arkamikontrolet
New member
Hukuk dediğimiz kavram çağdaş niyetin bir eseridir. kuvvetlinün güçsüze zulmetmesinin önündeki en kıymetli manidir. Yüzlerce yıl öncesine baktığımız vakit hukuk sistemini dini kuralların ve hükümdarlar tarafınca verilen kararların belirlediğini görürüz. Fakat bunun Magna Carta isimli bir istisnası var. Tam ismiyle Magna Carta Libertatum, 13. yüzyılda İngiltere’de imzalanmış ve birinci yazılı anayasa olarak kabul edilen türel bir evraktır.
Magna Carta bir özgürlük bildirisi üzere görünse bile aslında halkı değil, baronları koruyordu. bir daha de her şeye hükmeden tek bir kuvvetli hükümdarın olması fikrini ortadan kaldırmış ve ilkel de olsa bir tüzel sistem oluşturmuştur. Bu tüzel sistemin yaratılma süreci ise İngiltere için çok kanlı olmuştur. Gelin tam ismiyle Magna Carta Libertatum nedir, unsurları nelerdir, değeri nedir gibi merak edilen soruları tüm bilgileriyla inceleyelim.
İçindekiler
Magna Carta nedir?
Magna Carta imzalanmadan evvel yaşanan karışıklıklar
Baronların önlenemez isyanı: Magna Carta ne vakit imzalandı?
Magna Carta’nın özellikleri
Magna Carta’nın kıymetli neticeleri
Magna Carta’nın kıymetli maddeleri
Temelden başlayalım, Magna Carta nedir?
Magna Carta ya da tam ismiyle Magna Carta Libertatum, Latince Büyük Özgürlükler Mukavelesi manasına gelir. Dönemin İngiltere hükümdarı ile feodal beyefendiler olan baronlar içinde 13. yüzyılda imzalanmıştır. Kralın yetkilerini kısıtlayarak baronlara kimi haklar vermiştir. Kral ile papa içindeki bağ de düzenlenmiştir. Tarihin birinci yazılı anayasası olarak bilinir ve bugünün hukuk sisteminin temellerini attığı düşünülür.
Magna Carta imzalanmadan evvel yaşanan karışıklıklar:
Aslında her şey 1066 yılında İngiltere’nin I. William tarafınca işgal edilmesiyle başladı. Baronlar ve İngiliz kilisesi ile kraliyet içinde uyuşmazlıklar vardı. 1100 yılında tahta çıkan I. Henry, Magna Carta’nın atası olarak bilinen Özgürlükler Bildirgesi ismi bir metin yayımladı. Bu metinde kral, kiliseye ve baronlara bir hayli taviz vermişti.
1199 yılında tahta çıkan Kral John, Fransa’yı işgal etmek üzere hayallere kapılmıştı. Bir taraftan da Haçlı Seferleri’ne katkı sağlaması gerekiyordu. Bu niçinle vergileri arttırdıkça arttırdı. Kilise ile ortasını düzgün tutmaya çalışıyor olsa da vergileri veren asıl bireyler olan baronlarla uyuşmazlıklar yaşıyordu. En sonunda baronlar ayaklandı.
Baronların önlenemez isyanı: Magna Carta ne vakit imzalandı?
Fransa ile 30 yıldır süren savaşlardan ve ağır vergilerden bıkan baronlar, en sonunda 1215 yılında isyan ettiler. Onlara nazaran Kral John, atası tarafınca ilan edilen Özgürlükle Bildirgesi’ne uygun davranmıyordu. 6 ay boyunca süren görüşmeler daha sonrası 10 Haziran 1215 günü kral zorla Londra Mahkemesi’ne getirildi ve kendisi ikna edildi.
15 Haziran 1215 günü Thames Irmağı kıyısında baronlar ve kral içinde Magna Carta Libertatum metni imzalandı. 19 Haziran günü tüm baronlar bir daha bağlılık yemini ettiler. 15 Temmuz günü dokümanın resmi bir kaydı oluşturuldu. Oluşturulan bu kayıt birinci Magna Carta Libertatum versiyonudur. Birincidir zira sonrasındasında tekrar yeniden değiştirilecektir.
Baronlara hükümdarı değiştirme hakkı veren Magna Carta’nın özellikleri:
Magna Carta Libertatum ile kral birinci defa haklarından feragat etmiştir. Lakin her iki taraf da birbirine güvenmiyordu. Bunu 61. husustan anlıyoruz. 61. hususa bakılırsa baronların hükümdarı değiştirme hakkı vardı. Kral John, papanın da dayanağıyla çaktırmadan maddeyi kaldırdı. Baronların bunu fark etmesi fazla uzun sürmedi.
Baronların sonucu katiydi, Kral John gidecek ve yerine Fransa prensi Louis gelecekti. Tarihe I. Baronlar Savaşı olarak geçen büyük bir iç çatışma başladı. Magna Carta’nın getirdiği huzur ortamı sadece 3 ay sürmüştü. İngiltere’nin doğusunda kaçtığı kale baronlar tarafınca kuşatılan Kral John, 19 Ekim 1216 günü ömrünü kaybetti.
John’un yerine geçen oğlu III. Henry, kral destekçileri ile birlikte 1217 yılında baronlara karşı bir zafer kazanmayı başardı. Magna Carta Libertatum bir daha düzenlendi ve 42 unsurluk bir metne dönüştürüldü. 1227 yılında bir daha düzenlendi. 13. ve 15. yüzseneler içinde Magna Carta Libertatum metninin yaklaşık 45 sefer değiştirildiği düşünülüyor. Son hali ise 1423 yılında kral VI. Henry tarafınca onaylanmıştır.
Magna Carta’nın kıymetli sonuçları:
yine, yeniden ve yeniden tekraren sefer düzenlenen Magna Carta Libertatum’un elbet en değerli kararı artık hükümdarın mutlak güç olmamasını sağlamasıdır. Magna Carta ile birlikte artık kral, baronlardan oluşan bir parlamento ile karar vermeye başlamıştır. Kral artık mutlak güç olmadığı için kilisenin gücü de azalmıştır. Yani Magna Carta Libertatum ile biraz da olsa demokrasi gelmiştir.
Magna Carta’nın değerli hususları:
Magna Carta Libertatum tekraren defa düzenlendiği için hususlarda de değişiklikler yapılmıştır. Fakat bugün çağdaş İngiliz hukuku tarafınca tanınan versiyonu, 1297 tarihindeki versiyondur. En değerli husus, 1. unsur olan İngiliz kilisenin özgürlüğüdür. Başka değerli bir unsur, 9. unsur olan Londra kentine bir nevi özerklik statüsü veren özgürlüklerdir. Elbet Magna Carta Libertatum’u bugünkü hukukun temeli haline getiren 39. husus ise şöyle;
“hiç bir özgür insan kendi benzerleri tarafınca ülke kanunlarına bakılırsa yasal bir biçimde yargılanıp karar giymeden tutuklanmayacak, hapsedilmeyecek, mal ve mülkünden mahrum bırakılmayacak, kanun dışı ilan edilmeyecek, sürgün edilmeyecek yahut hangi biçimde olursa olsun ziyana uğratılmayacaktır.”
Sonuç: Magna Carta’nın değeri nedir?
Bugün Büyük Britanya Krallığı’nda ve Kuzey İrlanda Birleşik Krallığı’nda yazılı bir anayasa yoktur. Parlamento ve mahkemeler tarafınca alınan kararlar İngiliz hukukunu şekillendirmektedir. Ancak yüzlerce yıl boyunca tekraren sefer değiştirilen Magna Carta Libertatum o kadar yeterli bir temel atmıştır ki alınan hiç bir karar temel kurallarla çelişmemektedir.
Amerika Birleşik Devletleri anayasası da Magna Carta Libertatum tesiri ile hazırlanmıştır. İngiliz sömürgeleri olan Avustralya, Yeni Zelanda, Kanada, eski Güney Afrika Birliği ve Zimbabve üzere ülkelerin de anayasasının temeli Magna Carta Libertatum’a dayanmaktadır. Lakin 1969 yılından daha sonra 1., 9., ve 39. hususlar haricindekiler bu anayasalardan çıkarılmıştır.
Özetlemek gerekirse; Magna Carta Libertatum, zalim bir hükümdar olma ihtimalini büsbütün ortadan kaldırmıştır. Gariptir, BBC 2008 yılında bir anket yaptı. Bu ankete göre İngilizlerin yüzde 45’i yani neredeyse yarısı bırakın Magna Carta’nın ehemmiyetini onun ne olduğunu bile bilmiyorlardı. Tahminen yıllar ortasında öğrenmişlerdir.
Günümüz hukuk sisteminin temellerini atan ve birinci yazılı anayasa olarak kabul edilen tam ismiyle Magna Carta Libertatum nedir, özellikleri nelerdir gibi merak edilen soruları yanıtlayarak değerli hususlarından bahsettik. Bahis hakkındaki fikirlerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.
Magna Carta bir özgürlük bildirisi üzere görünse bile aslında halkı değil, baronları koruyordu. bir daha de her şeye hükmeden tek bir kuvvetli hükümdarın olması fikrini ortadan kaldırmış ve ilkel de olsa bir tüzel sistem oluşturmuştur. Bu tüzel sistemin yaratılma süreci ise İngiltere için çok kanlı olmuştur. Gelin tam ismiyle Magna Carta Libertatum nedir, unsurları nelerdir, değeri nedir gibi merak edilen soruları tüm bilgileriyla inceleyelim.
İçindekiler
Magna Carta nedir?
Magna Carta imzalanmadan evvel yaşanan karışıklıklar
Baronların önlenemez isyanı: Magna Carta ne vakit imzalandı?
Magna Carta’nın özellikleri
Magna Carta’nın kıymetli neticeleri
Magna Carta’nın kıymetli maddeleri
Temelden başlayalım, Magna Carta nedir?
Magna Carta ya da tam ismiyle Magna Carta Libertatum, Latince Büyük Özgürlükler Mukavelesi manasına gelir. Dönemin İngiltere hükümdarı ile feodal beyefendiler olan baronlar içinde 13. yüzyılda imzalanmıştır. Kralın yetkilerini kısıtlayarak baronlara kimi haklar vermiştir. Kral ile papa içindeki bağ de düzenlenmiştir. Tarihin birinci yazılı anayasası olarak bilinir ve bugünün hukuk sisteminin temellerini attığı düşünülür.
Magna Carta imzalanmadan evvel yaşanan karışıklıklar:
Aslında her şey 1066 yılında İngiltere’nin I. William tarafınca işgal edilmesiyle başladı. Baronlar ve İngiliz kilisesi ile kraliyet içinde uyuşmazlıklar vardı. 1100 yılında tahta çıkan I. Henry, Magna Carta’nın atası olarak bilinen Özgürlükler Bildirgesi ismi bir metin yayımladı. Bu metinde kral, kiliseye ve baronlara bir hayli taviz vermişti.
1199 yılında tahta çıkan Kral John, Fransa’yı işgal etmek üzere hayallere kapılmıştı. Bir taraftan da Haçlı Seferleri’ne katkı sağlaması gerekiyordu. Bu niçinle vergileri arttırdıkça arttırdı. Kilise ile ortasını düzgün tutmaya çalışıyor olsa da vergileri veren asıl bireyler olan baronlarla uyuşmazlıklar yaşıyordu. En sonunda baronlar ayaklandı.
Baronların önlenemez isyanı: Magna Carta ne vakit imzalandı?
Fransa ile 30 yıldır süren savaşlardan ve ağır vergilerden bıkan baronlar, en sonunda 1215 yılında isyan ettiler. Onlara nazaran Kral John, atası tarafınca ilan edilen Özgürlükle Bildirgesi’ne uygun davranmıyordu. 6 ay boyunca süren görüşmeler daha sonrası 10 Haziran 1215 günü kral zorla Londra Mahkemesi’ne getirildi ve kendisi ikna edildi.
15 Haziran 1215 günü Thames Irmağı kıyısında baronlar ve kral içinde Magna Carta Libertatum metni imzalandı. 19 Haziran günü tüm baronlar bir daha bağlılık yemini ettiler. 15 Temmuz günü dokümanın resmi bir kaydı oluşturuldu. Oluşturulan bu kayıt birinci Magna Carta Libertatum versiyonudur. Birincidir zira sonrasındasında tekrar yeniden değiştirilecektir.
Baronlara hükümdarı değiştirme hakkı veren Magna Carta’nın özellikleri:
Magna Carta Libertatum ile kral birinci defa haklarından feragat etmiştir. Lakin her iki taraf da birbirine güvenmiyordu. Bunu 61. husustan anlıyoruz. 61. hususa bakılırsa baronların hükümdarı değiştirme hakkı vardı. Kral John, papanın da dayanağıyla çaktırmadan maddeyi kaldırdı. Baronların bunu fark etmesi fazla uzun sürmedi.
Baronların sonucu katiydi, Kral John gidecek ve yerine Fransa prensi Louis gelecekti. Tarihe I. Baronlar Savaşı olarak geçen büyük bir iç çatışma başladı. Magna Carta’nın getirdiği huzur ortamı sadece 3 ay sürmüştü. İngiltere’nin doğusunda kaçtığı kale baronlar tarafınca kuşatılan Kral John, 19 Ekim 1216 günü ömrünü kaybetti.
John’un yerine geçen oğlu III. Henry, kral destekçileri ile birlikte 1217 yılında baronlara karşı bir zafer kazanmayı başardı. Magna Carta Libertatum bir daha düzenlendi ve 42 unsurluk bir metne dönüştürüldü. 1227 yılında bir daha düzenlendi. 13. ve 15. yüzseneler içinde Magna Carta Libertatum metninin yaklaşık 45 sefer değiştirildiği düşünülüyor. Son hali ise 1423 yılında kral VI. Henry tarafınca onaylanmıştır.
Magna Carta’nın kıymetli sonuçları:
yine, yeniden ve yeniden tekraren sefer düzenlenen Magna Carta Libertatum’un elbet en değerli kararı artık hükümdarın mutlak güç olmamasını sağlamasıdır. Magna Carta ile birlikte artık kral, baronlardan oluşan bir parlamento ile karar vermeye başlamıştır. Kral artık mutlak güç olmadığı için kilisenin gücü de azalmıştır. Yani Magna Carta Libertatum ile biraz da olsa demokrasi gelmiştir.
Magna Carta’nın değerli hususları:
Magna Carta Libertatum tekraren defa düzenlendiği için hususlarda de değişiklikler yapılmıştır. Fakat bugün çağdaş İngiliz hukuku tarafınca tanınan versiyonu, 1297 tarihindeki versiyondur. En değerli husus, 1. unsur olan İngiliz kilisenin özgürlüğüdür. Başka değerli bir unsur, 9. unsur olan Londra kentine bir nevi özerklik statüsü veren özgürlüklerdir. Elbet Magna Carta Libertatum’u bugünkü hukukun temeli haline getiren 39. husus ise şöyle;
“hiç bir özgür insan kendi benzerleri tarafınca ülke kanunlarına bakılırsa yasal bir biçimde yargılanıp karar giymeden tutuklanmayacak, hapsedilmeyecek, mal ve mülkünden mahrum bırakılmayacak, kanun dışı ilan edilmeyecek, sürgün edilmeyecek yahut hangi biçimde olursa olsun ziyana uğratılmayacaktır.”
Sonuç: Magna Carta’nın değeri nedir?
Bugün Büyük Britanya Krallığı’nda ve Kuzey İrlanda Birleşik Krallığı’nda yazılı bir anayasa yoktur. Parlamento ve mahkemeler tarafınca alınan kararlar İngiliz hukukunu şekillendirmektedir. Ancak yüzlerce yıl boyunca tekraren sefer değiştirilen Magna Carta Libertatum o kadar yeterli bir temel atmıştır ki alınan hiç bir karar temel kurallarla çelişmemektedir.
Amerika Birleşik Devletleri anayasası da Magna Carta Libertatum tesiri ile hazırlanmıştır. İngiliz sömürgeleri olan Avustralya, Yeni Zelanda, Kanada, eski Güney Afrika Birliği ve Zimbabve üzere ülkelerin de anayasasının temeli Magna Carta Libertatum’a dayanmaktadır. Lakin 1969 yılından daha sonra 1., 9., ve 39. hususlar haricindekiler bu anayasalardan çıkarılmıştır.
Özetlemek gerekirse; Magna Carta Libertatum, zalim bir hükümdar olma ihtimalini büsbütün ortadan kaldırmıştır. Gariptir, BBC 2008 yılında bir anket yaptı. Bu ankete göre İngilizlerin yüzde 45’i yani neredeyse yarısı bırakın Magna Carta’nın ehemmiyetini onun ne olduğunu bile bilmiyorlardı. Tahminen yıllar ortasında öğrenmişlerdir.
Günümüz hukuk sisteminin temellerini atan ve birinci yazılı anayasa olarak kabul edilen tam ismiyle Magna Carta Libertatum nedir, özellikleri nelerdir gibi merak edilen soruları yanıtlayarak değerli hususlarından bahsettik. Bahis hakkındaki fikirlerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.