arkamikontrolet
New member
Nasıl bir ömür şekline sahip olursanız olun, rastgele bir yerde apansız bir türkü sesi duyduğunuz vakit oturur dinlemeye başlarsınız. Zira türküler Türk milletinin kanına işlemiştir, vazgeçemeyiz. Kültürümüzün ayrılmaz bir kesimi olan türkülerin vazgeçilmez olmasının sebebi her birinin yazılmasının gerisinde gizli olan hikayelerdir. Maalesef bu öyküler son derece hüzünlüdür.
Severek dinlediğimiz ünlü türkülerin kıssaları hakkında bir hayli efsane dolaşmaktadır. Bunların hangisi tam olarak yanlışsız kesin olarak bilinmiyor lakin müzik tarihçileri tarafınca bu mevzu hakkında yapılan sayısız çalışmaya nazaran başkalarından daha yanlışsız kabul edilen birtakım öyküler var. Gelin hikayesi olan türkülere yakından bakalım ve bu hoş tınıların gerisindeki derin olayları nazaranlim.
Hikayesi olan türküler:
Zahidem
Sunam
Suzan Suzi
Merdo
Mağusa Limanı
Mamoş
İki Keklik
Kara Tren
‘Boynumu bükük koyan aşk hikayesi’: Zahidem
Kırşehir’de bir köyde, Neşet Ertaş’ın eline bir kağıt modülü tutuşturulur. Bu kağıtta, öksüz bir çocuk tarafınca yazılmış bir şiir vardır. Neşet Ertaş bu şiiri okur, kıssasını dinler ve o kadar etkilenir ki besteleyerek Zahidem türküsü haline getirir. Neşet Ertaş, “Benimki, boynumu bükük koyan eski bir aşk öyküsüdür. Çalgıcı dediler kız vermediler” demiş ve aslında her insanın bir Zahidesi olduğunu söylemiştir.
1901 yılında doğan Arap Mustafa, küçük yaşta kimsesiz kalmış ve akrabaları tarafınca büyütülmüştür. Çocuk yaşta Hacı Bürozade Mehmet isimli bir ağanın yanında çalışmaya başlayan Arap Mustafa, ağanın kızına aşık olur. elbette ağa kızını vermez. Arap Mustafa askere gittiği vakit duyar ki Zahide isimli bu kız evlendirilmiştir. O da alır eline kağıdı kalemi, acısını dizelere döker.
Korkunç bir yanlış anlaşılma: Sunam
Fahri Beyefendi ile Suna Hanım içinde lisanlara destan bir aşk vardır. Bir gün bayanlar hamamında Suna Hanım’ın arkadaşı Neriman, onun sırtında farklı beni görür ve niçinse bunu da kocası Mustafa’ya anlatır. Bir vakit daha sonra Mustafa ile Fahri Beyefendi içinde bir tartışma yaşanır ve Mustafa “Sen benimle hengame edeceğine, karına sahip çık. Ben senin karının sırtındaki beni bile bilirim” der.
Fahri Bey’in başından aşağı kaynar sular dökülür, ihanete uğradığını düşünür. Suna Hanım’la konuşur, doğrusunu öğrenir ama içine bir kurt düşmüştür bir kez. Araları bozulur, sık sık hengame ederler. Bir gün Fahri Beyefendi bir arbede daha sonrası meskenden çıkar sarfiyat. Döndüğünde Suna Hanım’ı intihar etmiş bulur. Suna Hanım intihar notunda “Kusura bakmayın Beyefendim. Şüphelerinizin sebebini uzun vakittir biliyordum. Adımı paka çıkarmanın öbür bir yolunu bulamadım. Şunu unutma, ben seni asla aldatmadım.” yazmıştır. Fahri Beyefendi acısını Sunam şiiriyle anlatır.
Yalnızca günahsız bir aşk: Suzan Suzi
Osmanlı vaktinde Diyarbakır’a taşınan varlıklı bir süryani ailesinin çocuğu olmamaktadır. Adaklar adanır, şifalar aranır ve sonunda dünya hoşu bir kızları olur. Suzan ismini verdikleri bu kıza, süryani bir aileden geldiği için Osmanlıca Suzan Suzi denir. Suzan, hayli hoş bir kızdır.
El üstünde tutulan Suzan ile annesi bir gün kurban kesmek için Kırklar Dağı’na masraflar. Burada birinci kere karşılaşan Suzan ile Adil birbirlerine aşık olup kaçarlar ve o gece birlikte olurlar. Haber duyulur, Suzan’ın kentte ismi çıkar. Buna dayanamayan Suzan, On Gözlü köprüden atlayarak canına kıyar. Sevdiğinin mevt haberini alan Adil de onun gerisinden atlar. İki aşığın acıklı sonu, bölgenin ozanları tarafınca lisandan lisana aktarılır.
Pusuya düşürülen aşık: Merdo
Köyün birinde yaşayan kimsesiz ve yoksul Merdo, çeşme başında bir kız görür ve birbirlerine aşık olurlar. Kızı, komşu köydeki yaşlı bir adama verdiklerinde Merdo perişan olur. Bir sefer de olsa kızı gorebilmek için sık sık komşu köye sarfiyat lakin ne deva. Bir gün yolda karşılaştığı meczupa bu durumu anlatır. Meczup da bu durumu kızın kocasına anlatır. Kızın kocası “Sevdiğin olduğunu bilsem seninle evlenmezdin, görüşün lakin kimse duymasın, ben ölünce evlenirsiniz.” der.
Merdo ve genç kız bir daha buluşmaya, konuşmaya başlarlar. Lakin bu durum köylülerin kulağına sarfiyat ve kızın kocasını doldurmaya başlarlar. Adam, Merdo’yu öldürmeye karar verir. Meczup, tüm bunlardan haberdardır lakin Merdo’yu ikna edemez. Genç kız ile buluşmak için her zamanki üzere o köprüden geçen Merdo, kızın kocası ve adamları tarafınca oracıkta öldürülür. Meczupun anlattığı bu öykü lisandan lisana dolaşır.
Hain bir atak: Mağusa Limanı
Kıbrıs’ın Mağusa Limanı’nda hamal olarak çalışan Ali, evli ve bir çocuk babasıdır. Her akşam konuta gitmedilk evvel limandaki bir meyhanede bir şeyler içer ve o denli konutuna döner. Bir gün meyhanede işgalci İngilizler tarafınca bölgeye gönderilen yedi Hintli asker ile içinde bir tartışma yaşanır. Ali hepsini haşat eder, kaçması söylenir lakin kendi memleketimde işgalcilerden niye kaçacağım der ve kalır.
Ali, sonraki gün meyhaneye gittiği vakit bu sefer tıpkı yedi Hint askeri silahlı olarak onu beklemektedirler. Birini yumruğuyla deviren Ali, başkalarına karşı koyamaz ve süngü darbeleri ile delik deşik edilir. Hintli askerler ibret olsun diye ölmek üzere olan Ali’yi Mağusa Limanı’na getirirler. Ali’nin eşi haberi almış ve koşarak gelmiştir. Ali yedi bıçak yarasına dayanmaz olmuş, eşinin kollarında ömrünü kaybetmiştir.
Bir hiç uğruna: Mamoş
Bir vakit içinder Elazığ’da Bekir Hoca isimli orta yaşlı bir adam yaşarmış. Halk tarafınca sevilen Bekir Hoca, bir gün kendinden oldukça genç bir kızla evlenmiş. Kızın gönlü pek yokmuş lakin vakit ortasında alışmış. Kentin varlıklı ailelerinden birinin oğlu Mamoş olarak bilinen Mehmet, kent haricinde eğitim görmüş ve Elazığ’a geri dönmüştür. Mamoş ile Bekir Hoca’nın eşi pazarda karşılaştıktan daha sonra birinci görüşte birbirlerine aşık olurlar.
İkili içindeki pak sevgi giderek yasak aşka dönüşür. Bu durum Bekir Hoca’nın da kulağına masraf. Bir gün Bekir Hoca’nın meskenden erken çıkmasını fırsat bilen eşi çabucak Mamoş’u konuta alır. aslına bakarsanız bunu planlamış olan Bekir Hoca genç aşıkları basar. Mamoş’un kalbine, kızın da yüzüne bir kurşun sıkarak ikisini de oracıkta öldürür. Bu kıssa lisandan lisana anlatılarak türkü olur.
Bir şehit annesinin ağıdı: İki Keklik
Bir vakit içinder Balıkesir’de Mehmet Şevki Beyefendi isimli çok güçlü bir beyefendi yaşarmış. Bu beyin eşi Şöhret, oyalı yazmalar ve şık ayakkabılar giyermiş. Oğlu askerde olduğu için Şöhret Hanım tek başına zeytin toplamaya sarfiyat ve burada kekliklerle konuşarak vakit geçirirmiş. bir daha bu biçimde bir günde oğlunun şehit olduğu haberini duyan Şöhret Hanım oracıkta bir ağıt yakarak yürek acısını ölümsüzleştirir.
Türk milletinin ağıdı: Kara Tren
Kara Tren bir kişinin değil, bir milletin türküsüdür. Birinci Dünya Savaşı sırasında dört bir yandaki cephelerde gayret eden askerlerimiz, evlerine haber vermek için yazdıkları mektupları kara trenlere yükler ve o denli gönderirlerdi. Tren garlarında kocasının, çocuğunun, babasının haberini bekleyen insanları anlatan bu türkü acı haber alanların ve gidenlerden tekrar hiç haber alamayanların feryadıdır.
Severek dinlediğimiz kıssası olan türkülerden bahsettik ve özetlemek gerekirse bu türkülerin gerisinde gizli olan olayları anlattık. normal olarak bu liste fazlaca daha uzun olabilirdi. Tınılarıyla dinleyenleri duygulandıran öteki öyküsü olan türküleri yorumlarda paylaşabilirsiniz.
Severek dinlediğimiz ünlü türkülerin kıssaları hakkında bir hayli efsane dolaşmaktadır. Bunların hangisi tam olarak yanlışsız kesin olarak bilinmiyor lakin müzik tarihçileri tarafınca bu mevzu hakkında yapılan sayısız çalışmaya nazaran başkalarından daha yanlışsız kabul edilen birtakım öyküler var. Gelin hikayesi olan türkülere yakından bakalım ve bu hoş tınıların gerisindeki derin olayları nazaranlim.
Hikayesi olan türküler:
Zahidem
Sunam
Suzan Suzi
Merdo
Mağusa Limanı
Mamoş
İki Keklik
Kara Tren
‘Boynumu bükük koyan aşk hikayesi’: Zahidem
Kırşehir’de bir köyde, Neşet Ertaş’ın eline bir kağıt modülü tutuşturulur. Bu kağıtta, öksüz bir çocuk tarafınca yazılmış bir şiir vardır. Neşet Ertaş bu şiiri okur, kıssasını dinler ve o kadar etkilenir ki besteleyerek Zahidem türküsü haline getirir. Neşet Ertaş, “Benimki, boynumu bükük koyan eski bir aşk öyküsüdür. Çalgıcı dediler kız vermediler” demiş ve aslında her insanın bir Zahidesi olduğunu söylemiştir.
1901 yılında doğan Arap Mustafa, küçük yaşta kimsesiz kalmış ve akrabaları tarafınca büyütülmüştür. Çocuk yaşta Hacı Bürozade Mehmet isimli bir ağanın yanında çalışmaya başlayan Arap Mustafa, ağanın kızına aşık olur. elbette ağa kızını vermez. Arap Mustafa askere gittiği vakit duyar ki Zahide isimli bu kız evlendirilmiştir. O da alır eline kağıdı kalemi, acısını dizelere döker.
Korkunç bir yanlış anlaşılma: Sunam
Fahri Beyefendi ile Suna Hanım içinde lisanlara destan bir aşk vardır. Bir gün bayanlar hamamında Suna Hanım’ın arkadaşı Neriman, onun sırtında farklı beni görür ve niçinse bunu da kocası Mustafa’ya anlatır. Bir vakit daha sonra Mustafa ile Fahri Beyefendi içinde bir tartışma yaşanır ve Mustafa “Sen benimle hengame edeceğine, karına sahip çık. Ben senin karının sırtındaki beni bile bilirim” der.
Fahri Bey’in başından aşağı kaynar sular dökülür, ihanete uğradığını düşünür. Suna Hanım’la konuşur, doğrusunu öğrenir ama içine bir kurt düşmüştür bir kez. Araları bozulur, sık sık hengame ederler. Bir gün Fahri Beyefendi bir arbede daha sonrası meskenden çıkar sarfiyat. Döndüğünde Suna Hanım’ı intihar etmiş bulur. Suna Hanım intihar notunda “Kusura bakmayın Beyefendim. Şüphelerinizin sebebini uzun vakittir biliyordum. Adımı paka çıkarmanın öbür bir yolunu bulamadım. Şunu unutma, ben seni asla aldatmadım.” yazmıştır. Fahri Beyefendi acısını Sunam şiiriyle anlatır.
Yalnızca günahsız bir aşk: Suzan Suzi
Osmanlı vaktinde Diyarbakır’a taşınan varlıklı bir süryani ailesinin çocuğu olmamaktadır. Adaklar adanır, şifalar aranır ve sonunda dünya hoşu bir kızları olur. Suzan ismini verdikleri bu kıza, süryani bir aileden geldiği için Osmanlıca Suzan Suzi denir. Suzan, hayli hoş bir kızdır.
El üstünde tutulan Suzan ile annesi bir gün kurban kesmek için Kırklar Dağı’na masraflar. Burada birinci kere karşılaşan Suzan ile Adil birbirlerine aşık olup kaçarlar ve o gece birlikte olurlar. Haber duyulur, Suzan’ın kentte ismi çıkar. Buna dayanamayan Suzan, On Gözlü köprüden atlayarak canına kıyar. Sevdiğinin mevt haberini alan Adil de onun gerisinden atlar. İki aşığın acıklı sonu, bölgenin ozanları tarafınca lisandan lisana aktarılır.
Pusuya düşürülen aşık: Merdo
Köyün birinde yaşayan kimsesiz ve yoksul Merdo, çeşme başında bir kız görür ve birbirlerine aşık olurlar. Kızı, komşu köydeki yaşlı bir adama verdiklerinde Merdo perişan olur. Bir sefer de olsa kızı gorebilmek için sık sık komşu köye sarfiyat lakin ne deva. Bir gün yolda karşılaştığı meczupa bu durumu anlatır. Meczup da bu durumu kızın kocasına anlatır. Kızın kocası “Sevdiğin olduğunu bilsem seninle evlenmezdin, görüşün lakin kimse duymasın, ben ölünce evlenirsiniz.” der.
Merdo ve genç kız bir daha buluşmaya, konuşmaya başlarlar. Lakin bu durum köylülerin kulağına sarfiyat ve kızın kocasını doldurmaya başlarlar. Adam, Merdo’yu öldürmeye karar verir. Meczup, tüm bunlardan haberdardır lakin Merdo’yu ikna edemez. Genç kız ile buluşmak için her zamanki üzere o köprüden geçen Merdo, kızın kocası ve adamları tarafınca oracıkta öldürülür. Meczupun anlattığı bu öykü lisandan lisana dolaşır.
Hain bir atak: Mağusa Limanı
Kıbrıs’ın Mağusa Limanı’nda hamal olarak çalışan Ali, evli ve bir çocuk babasıdır. Her akşam konuta gitmedilk evvel limandaki bir meyhanede bir şeyler içer ve o denli konutuna döner. Bir gün meyhanede işgalci İngilizler tarafınca bölgeye gönderilen yedi Hintli asker ile içinde bir tartışma yaşanır. Ali hepsini haşat eder, kaçması söylenir lakin kendi memleketimde işgalcilerden niye kaçacağım der ve kalır.
Ali, sonraki gün meyhaneye gittiği vakit bu sefer tıpkı yedi Hint askeri silahlı olarak onu beklemektedirler. Birini yumruğuyla deviren Ali, başkalarına karşı koyamaz ve süngü darbeleri ile delik deşik edilir. Hintli askerler ibret olsun diye ölmek üzere olan Ali’yi Mağusa Limanı’na getirirler. Ali’nin eşi haberi almış ve koşarak gelmiştir. Ali yedi bıçak yarasına dayanmaz olmuş, eşinin kollarında ömrünü kaybetmiştir.
Bir hiç uğruna: Mamoş
Bir vakit içinder Elazığ’da Bekir Hoca isimli orta yaşlı bir adam yaşarmış. Halk tarafınca sevilen Bekir Hoca, bir gün kendinden oldukça genç bir kızla evlenmiş. Kızın gönlü pek yokmuş lakin vakit ortasında alışmış. Kentin varlıklı ailelerinden birinin oğlu Mamoş olarak bilinen Mehmet, kent haricinde eğitim görmüş ve Elazığ’a geri dönmüştür. Mamoş ile Bekir Hoca’nın eşi pazarda karşılaştıktan daha sonra birinci görüşte birbirlerine aşık olurlar.
İkili içindeki pak sevgi giderek yasak aşka dönüşür. Bu durum Bekir Hoca’nın da kulağına masraf. Bir gün Bekir Hoca’nın meskenden erken çıkmasını fırsat bilen eşi çabucak Mamoş’u konuta alır. aslına bakarsanız bunu planlamış olan Bekir Hoca genç aşıkları basar. Mamoş’un kalbine, kızın da yüzüne bir kurşun sıkarak ikisini de oracıkta öldürür. Bu kıssa lisandan lisana anlatılarak türkü olur.
Bir şehit annesinin ağıdı: İki Keklik
Bir vakit içinder Balıkesir’de Mehmet Şevki Beyefendi isimli çok güçlü bir beyefendi yaşarmış. Bu beyin eşi Şöhret, oyalı yazmalar ve şık ayakkabılar giyermiş. Oğlu askerde olduğu için Şöhret Hanım tek başına zeytin toplamaya sarfiyat ve burada kekliklerle konuşarak vakit geçirirmiş. bir daha bu biçimde bir günde oğlunun şehit olduğu haberini duyan Şöhret Hanım oracıkta bir ağıt yakarak yürek acısını ölümsüzleştirir.
Türk milletinin ağıdı: Kara Tren
Kara Tren bir kişinin değil, bir milletin türküsüdür. Birinci Dünya Savaşı sırasında dört bir yandaki cephelerde gayret eden askerlerimiz, evlerine haber vermek için yazdıkları mektupları kara trenlere yükler ve o denli gönderirlerdi. Tren garlarında kocasının, çocuğunun, babasının haberini bekleyen insanları anlatan bu türkü acı haber alanların ve gidenlerden tekrar hiç haber alamayanların feryadıdır.
Severek dinlediğimiz kıssası olan türkülerden bahsettik ve özetlemek gerekirse bu türkülerin gerisinde gizli olan olayları anlattık. normal olarak bu liste fazlaca daha uzun olabilirdi. Tınılarıyla dinleyenleri duygulandıran öteki öyküsü olan türküleri yorumlarda paylaşabilirsiniz.