arkamikontrolet
New member
Türk tarihinin binlerce yıllık geçmişi boyunca bir epey farklı müellif ve şair tarafınca unutulmaz eserler söylenmiş ve yazılmıştır. Vakit ortasında doğu ve batı kültüründen de etkilenen Türk edebiyatında birtakım eserler ismini altın harflerle yazdırmayı başarmıştır. Bunlardan bir tanesi de Makber şiiridir. bir hayli bireye nazaran Makber şiiri, acıyı ve mevti en düzgün anlatan yapıtlardan biridir.
Şiir herkes tarafınca bilinmesine karşın bir epey kişi Makber kimin yapıtı bilmez. Edebiyatımızda Şair’i Azam sıfatıyla anılan Abdülhak Hamit Tarhan tarafınca kaleme alınmış olan Makber şiirinin kendi büyüleyici anlatımının haricinde kıssası de edebiyat tarihimizin en ilgi çeken hikayelerinden biridir. Gelin Makber şiirini ve bu şiiri kaleme alan usta şairi biraz daha yakından tanıyalım.
Makber kimin yapıtı? Tanıyalım:
Makber şiirini kaleme alan diplomat, şair ve oyun müellifimiz Abdülhak Hamit Tarhan, 2 Ocak 1852 ile 12 Nisan 1937 tarihlerinde içinde hayatış ve Türk edebiyatına sayısız eser vermiştir. Esaslı bir aileden gelen Tarhan, diplomat olması niçiniyle hayatı boyunca dünyanın bir fazlaca farklı ülkesindeki konsolosluklarda nazaranv almıştır.
Üç devir İstanbul milletvekili de olan Şair’i Azam sıfatıyla anılan Abdülhak Hamit Tarhan, bakılırsavli olduğu yıllar boyunca hem doğu tıpkı vakitte batı edebiyatını yakından tanıma fırsatı bulmuştur. Sayısız şiir ve tiyatro oyunu kaleme almasına karşın Avrupai Türk Şiiri akımını başlatmış olduğu Makber şiiri en bilinen yapıtıdır.
Makber ne anlatıyor, Abdülhak Hamit Tarhan Makber’i niye yazdı?
bir fazlaca şahsa göre Türk ve dünya edebiyatında mevti ve acıyı en yeterli anlatan yapıtlardan biri olarak kabul edilen Makber şiiri, Abdülhak Hamit Tarhan birinci eşi Fatıma Hanım’ı kaybettikten daha sonra kaleme alınmıştır. Abdülhak Hamit Tarhan ve eşi Fatıma Hanım’ın tanışma ve birlikte olma kıssaları de bir o kadar romantiktir.
Abdülhak Hamit Tarhan kolay kolay kimseyi beğenmez lakin Fatıma Hanım’a görünce tutulur. O denli ki çabucak evlenirler. Anılarında sık sık Fatıma Hanım’ı gözünden bile sakındığını söyleyen Tarhan, hayallerindeki aşkı yaşamaktadır. Farklı ülkelerdeki misyonları niçiniyle bir fazlaca kere başka düşseler de aklı daima eşindedir.
1883 yılında Fatıma Hanım’ın verem olduğunu öğrenirler. Daima birlikte Tarhan’ın vazife aldığı Bombay’a sarfiyatlar. Buranın havasının Fatıma Hanım’a düzgün geleceği düşünülür. Abdülhak Hamit Tarhan Bombay’da bir epey eser kaleme alır lakin eşinin durumu beklendiğinden daha berbat hale gelmiştir.
1885 yılında aile toparlanarak İstanbul’a dönmeye karar verir. Beyrut Valisi Nasuhi Bey’in konağında seyahate mola verdikleri sırada Fatıma Hanım ömrünü kaybeder. Abdülhak Hamit Tarhan 40 gün boyunca Beyrut’ta kalır her gün yas ortasında eşinin mezarına masraf. Makber şiiri de bu süreçte yazılmıştır.
Abdülhak Hamit Tarhan, hakikaten eşinin cenazesinde tanıştığı bayanla mı evlendi?
Gelelim biraz da olayın dedikodu tarafına. Abdülhak Hamit Tarhan her vakit çapkın biri olarak anılmıştır. Fatıma Hanım’ı ne kadar sevse de vazifeli olduğu ülkelerde kimi cevizler kırdığından bahsedilir. Hatta eşine yazdığı Makber şiirini samimi bulmayanlar vardır zira teze nazaran şair, eşinin cenazesinde tanıştığı bir bayanla evlenmiştir. Pekala, bu öykü yanlışsız mu?
Fatıma Hanım’ın vefatından daha sonrasında Abdülhak Hamit Tarhan’ın isminin anıldığı iki İngiliz hanım vardır; Nelly Clower ve Lady Florence Gors. Argümana bakılırsa bu iki hanımdan biriyle eşinin cenazesinde tanışmış ve aşık olmuş olabilir. Öbür bir teze bakılırsa ise bu iki hanımla nazaranv yapmak için gittiği Londra’da tanışmıştır. Resmi kayıtlara baktığımız vakit 1890 yılında Nelly Clower ile evlendiğini görüyoruz.
Açıkçası Makber şiirini yazan bir insanın daha eşinin kırkı çıkmadan diğer birine aşık olması pek kolay görünmüyor. Fakat hayat devam ediyor. olağan olarak Abdülhak Hamit Tarhan bir daha aşık olmuş ve iki kez daha evlenmiştir. Ama kalbini açıp bakamayız. Makber şiirini okuyun ve kendi sonucunızı verin.
Makber şiiri:
Eyvah!. Ne yer, ne yar kaldı,
Gönlüm dolu âh-u zâr kaldı.
Artık buradaydı gitti elden,
Gitti ebede gelip ezelden.
Ben gittim, o hâksar kaldı,
Bir gûşede târmâr kaldı;
Bâki o enis-i lisandan, eyvâh!.
Beyrut’ta bir mezar kaldı.
Nerde arayım o dilrübâyı?..
Kimden sorayım o bi-nevâyı?..
Bildir bana nerde, nerde Yarab?…
Kim attı beni bu sıkıntıya Yarab?..
Derler ki: “Unut o âşinâyı,
Gitti tutarak rehli bekayı… “
Sığsın mı hayale bu hakikat? ..
Görsün mü gözüm bu mâcerâyı? ..
Hızla nasıl değişti hâlim?.
Almaz bunu, havsalam, hayalim.
Bir şey görürüm, mezâra misal,
Baktıkça alır, o yâra emsal.
Şeklerle güzâr eder leyâlim,
Artar bir daha mâtemim, melâlim,
Bir sadme-i inkılâbdır bu,
Bilmem ki, yakın mıdır zevâlim?
Çık Fâtıma lahddan kıyâm et,
Yâdımdaki hâline devam et,
Ketmetme bu râzı, söyle bir kelam,
Ben isterim âh, o denli bir kelam…
Güller üzere meyl-i ibtisâm et,
Dağ-ı lisana deva bul, merâm et:
Bir tatlı bakışla, bir gülüşle,
Eyyâm-ı hayatımı tamam et.
Makber mi, nedir şu gördüğüm yer?.
Ya bu biçimde revâ mı câ-yı dilber?..
Bir deneyimdir bu, hiledir bu..
Yok, mahvıma bir vesiledir bu..
Bak bak, ne değişmiş ol semenber!..
Gül çehresi, bak, ne yolda mugber…
Nefrin, bu siyah bahta nefrin,
Feryâd bu hale tâ-be-mahşer..
Yarab, bana bir melek ıyân et,
Bir de beni o denli imtihan et:
Doğsun nazaranyim o mâh yerden,
Ziyanın çıka ey İlâh yerden.
Maksûd-ı ömrü dermiyân et,
Ferdâ-yı beşer nedir, beyân et!.
Ya fikrimi rûhuna kıl isâl
Ya rûhumu hâkine revân et.
Derdoldu mukim, deva gitti,
Guyâ vatanım kenâre gitti;
Ben gurbet-i dâimide kaldım,
Bir türbe-i bi-ümide kaldım.
Ufkumdan o mâhpâre gitti,
Bir matla’-ı şeb-nisâre gitti…
Gördüm yüzünü misâl-i zulmet,
Matla’ ona bir sitâre gitti…
Gördüm yüzünü türâb ortasında,
Geldim, aradım kitab ortasında.
Bir hâb gelir o, dideden dûr,
Gitti diyemem mezara ol ışık.
Bu sıfr nedir hisâb ortasında?.
Erkam ona inkılâb ortasında.
Bir hiçi-i zi-vücûd, veya,
Bir kabrdir ıztırâb ortasında.
Şiir herkes tarafınca bilinmesine karşın bir epey kişi Makber kimin yapıtı bilmez. Edebiyatımızda Şair’i Azam sıfatıyla anılan Abdülhak Hamit Tarhan tarafınca kaleme alınmış olan Makber şiirinin kendi büyüleyici anlatımının haricinde kıssası de edebiyat tarihimizin en ilgi çeken hikayelerinden biridir. Gelin Makber şiirini ve bu şiiri kaleme alan usta şairi biraz daha yakından tanıyalım.
Makber kimin yapıtı? Tanıyalım:
Makber şiirini kaleme alan diplomat, şair ve oyun müellifimiz Abdülhak Hamit Tarhan, 2 Ocak 1852 ile 12 Nisan 1937 tarihlerinde içinde hayatış ve Türk edebiyatına sayısız eser vermiştir. Esaslı bir aileden gelen Tarhan, diplomat olması niçiniyle hayatı boyunca dünyanın bir fazlaca farklı ülkesindeki konsolosluklarda nazaranv almıştır.
Üç devir İstanbul milletvekili de olan Şair’i Azam sıfatıyla anılan Abdülhak Hamit Tarhan, bakılırsavli olduğu yıllar boyunca hem doğu tıpkı vakitte batı edebiyatını yakından tanıma fırsatı bulmuştur. Sayısız şiir ve tiyatro oyunu kaleme almasına karşın Avrupai Türk Şiiri akımını başlatmış olduğu Makber şiiri en bilinen yapıtıdır.
Makber ne anlatıyor, Abdülhak Hamit Tarhan Makber’i niye yazdı?
bir fazlaca şahsa göre Türk ve dünya edebiyatında mevti ve acıyı en yeterli anlatan yapıtlardan biri olarak kabul edilen Makber şiiri, Abdülhak Hamit Tarhan birinci eşi Fatıma Hanım’ı kaybettikten daha sonra kaleme alınmıştır. Abdülhak Hamit Tarhan ve eşi Fatıma Hanım’ın tanışma ve birlikte olma kıssaları de bir o kadar romantiktir.
Abdülhak Hamit Tarhan kolay kolay kimseyi beğenmez lakin Fatıma Hanım’a görünce tutulur. O denli ki çabucak evlenirler. Anılarında sık sık Fatıma Hanım’ı gözünden bile sakındığını söyleyen Tarhan, hayallerindeki aşkı yaşamaktadır. Farklı ülkelerdeki misyonları niçiniyle bir fazlaca kere başka düşseler de aklı daima eşindedir.
1883 yılında Fatıma Hanım’ın verem olduğunu öğrenirler. Daima birlikte Tarhan’ın vazife aldığı Bombay’a sarfiyatlar. Buranın havasının Fatıma Hanım’a düzgün geleceği düşünülür. Abdülhak Hamit Tarhan Bombay’da bir epey eser kaleme alır lakin eşinin durumu beklendiğinden daha berbat hale gelmiştir.
1885 yılında aile toparlanarak İstanbul’a dönmeye karar verir. Beyrut Valisi Nasuhi Bey’in konağında seyahate mola verdikleri sırada Fatıma Hanım ömrünü kaybeder. Abdülhak Hamit Tarhan 40 gün boyunca Beyrut’ta kalır her gün yas ortasında eşinin mezarına masraf. Makber şiiri de bu süreçte yazılmıştır.
Abdülhak Hamit Tarhan, hakikaten eşinin cenazesinde tanıştığı bayanla mı evlendi?
Gelelim biraz da olayın dedikodu tarafına. Abdülhak Hamit Tarhan her vakit çapkın biri olarak anılmıştır. Fatıma Hanım’ı ne kadar sevse de vazifeli olduğu ülkelerde kimi cevizler kırdığından bahsedilir. Hatta eşine yazdığı Makber şiirini samimi bulmayanlar vardır zira teze nazaran şair, eşinin cenazesinde tanıştığı bir bayanla evlenmiştir. Pekala, bu öykü yanlışsız mu?
Fatıma Hanım’ın vefatından daha sonrasında Abdülhak Hamit Tarhan’ın isminin anıldığı iki İngiliz hanım vardır; Nelly Clower ve Lady Florence Gors. Argümana bakılırsa bu iki hanımdan biriyle eşinin cenazesinde tanışmış ve aşık olmuş olabilir. Öbür bir teze bakılırsa ise bu iki hanımla nazaranv yapmak için gittiği Londra’da tanışmıştır. Resmi kayıtlara baktığımız vakit 1890 yılında Nelly Clower ile evlendiğini görüyoruz.
Açıkçası Makber şiirini yazan bir insanın daha eşinin kırkı çıkmadan diğer birine aşık olması pek kolay görünmüyor. Fakat hayat devam ediyor. olağan olarak Abdülhak Hamit Tarhan bir daha aşık olmuş ve iki kez daha evlenmiştir. Ama kalbini açıp bakamayız. Makber şiirini okuyun ve kendi sonucunızı verin.
Makber şiiri:
Eyvah!. Ne yer, ne yar kaldı,
Gönlüm dolu âh-u zâr kaldı.
Artık buradaydı gitti elden,
Gitti ebede gelip ezelden.
Ben gittim, o hâksar kaldı,
Bir gûşede târmâr kaldı;
Bâki o enis-i lisandan, eyvâh!.
Beyrut’ta bir mezar kaldı.
Nerde arayım o dilrübâyı?..
Kimden sorayım o bi-nevâyı?..
Bildir bana nerde, nerde Yarab?…
Kim attı beni bu sıkıntıya Yarab?..
Derler ki: “Unut o âşinâyı,
Gitti tutarak rehli bekayı… “
Sığsın mı hayale bu hakikat? ..
Görsün mü gözüm bu mâcerâyı? ..
Hızla nasıl değişti hâlim?.
Almaz bunu, havsalam, hayalim.
Bir şey görürüm, mezâra misal,
Baktıkça alır, o yâra emsal.
Şeklerle güzâr eder leyâlim,
Artar bir daha mâtemim, melâlim,
Bir sadme-i inkılâbdır bu,
Bilmem ki, yakın mıdır zevâlim?
Çık Fâtıma lahddan kıyâm et,
Yâdımdaki hâline devam et,
Ketmetme bu râzı, söyle bir kelam,
Ben isterim âh, o denli bir kelam…
Güller üzere meyl-i ibtisâm et,
Dağ-ı lisana deva bul, merâm et:
Bir tatlı bakışla, bir gülüşle,
Eyyâm-ı hayatımı tamam et.
Makber mi, nedir şu gördüğüm yer?.
Ya bu biçimde revâ mı câ-yı dilber?..
Bir deneyimdir bu, hiledir bu..
Yok, mahvıma bir vesiledir bu..
Bak bak, ne değişmiş ol semenber!..
Gül çehresi, bak, ne yolda mugber…
Nefrin, bu siyah bahta nefrin,
Feryâd bu hale tâ-be-mahşer..
Yarab, bana bir melek ıyân et,
Bir de beni o denli imtihan et:
Doğsun nazaranyim o mâh yerden,
Ziyanın çıka ey İlâh yerden.
Maksûd-ı ömrü dermiyân et,
Ferdâ-yı beşer nedir, beyân et!.
Ya fikrimi rûhuna kıl isâl
Ya rûhumu hâkine revân et.
Derdoldu mukim, deva gitti,
Guyâ vatanım kenâre gitti;
Ben gurbet-i dâimide kaldım,
Bir türbe-i bi-ümide kaldım.
Ufkumdan o mâhpâre gitti,
Bir matla’-ı şeb-nisâre gitti…
Gördüm yüzünü misâl-i zulmet,
Matla’ ona bir sitâre gitti…
Gördüm yüzünü türâb ortasında,
Geldim, aradım kitab ortasında.
Bir hâb gelir o, dideden dûr,
Gitti diyemem mezara ol ışık.
Bu sıfr nedir hisâb ortasında?.
Erkam ona inkılâb ortasında.
Bir hiçi-i zi-vücûd, veya,
Bir kabrdir ıztırâb ortasında.