arkamikontrolet
New member
Mısırlılar semavi dinlere inanmadan evvel ilah – başkan anlayışı vardı yani firavunlar ilah olarak görülüyordu. Ondan da öncesinde Antik Mısır’ın sayısız ilah ve tanrıçadan oluşan geniş bir inanç sistemi vardı. Bugün Mısır mitolojisi olarak isimlendirdiğimiz inanç sisteminin en değerli figürü ise güneş ilahı RA’dır. Eminiz bulmaca çözmeyi seven bir fazlaca okuyucumuz RA ile ‘iki harfli, Antik Mısır’ın güneş tanrısı’ cümlesinden daha sonra tanışmıştır.
RA’yı Mısır mitolojisi için kıymetli bir figür yapan sadece güneş rabbi olması değildir, bir fazlaca öyküye nazaran RA aslında her şeyin yaratıcı gücü olan tek ilahtır. Güneşin hayat verme özelliğinin bu öyküler üzerinde büyük bir tesiri vardır. Dini yapı değişse bile RA uzun yıllar kıymetini korumuş ve kendisine inananlar bulmuştur. Gelin anlatılan kıssalar üzerinden Mısır’ın güneş rabbi RA kimdir tüm bilgileriyla inceleyelim.
İçindekiler
Antik Mısır’ın güneş yaradanı RA kimdir?
Erken periyot RA tasviri ve ortaya çıkış hikayesi
Güneş yaradanı RA’nın Mısır mitolojisindeki rolleri
Göklerdeki RA
Dünyadaki RA
Yeraltındaki RA
Yaratıcı RA
Kral ve hükümdarın babası RA
Antik Mısır’ın güneş rabbi RA kimdir?
RE olarak da anılan RA, Antik Mısır’ın güneş ilahıdır. Bugün Mısır mitolojisi olarak isimlendirdiğimiz inanç sisteminin en eski ve en kıymetli rablerinden bir adedidir. Sabah güneşi Ra-Horakhty, öğle güneşi Amun ve akşam güneşi Atum ile ilişkilendirilmektedir.
RA sırf ilahın ismi değildir, hem de Antik Mısır lisanında güneş manasına gelir. Bu açıdan baktığımız vakit RA, güneşin gücünün somutlaştırılmış bir halidir ve dahası, güneşin kendisidir. Şöyle düşünelim; bir ilah yeraltından çıkıyor, bütün gökyüzünü dolaşarak yeryüzüne hayat veriyor ve daha sonra bir daha yeraltına iniyor.
Erken devir RA tasviri ve ortaya çıkış öyküsü:
RA ile birinci sefer Saqqara bölgesinde bulunan ve milattan evvel 2400 – 2300 senelerına tarihlenen piramitlerdeki lahitlerde karşılaşıyoruz. Bu anlatıda RA, hükümdarların ruhunu topluyor ve Sazlık Tarlası cennetine gdolayıyor. Güneş rabbinin kenti olarak bilinen Iunu, RA inanç sisteminin merkeziydi. Kendisi sırf hükümdarları öbür dünyaya götürmüyor, hem de ilahi sistemi ve dengeyi sağlıyordu.
Yaratılış mitlerine baktığımız vakit RA büyük bir höyük üzerinde durarak evvel kendini, çabucak sonrasında ise başka rableri yarattı. Tanrıları yaratan ilah Atum’u ve sihir yaradanı Heka’yı yarattı. Sihri yaratanın RA olması son derece değerlidir zira Antik Mısırlılar için her şeyi mümkün kılan güç sihirdir. Güneş ile sihrin ilişkilendirilmesi de bu açıdan değişik. RA gök yaradanı Horus ile de ilişkilendirilir ve Ra-Horakhty olarak tapılırdı. RA’nın yaratıcı ilah sıfatında olması niçiniyle kendisine Amun – Ra da denilmektedir.
En sık gördüğümüz RA tasvirlerinden olan üstünde güneş diski olan şahin başlı erkek aslında Ra-Horakhty’dır. Güneş diskinin altında bir bok böceği olarak tasvir edildiği Ra-Khepri versiyonu da vardır. Antik Mısır’ın beşinci hanedan periyodunda RA için güneş tapınakları yapıldı. daha sonraki senelerda RA bir apis boğası ve Mnevis boğası olarak da tasvir edilmiştir. Hatta Mnevis boğası yaşamakta olduğu için direkt ona tapıldığı da görülmüştür.
Güneş rabbi RA’nın Mısır mitolojisindeki rolleri:
Göklerdeki RA
Piramit metinlerinde RA’nın gökyüzünde yaşadığı anlatılmaktadır lakin Cennetsel İnek Kitabı olarak anılan farklı bir metne bakılırsa aslında RA uzun yıllar öteki ilahlarla birlikte yeryüzündeydi ve insanları yönetiyordu. Kelam konusu metnin milattan evvel 2181 – 2040 senelerında ortaya çıktığı düşünülse de bugüne kalan metin milattan evvel 1570 – 1069 senelerına ortasına tarihleniyor.
Anlatılana göre dünyaya hükmeden RA artık yaşlanmıştı ve insanların nankörlüklerinden bıkmıştı. Bu niçinle RA’nın Gözü olarak bilinen tanrıça Hathor’u çağırdı. Hathor, dönüşümü simgeler ve RA’nın müsaadesi ile ortalığı kasıp kavurur. Hathor özgür bırakıldı ve insanları yok etmeye başladı. RA onu bir türlü durdurmadı. Hathor, yırtıcı Sekhmet’e dönüştü.
RA en sonunda 7 bin sürahi biranın kana benzemesi için kırmızıya boyanmasını emreti ve bunları Dendera ovalarına döktürdü. Sekhmet bunu içti ve tekrar Hathor oldu. Bu hadiselerden daha sonra RA, tanrıça Nut’tan kendisini cennete tanışmasını istedi. Nut bir ineğe dönüşerek RA’yı sırtına aldı ve gökyüzüne taşıdı. RA bu ortada Sazlık Tarlası’nı yarattı ve insanları kendi tertiplerini kurmakla nazaranvlendirdi.
Dünyadaki RA
Dünyayı ve hayatı RA yarattı ve saltanatı Osiris ile İsis’e verdi. Mevsimler, güneş ışığı ve bereketli topraklar RA’nın dünyaya bıraktığı izlerdir. RA hem de yazı ilahı Thoth ve kızı Seshat’ın müdafaası altında insanlara kutsal metinler de göndermiştir. Bunlar RA ismine yapılan tapınaklarda saklanmaktadır.
Yeraltındaki RA
RA gün uzunluğu gökyüzünde geziyor ve gece olduğunda kendini Milyon Ruhun Gemisi’ne çevirerek ölülerle bir arada yeraltına iniyordu. Onun en büyük yardımcısı ölülerin yargıcı Osiris’tir. RA hem de ölülerin nereye gideceğine de karar verir. Yılan Apophis her gece RA’ya saldırır. Şayet güneş doğduysa bilin ki RA Apophis’i yenmiştir.
Ölüler Kitabı’nda anlatıldığına göre her ruh Osiris’in önünde yargılanıyor. RA ise görünmez bir biçimde her bir yargılamayı izliyor. Farklı tasvirlerde RA’nın kızlarından bir tanesi olan Ma’at bu yargılamalara katılırken görülür. Kararları Osiris veriyor üzere görünse de aslında Ra-Osiris olarak tüm kararlar RA’dan çıkmaktadır.
Yaratıcı RA
Antik Mısır’ın yaratılış öykülerine baktığımız vakit karşımıza RA, Atum, Ptah ve tanrıça Neith çıkar. Yani aslında RA tek yaratıcı ilah değildir. Ancak daha sonraki senelerda bir ilah ya da tanrıça hangi isimle anılırsa anılsın onun RA olduğuna inanılmıştır. Buna bakılırsa aslında farklı ilah ve tanrıça isimleri sadece RA’nın vasıflarını sembolize etmektedir.
En bilinen yaratılış öyküsüne nazaran RA kendi kendini yarattı ve bir höyüğün üstüne durdu. Penisini kesti ve akan kandan evvel otorite Hu’yu ve zihin Sia’yı yarattı. Akabinde hava rabbi Shu’yu yarattı ve Shu kendi gölgesi ile çiftleşerek nem yaradanı Tefnut’u doğurdu. Tefnus ortadan kaybolunca RA’nın Gözü onun peşine düştü ve bulup RA’ya getirdi. RA’nın memnunluktan döktüğü gözyaşları bayanı ve erkeği ortaya çıkardı.
Ortaya çıkan insanların yaşayacak yeri olmadığını bakılırsa Shu ve Tefnut çiftleşerek toprak Geb’i ve gökyüzü Nut’u yarattılar. ondan sonrasında Geb ve Nut; Osiris, İsis, Set, Nephthys ve Horus’u yarattı. Yaratılan tüm ilahlara birer misyon verildi. bu biçimdece hem dünya sistemi birebir vakitte beşerler ile ilahlar içindeki alakalar üretilmiş oldu.
Kral ve hükümdarın babası RA
daha sonraki periyotta RA bir kral olarak değil de yeryüzündeki hükümdarların yani firavunların babası olarak görüldü. Firavun Userkaf, RA için birinci tapınağı dikti. Milattan evvel 1353 – 1336 yılları içinde hayatış Akhenaten periyodunda RA haricindeki tüm ilahlar yasaklandı. Milattan evvel 1336 – 1327 yılları içinde hayatış Tutankhamun periyodunda bir ıslahat daha yapıldı ve başka rabler geri geldi. Milattan evvel 30 ile milattan daha sonra 646 yılları içindeki Roma devrine kadar bu inanç sürdü ve daha sonrasında Hıristiyanlığın yükselmesi ile bir arada RA ve başka yaradanlara tapınma ortadan kalktı.
Mısır mitolojisinin en kıymetli figürlerinden bir tanesi olan güneş yaradanı RA kimdir sorusunu yanıtlayarak hakkında anlatılan öykülerden bahsettik. RA ve Mısır mitolojisi hakkındaki fikirlerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.
RA’yı Mısır mitolojisi için kıymetli bir figür yapan sadece güneş rabbi olması değildir, bir fazlaca öyküye nazaran RA aslında her şeyin yaratıcı gücü olan tek ilahtır. Güneşin hayat verme özelliğinin bu öyküler üzerinde büyük bir tesiri vardır. Dini yapı değişse bile RA uzun yıllar kıymetini korumuş ve kendisine inananlar bulmuştur. Gelin anlatılan kıssalar üzerinden Mısır’ın güneş rabbi RA kimdir tüm bilgileriyla inceleyelim.
İçindekiler
Antik Mısır’ın güneş yaradanı RA kimdir?
Erken periyot RA tasviri ve ortaya çıkış hikayesi
Güneş yaradanı RA’nın Mısır mitolojisindeki rolleri
Göklerdeki RA
Dünyadaki RA
Yeraltındaki RA
Yaratıcı RA
Kral ve hükümdarın babası RA
Antik Mısır’ın güneş rabbi RA kimdir?
RE olarak da anılan RA, Antik Mısır’ın güneş ilahıdır. Bugün Mısır mitolojisi olarak isimlendirdiğimiz inanç sisteminin en eski ve en kıymetli rablerinden bir adedidir. Sabah güneşi Ra-Horakhty, öğle güneşi Amun ve akşam güneşi Atum ile ilişkilendirilmektedir.
RA sırf ilahın ismi değildir, hem de Antik Mısır lisanında güneş manasına gelir. Bu açıdan baktığımız vakit RA, güneşin gücünün somutlaştırılmış bir halidir ve dahası, güneşin kendisidir. Şöyle düşünelim; bir ilah yeraltından çıkıyor, bütün gökyüzünü dolaşarak yeryüzüne hayat veriyor ve daha sonra bir daha yeraltına iniyor.
Erken devir RA tasviri ve ortaya çıkış öyküsü:
RA ile birinci sefer Saqqara bölgesinde bulunan ve milattan evvel 2400 – 2300 senelerına tarihlenen piramitlerdeki lahitlerde karşılaşıyoruz. Bu anlatıda RA, hükümdarların ruhunu topluyor ve Sazlık Tarlası cennetine gdolayıyor. Güneş rabbinin kenti olarak bilinen Iunu, RA inanç sisteminin merkeziydi. Kendisi sırf hükümdarları öbür dünyaya götürmüyor, hem de ilahi sistemi ve dengeyi sağlıyordu.
Yaratılış mitlerine baktığımız vakit RA büyük bir höyük üzerinde durarak evvel kendini, çabucak sonrasında ise başka rableri yarattı. Tanrıları yaratan ilah Atum’u ve sihir yaradanı Heka’yı yarattı. Sihri yaratanın RA olması son derece değerlidir zira Antik Mısırlılar için her şeyi mümkün kılan güç sihirdir. Güneş ile sihrin ilişkilendirilmesi de bu açıdan değişik. RA gök yaradanı Horus ile de ilişkilendirilir ve Ra-Horakhty olarak tapılırdı. RA’nın yaratıcı ilah sıfatında olması niçiniyle kendisine Amun – Ra da denilmektedir.
En sık gördüğümüz RA tasvirlerinden olan üstünde güneş diski olan şahin başlı erkek aslında Ra-Horakhty’dır. Güneş diskinin altında bir bok böceği olarak tasvir edildiği Ra-Khepri versiyonu da vardır. Antik Mısır’ın beşinci hanedan periyodunda RA için güneş tapınakları yapıldı. daha sonraki senelerda RA bir apis boğası ve Mnevis boğası olarak da tasvir edilmiştir. Hatta Mnevis boğası yaşamakta olduğu için direkt ona tapıldığı da görülmüştür.
Güneş rabbi RA’nın Mısır mitolojisindeki rolleri:
Göklerdeki RA
Piramit metinlerinde RA’nın gökyüzünde yaşadığı anlatılmaktadır lakin Cennetsel İnek Kitabı olarak anılan farklı bir metne bakılırsa aslında RA uzun yıllar öteki ilahlarla birlikte yeryüzündeydi ve insanları yönetiyordu. Kelam konusu metnin milattan evvel 2181 – 2040 senelerında ortaya çıktığı düşünülse de bugüne kalan metin milattan evvel 1570 – 1069 senelerına ortasına tarihleniyor.
Anlatılana göre dünyaya hükmeden RA artık yaşlanmıştı ve insanların nankörlüklerinden bıkmıştı. Bu niçinle RA’nın Gözü olarak bilinen tanrıça Hathor’u çağırdı. Hathor, dönüşümü simgeler ve RA’nın müsaadesi ile ortalığı kasıp kavurur. Hathor özgür bırakıldı ve insanları yok etmeye başladı. RA onu bir türlü durdurmadı. Hathor, yırtıcı Sekhmet’e dönüştü.
RA en sonunda 7 bin sürahi biranın kana benzemesi için kırmızıya boyanmasını emreti ve bunları Dendera ovalarına döktürdü. Sekhmet bunu içti ve tekrar Hathor oldu. Bu hadiselerden daha sonra RA, tanrıça Nut’tan kendisini cennete tanışmasını istedi. Nut bir ineğe dönüşerek RA’yı sırtına aldı ve gökyüzüne taşıdı. RA bu ortada Sazlık Tarlası’nı yarattı ve insanları kendi tertiplerini kurmakla nazaranvlendirdi.
Dünyadaki RA
Dünyayı ve hayatı RA yarattı ve saltanatı Osiris ile İsis’e verdi. Mevsimler, güneş ışığı ve bereketli topraklar RA’nın dünyaya bıraktığı izlerdir. RA hem de yazı ilahı Thoth ve kızı Seshat’ın müdafaası altında insanlara kutsal metinler de göndermiştir. Bunlar RA ismine yapılan tapınaklarda saklanmaktadır.
Yeraltındaki RA
RA gün uzunluğu gökyüzünde geziyor ve gece olduğunda kendini Milyon Ruhun Gemisi’ne çevirerek ölülerle bir arada yeraltına iniyordu. Onun en büyük yardımcısı ölülerin yargıcı Osiris’tir. RA hem de ölülerin nereye gideceğine de karar verir. Yılan Apophis her gece RA’ya saldırır. Şayet güneş doğduysa bilin ki RA Apophis’i yenmiştir.
Ölüler Kitabı’nda anlatıldığına göre her ruh Osiris’in önünde yargılanıyor. RA ise görünmez bir biçimde her bir yargılamayı izliyor. Farklı tasvirlerde RA’nın kızlarından bir tanesi olan Ma’at bu yargılamalara katılırken görülür. Kararları Osiris veriyor üzere görünse de aslında Ra-Osiris olarak tüm kararlar RA’dan çıkmaktadır.
Yaratıcı RA
Antik Mısır’ın yaratılış öykülerine baktığımız vakit karşımıza RA, Atum, Ptah ve tanrıça Neith çıkar. Yani aslında RA tek yaratıcı ilah değildir. Ancak daha sonraki senelerda bir ilah ya da tanrıça hangi isimle anılırsa anılsın onun RA olduğuna inanılmıştır. Buna bakılırsa aslında farklı ilah ve tanrıça isimleri sadece RA’nın vasıflarını sembolize etmektedir.
En bilinen yaratılış öyküsüne nazaran RA kendi kendini yarattı ve bir höyüğün üstüne durdu. Penisini kesti ve akan kandan evvel otorite Hu’yu ve zihin Sia’yı yarattı. Akabinde hava rabbi Shu’yu yarattı ve Shu kendi gölgesi ile çiftleşerek nem yaradanı Tefnut’u doğurdu. Tefnus ortadan kaybolunca RA’nın Gözü onun peşine düştü ve bulup RA’ya getirdi. RA’nın memnunluktan döktüğü gözyaşları bayanı ve erkeği ortaya çıkardı.
Ortaya çıkan insanların yaşayacak yeri olmadığını bakılırsa Shu ve Tefnut çiftleşerek toprak Geb’i ve gökyüzü Nut’u yarattılar. ondan sonrasında Geb ve Nut; Osiris, İsis, Set, Nephthys ve Horus’u yarattı. Yaratılan tüm ilahlara birer misyon verildi. bu biçimdece hem dünya sistemi birebir vakitte beşerler ile ilahlar içindeki alakalar üretilmiş oldu.
Kral ve hükümdarın babası RA
daha sonraki periyotta RA bir kral olarak değil de yeryüzündeki hükümdarların yani firavunların babası olarak görüldü. Firavun Userkaf, RA için birinci tapınağı dikti. Milattan evvel 1353 – 1336 yılları içinde hayatış Akhenaten periyodunda RA haricindeki tüm ilahlar yasaklandı. Milattan evvel 1336 – 1327 yılları içinde hayatış Tutankhamun periyodunda bir ıslahat daha yapıldı ve başka rabler geri geldi. Milattan evvel 30 ile milattan daha sonra 646 yılları içindeki Roma devrine kadar bu inanç sürdü ve daha sonrasında Hıristiyanlığın yükselmesi ile bir arada RA ve başka yaradanlara tapınma ortadan kalktı.
Mısır mitolojisinin en kıymetli figürlerinden bir tanesi olan güneş yaradanı RA kimdir sorusunu yanıtlayarak hakkında anlatılan öykülerden bahsettik. RA ve Mısır mitolojisi hakkındaki fikirlerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.