örnekleriyle deklare ettik.