arkamikontrolet
New member
Lale Zamanı, periyodun en kıymetli yöneticilerinin köşk ve konaklarında lale ekilmesinden ismini alan, sık sık yenilik ve ıslahatların yapıldığı bir periyottur. beraberinde tarihi kaynaklar ve uzman tarihçiler tarafınca zevk ve cümbüş devri olarak da isimlendirilir.
Osmanlı İmparatorluğu’nun gelecekteki siyasetlerini ve kimi kurumsal sistemlerini değiştirecek olan bu periyot tarihi açıdan pek değerlidir. Lale Dönemi, biroldukça tarihçi tarafınca Batılılaşma politikalarının başlangıcı olarak da görülüyor. Gelin Lale Dönemi’ni inceleyip, bu vakitte yapılan yeniliklere ve ıslahatlara yakından bakalım.
İçindekiler
Lale Zamanı nedir?
Lale Devranı ne vakittir?
Lale Zamanı padişahları kimlerdir?
Lale Devri’nde yapılan yenilikler ve ıslahatlar nelerdir?
Tulumbacılar Birliği
Gelişmişliği izlemek için Batı’ya gönderilen elçiler
Eğitim ismine Batı’ya gönderilen öğrenciler
Tercüme Heyeti
Darü’t-Tıbâati’l Amire
Türk külçeşidinin Avrupa’ya yayılması ve kültür etkileşimi
İlk kâğıt fabrikası
Çiçek aşısı
Seramik ve çini fabrikaları
Hendesehane
Lale Devri’nin özellikleri nelerdir?
ilk vakit içinderda, Lale Bölümü nedir?
Lale Evresi, Osmanlı İmparatorluğu’nda 3. Ahmet periyodunda başlayan ve 12 yıl boyunca süren devirdir. Birtakım tarihçilerin ‘Zevk ve cümbüş dönemi’ olarak isimlendirdiği Lale Zamanı’nda bir epeyce yenillik de yapılmıştır. Bu yeniliklerden içeriğimizin devamında da bahsedeceğiz. Artık Lale Bölümü’ne niye ‘Lale Devri’ dendi, buna bakalım.
Kültürel ve toplumsal yaşantıda biroldukça yeniliğin ve gelişimin yaşandığı bu periyodun başlangıcından sonuna kadar bir barış dönemi yaşandı. Yaşanan savaşsız süreç ve yöneticilerin laleye duyduğu ilgi, periyodun bu türlü isimlendirilmesini sağladı. Bu tabiri birinci kullanan kişi ise Yahya Kemal Beyatlı’dır. Lale Periyodu ismi Yahya Kemal Beyatlı ile Ahmet Refik Altınay içindeki bir sohbet esnasında ortaya çıktı. İki müellif da bu periyot hakkında eserler üreterek tarihe ve edebiyata kıymetli katkılar sağlamıştır.
Peki Lale Bölümü ne vakittir?
Lale Zamanı, 1715- 1718 senelerı sırasında Osmanlı İmparatorluğu ile Avusturya Arşidüklüğü, Venedik Cumhuriyeti ve İspanya içinde gerçekleşen savaşın akabinde imzalanan Pasarofça Antlaşması‘nın daha sonrasında başlamıştır. Bu barış antlaşması ismini imzalandığı pozisyon olan, Sırbistan’ın Pasarofça şehrinden almıştır.
Bu barış, zevk ve cümbüş devri, günler süren Patrona Halil İsyanı ile son bulmuştur. İsyanı, Sadrazam Nevşehirli Damat İbrahim Paşa’nın düzenlediği cümbüşleri ve yaptıklarını israf olarak bakılırsan beraberinde da ekonomik sorunlar çeken bir küme başlatmıştır. Başlangıcın akabinde geniş kitlelerin katıldığı ayaklanma kararında Sadrazam Nevşehirli Damat İbrahim Paşa idam edilmiş, sultan tahttan indirilmiştir.
Lale Devranı padişahları kimlerdir?
Dönemin sultanı III. Ahmet, kültürel ve toplumsal ömürde birfazlaca yenilik ve ıslahat gerçekleştirdi. III. Ahmet bu siyasetleri uygularken Sadrazam İbrahim Paşa ile uyumlu bir biçimde çalışmıştır. Hakikaten Lale Devri’nin bitişinde İşverene Halil İsyanı kararında III. Ahmet tahttan indirildi, daha sonraki varis IV. Ahmet ise sıradaki sultan olmayı reddetti. Tahtan indirilen III. Ahmet’in akabinde yeğeni ve II. Mustafa’nın oğlu olan I. Mahmud tahta geçmiştir.
Lale Devri’nde yapılan yenilikler ve ıslahatlar nelerdir?
Modern itfaiye teşkilatı: Tulumbacılar Birliği
1719 yılında ülkeye büyük ziyanlar veren yangınlar kararında Sultan III. Ahmet’in emri ile kurulmuştur. Bu teşkilat evvelki itfaiye teşkilatına bakılırsa daha çağdaş ve daha teşkilatlı olacak biçimde planlandı. Tulumbacılar Birliği, Yeniçeri Asker Ocağı‘na bağlı bir afet birliği olarak bu vakitte kurulmuş oldu.
Bu teşkilatın kurulması halkın can güvenliği konusunda yöneticilere ve sultana duyduğu itimadı arttırmıştır.
Gelişmişliği izlemek için Batı’ya gönderilen elçiler
Askeri bahisler hariç olmak üzere toplumsal konularda Avrupa’dan geride kalındığını fark eden Osmanlı idaresi, batıdaki gelişmeleri daha yakından takip edebilmek için biroldukça ülkeye elçilikler açtı. Elçiler gönderildiği ülkelerde heybetli bir biçimde karşılandı ve büyük hürmet gördü.
Osmanlı elçileri, Avrupa’nın biroldukça ülkesinde yenilikleri takip etmiştir. Fransa elçisi Osmanlı ile Fransa içindeki ticari ilgilerin geliştirilmesinde büyük rol oynamış, öte yandan Rusya elçisi ise Osmanlı ile Rusya içinde hudut problemleri yüzünden çıkabilecek muhtemel bir savaşı önlemiştir. ötürüsıyla bu vakitte açılan elçiliklerin Osmanlı’ya çok fazla katkı sağladığını çarçabuk söyleyebiliriz.
Eğitim ismine Batı’ya gönderilen öğrenciler
Osmanlı yenilikleri yakalamak ismine elçilikler ile yetinmemiş, Avrupa’ya eğitim alması için hayli sayıda öğrenci de göndermiştir. Tarih boyunca ülkelerdeki gerilemenin önlenmesinde uygun eğitim alan, nitelikli beşerler rol oynamıştır. Osmanlı da yenilikleri yakalamak için batı ülkelerine eğitim hedefli öğrenciler göndermiş, bu siyaset ile nitelikli bürokratların yetiştirilmesi amaçlamıştır.
Batı yapıtlarının çevrilmesi: Çeviri Heyeti
nazaranvi yurt haricinden gelen yapıtları lisanımıza çevirmek olan Tercüme Heyeti bu vakitte kurulmuştur. Çevrilen yapıtların birçok dini konularda olmuştur. Bu yapıtların çevrilmesi, batı ile etkileşim ismine da değerli bir adımdır.
İlk özel matbaa: Darü’t-Tıbâati’l Amire
Dönemin en kıymetli yeniliklerinden biri ise birinci özel matbaanın açılmasıdır. Periyodun din erkeklerindan alınan müsaadeyle ve Sultan III. Ahmet’ten alınan uygunluk fermanıyla Darü’t-Tıbâati’l Amire isimli matbaa kurulmaya başlandı. Matbaa, Said Efendi ve İbrahim Müteferrika tarafınca Nevşehirli Damat İbrahim Paşa’nın takviyesiyle açıldı. Makine ve Latin Alfabesi kalıpları Avrupa’dan getirildi. Matbaada basılan birinci kitap 1729 yılında bir kelamlık olan Vankulu Lügatı oldu.
Türk külçeşidinin Avrupa’ya yayılması ve kültür etkileşimi
Osmanlı’da toplumsal ve kültürel manada Batılılaşma sürecinin başlamasının akabinde Avrupa ile olan etkileşim arttı. Artan etkileşim hem Osmanlı’da Avrupa külçeşidinin yayılmasına birebir vakitte Avrupa’da Türk külçeşidinin yayılmasına sebep oldu. Osmanlı’da, bilhassa süsleme sanatlarında ve mimari alanlarda Avrupai biçimler görülmeye başlandı. Avrupa’da ise Türk kültürü bir moda unsuru oldu.
İlk kâğıt fabrikası
İlk kâğıt fabrikası Lale Devri’nde Yalova’da açılmıştır. Fabrikanın açılma sebebi ise birinci özel matbaa olan Darü’t-Tıbâati’l Amire matbaasının muhtaçlıklarını karşılamaktı. Bu fabrikanın kuruluşu ekonomik açıdan çok kıymetlidir. Matbaanın Osmanlı’daki gelişmeninde büyük rol oynamıştır.
Sağlık alanında kıymetli gelişme: Çiçek aşısı
Lale Devri’ndeki en kıymetli gelişmelerden biri de çiçek aşısının kullanılmaya başlanmasıdır. Çiçek hastalığı periyodun en tehlikeli hastalığıydı. Çiçek hastalığı, hastalarda ateş semptomu gösteriyor ve acı dolu bir müddetç yaşatıyordu. Aşının uygulanmaya başlanmasıyla, bir epey beşerde bu hastalığa karşı bağışıklık oluşmaya başladı ve çiçek hastalığından mağdur olan insan sayısında önemli bir düşüş yaşandı.
Seramik ve çini fabrikaları
bu vakitte hem mimari alanda tıpkı vakitte günlük hayatta kullanılabilmesi için seramik ve çini fabrikaları kurulmuştur. Bu gelişme Türk mimarisine biroldukca yenilik kazandırmış ve bu malzemelerden oluşan süslemeleri kültürümüzün bir parçası haline getirmiştir.
Hendesehane
Osmanlı’da kurulan birinci çağdaş askeri okuldur. Bu okul, askeri mühendisler yetiştirmiş ve Batılı biçimde bir eğitim vermiştir. Hendesehane, Lale Devri’nin sonunda Sultan I. Mahmud tarafınca kuruldu. Okulun kurulmasının gayesi ise kara ve deniz ordularına mühendisler yetiştirmekti.
Lale Devri’nin özellikleri nelerdir?
Sonuç: Lale Devri’nde neler oldu, kıymeti nedir?
Özetlememiz gerekirse sağlıktan eğitime, eğitimden afet durumu teşkilatlarına kadar biroldukça alanda birincilerin gerçekleştiği bu devir, Batılılaşma sürecine de ayna tutmasıyla çok kıymet arz ediyor. hem de bir barış devri olan ve yöneticilerin yeniliklere olumlu bakışıyla özel bir devir olan bu bölüm, Osmanlı tarihiyle ilgilenen insanların kesinlikle yakından incelemesi gereken bir tarihi süreçtir.
Osmanlı İmparatorluğu’nun gelecekteki siyasetlerini ve kimi kurumsal sistemlerini değiştirecek olan bu periyot tarihi açıdan pek değerlidir. Lale Dönemi, biroldukça tarihçi tarafınca Batılılaşma politikalarının başlangıcı olarak da görülüyor. Gelin Lale Dönemi’ni inceleyip, bu vakitte yapılan yeniliklere ve ıslahatlara yakından bakalım.
İçindekiler
Lale Zamanı nedir?
Lale Devranı ne vakittir?
Lale Zamanı padişahları kimlerdir?
Lale Devri’nde yapılan yenilikler ve ıslahatlar nelerdir?
Tulumbacılar Birliği
Gelişmişliği izlemek için Batı’ya gönderilen elçiler
Eğitim ismine Batı’ya gönderilen öğrenciler
Tercüme Heyeti
Darü’t-Tıbâati’l Amire
Türk külçeşidinin Avrupa’ya yayılması ve kültür etkileşimi
İlk kâğıt fabrikası
Çiçek aşısı
Seramik ve çini fabrikaları
Hendesehane
Lale Devri’nin özellikleri nelerdir?
ilk vakit içinderda, Lale Bölümü nedir?
Lale Evresi, Osmanlı İmparatorluğu’nda 3. Ahmet periyodunda başlayan ve 12 yıl boyunca süren devirdir. Birtakım tarihçilerin ‘Zevk ve cümbüş dönemi’ olarak isimlendirdiği Lale Zamanı’nda bir epeyce yenillik de yapılmıştır. Bu yeniliklerden içeriğimizin devamında da bahsedeceğiz. Artık Lale Bölümü’ne niye ‘Lale Devri’ dendi, buna bakalım.
Kültürel ve toplumsal yaşantıda biroldukça yeniliğin ve gelişimin yaşandığı bu periyodun başlangıcından sonuna kadar bir barış dönemi yaşandı. Yaşanan savaşsız süreç ve yöneticilerin laleye duyduğu ilgi, periyodun bu türlü isimlendirilmesini sağladı. Bu tabiri birinci kullanan kişi ise Yahya Kemal Beyatlı’dır. Lale Periyodu ismi Yahya Kemal Beyatlı ile Ahmet Refik Altınay içindeki bir sohbet esnasında ortaya çıktı. İki müellif da bu periyot hakkında eserler üreterek tarihe ve edebiyata kıymetli katkılar sağlamıştır.
Peki Lale Bölümü ne vakittir?
Lale Zamanı, 1715- 1718 senelerı sırasında Osmanlı İmparatorluğu ile Avusturya Arşidüklüğü, Venedik Cumhuriyeti ve İspanya içinde gerçekleşen savaşın akabinde imzalanan Pasarofça Antlaşması‘nın daha sonrasında başlamıştır. Bu barış antlaşması ismini imzalandığı pozisyon olan, Sırbistan’ın Pasarofça şehrinden almıştır.
Bu barış, zevk ve cümbüş devri, günler süren Patrona Halil İsyanı ile son bulmuştur. İsyanı, Sadrazam Nevşehirli Damat İbrahim Paşa’nın düzenlediği cümbüşleri ve yaptıklarını israf olarak bakılırsan beraberinde da ekonomik sorunlar çeken bir küme başlatmıştır. Başlangıcın akabinde geniş kitlelerin katıldığı ayaklanma kararında Sadrazam Nevşehirli Damat İbrahim Paşa idam edilmiş, sultan tahttan indirilmiştir.
Lale Devranı padişahları kimlerdir?
Dönemin sultanı III. Ahmet, kültürel ve toplumsal ömürde birfazlaca yenilik ve ıslahat gerçekleştirdi. III. Ahmet bu siyasetleri uygularken Sadrazam İbrahim Paşa ile uyumlu bir biçimde çalışmıştır. Hakikaten Lale Devri’nin bitişinde İşverene Halil İsyanı kararında III. Ahmet tahttan indirildi, daha sonraki varis IV. Ahmet ise sıradaki sultan olmayı reddetti. Tahtan indirilen III. Ahmet’in akabinde yeğeni ve II. Mustafa’nın oğlu olan I. Mahmud tahta geçmiştir.
Lale Devri’nde yapılan yenilikler ve ıslahatlar nelerdir?
Modern itfaiye teşkilatı: Tulumbacılar Birliği
1719 yılında ülkeye büyük ziyanlar veren yangınlar kararında Sultan III. Ahmet’in emri ile kurulmuştur. Bu teşkilat evvelki itfaiye teşkilatına bakılırsa daha çağdaş ve daha teşkilatlı olacak biçimde planlandı. Tulumbacılar Birliği, Yeniçeri Asker Ocağı‘na bağlı bir afet birliği olarak bu vakitte kurulmuş oldu.
Bu teşkilatın kurulması halkın can güvenliği konusunda yöneticilere ve sultana duyduğu itimadı arttırmıştır.
Gelişmişliği izlemek için Batı’ya gönderilen elçiler
Askeri bahisler hariç olmak üzere toplumsal konularda Avrupa’dan geride kalındığını fark eden Osmanlı idaresi, batıdaki gelişmeleri daha yakından takip edebilmek için biroldukça ülkeye elçilikler açtı. Elçiler gönderildiği ülkelerde heybetli bir biçimde karşılandı ve büyük hürmet gördü.
Osmanlı elçileri, Avrupa’nın biroldukça ülkesinde yenilikleri takip etmiştir. Fransa elçisi Osmanlı ile Fransa içindeki ticari ilgilerin geliştirilmesinde büyük rol oynamış, öte yandan Rusya elçisi ise Osmanlı ile Rusya içinde hudut problemleri yüzünden çıkabilecek muhtemel bir savaşı önlemiştir. ötürüsıyla bu vakitte açılan elçiliklerin Osmanlı’ya çok fazla katkı sağladığını çarçabuk söyleyebiliriz.
Eğitim ismine Batı’ya gönderilen öğrenciler
Osmanlı yenilikleri yakalamak ismine elçilikler ile yetinmemiş, Avrupa’ya eğitim alması için hayli sayıda öğrenci de göndermiştir. Tarih boyunca ülkelerdeki gerilemenin önlenmesinde uygun eğitim alan, nitelikli beşerler rol oynamıştır. Osmanlı da yenilikleri yakalamak için batı ülkelerine eğitim hedefli öğrenciler göndermiş, bu siyaset ile nitelikli bürokratların yetiştirilmesi amaçlamıştır.
Batı yapıtlarının çevrilmesi: Çeviri Heyeti
nazaranvi yurt haricinden gelen yapıtları lisanımıza çevirmek olan Tercüme Heyeti bu vakitte kurulmuştur. Çevrilen yapıtların birçok dini konularda olmuştur. Bu yapıtların çevrilmesi, batı ile etkileşim ismine da değerli bir adımdır.
İlk özel matbaa: Darü’t-Tıbâati’l Amire
Dönemin en kıymetli yeniliklerinden biri ise birinci özel matbaanın açılmasıdır. Periyodun din erkeklerindan alınan müsaadeyle ve Sultan III. Ahmet’ten alınan uygunluk fermanıyla Darü’t-Tıbâati’l Amire isimli matbaa kurulmaya başlandı. Matbaa, Said Efendi ve İbrahim Müteferrika tarafınca Nevşehirli Damat İbrahim Paşa’nın takviyesiyle açıldı. Makine ve Latin Alfabesi kalıpları Avrupa’dan getirildi. Matbaada basılan birinci kitap 1729 yılında bir kelamlık olan Vankulu Lügatı oldu.
Türk külçeşidinin Avrupa’ya yayılması ve kültür etkileşimi
Osmanlı’da toplumsal ve kültürel manada Batılılaşma sürecinin başlamasının akabinde Avrupa ile olan etkileşim arttı. Artan etkileşim hem Osmanlı’da Avrupa külçeşidinin yayılmasına birebir vakitte Avrupa’da Türk külçeşidinin yayılmasına sebep oldu. Osmanlı’da, bilhassa süsleme sanatlarında ve mimari alanlarda Avrupai biçimler görülmeye başlandı. Avrupa’da ise Türk kültürü bir moda unsuru oldu.
İlk kâğıt fabrikası
İlk kâğıt fabrikası Lale Devri’nde Yalova’da açılmıştır. Fabrikanın açılma sebebi ise birinci özel matbaa olan Darü’t-Tıbâati’l Amire matbaasının muhtaçlıklarını karşılamaktı. Bu fabrikanın kuruluşu ekonomik açıdan çok kıymetlidir. Matbaanın Osmanlı’daki gelişmeninde büyük rol oynamıştır.
Sağlık alanında kıymetli gelişme: Çiçek aşısı
Lale Devri’ndeki en kıymetli gelişmelerden biri de çiçek aşısının kullanılmaya başlanmasıdır. Çiçek hastalığı periyodun en tehlikeli hastalığıydı. Çiçek hastalığı, hastalarda ateş semptomu gösteriyor ve acı dolu bir müddetç yaşatıyordu. Aşının uygulanmaya başlanmasıyla, bir epey beşerde bu hastalığa karşı bağışıklık oluşmaya başladı ve çiçek hastalığından mağdur olan insan sayısında önemli bir düşüş yaşandı.
Seramik ve çini fabrikaları
bu vakitte hem mimari alanda tıpkı vakitte günlük hayatta kullanılabilmesi için seramik ve çini fabrikaları kurulmuştur. Bu gelişme Türk mimarisine biroldukca yenilik kazandırmış ve bu malzemelerden oluşan süslemeleri kültürümüzün bir parçası haline getirmiştir.
Hendesehane
Osmanlı’da kurulan birinci çağdaş askeri okuldur. Bu okul, askeri mühendisler yetiştirmiş ve Batılı biçimde bir eğitim vermiştir. Hendesehane, Lale Devri’nin sonunda Sultan I. Mahmud tarafınca kuruldu. Okulun kurulmasının gayesi ise kara ve deniz ordularına mühendisler yetiştirmekti.
Lale Devri’nin özellikleri nelerdir?
- Diplomasi ön plana çıkmıştır, savaşsız bir devirdir.
- Avrupa’nın toplumsal ve kültürel manada üstünlüğü kabul edilmiştir.
- Osmanlı’daki birinci çağdaş kurum ve teşkilatlar bu vakitte kurulmuştur.
- İlk sefer süreksiz elçilikler açılarak Avrupa’nın yenilikleri takip edilmiştir.
- Zevk ve cümbüş vaktidir.
Sonuç: Lale Devri’nde neler oldu, kıymeti nedir?
Özetlememiz gerekirse sağlıktan eğitime, eğitimden afet durumu teşkilatlarına kadar biroldukça alanda birincilerin gerçekleştiği bu devir, Batılılaşma sürecine de ayna tutmasıyla çok kıymet arz ediyor. hem de bir barış devri olan ve yöneticilerin yeniliklere olumlu bakışıyla özel bir devir olan bu bölüm, Osmanlı tarihiyle ilgilenen insanların kesinlikle yakından incelemesi gereken bir tarihi süreçtir.