arkamikontrolet
New member
Bilhassa 14. yüzyıla kadar, şişmanlık bir hoşluk vasfıydı. Şişman bayanlar daha hoş, şişman erkekler ise daha kuvvetli ve güzel olarak tanım edilirdi. 14. yüzyıldan daha sonra ibre tam bilakis dönmeye başladı. Bilhassa de “bayan ne kadar zayıfsa o kadar hoştur” algısı türetildi ve günümüze kadar da sürdü.
Yazılı ve görsel basında, toplumsal etrafımızda, aklımıza gelebilecek her yerde ve herkesten “zayıflık güzelliktir” çıkarımını duyuyoruz. Bu çıkarım, kimi insanlarda geri dönüşü olmayan bir travmaya sebep olabiliyor. Bu travmanın kararında ölecek kadar açlığa maruz kalmayıtercih edebiliyorlar. Bugün sizlerle “aşırı zayıflık hastalığı” konusuna değineceğiz.
Zayıflık hastalığının tarifi, kökeni ve tarihî süreci
Çok zayıflık hastalığı, model hastalığı, anoreksiya nervoza ya da anoreksi… Nasıl tabir edersek edelim, sözler değişse de tarif daima birebir kapıya çıkmaktadır. Anoreksiya nervoza; en genel tarifiyle beden tartısındaki olağandışı ve ileri derecedeki zayıflıktır.
1689 yılındaİngiliz Hekim Richard Montontarafınca lisana getirilen ve bilimsel olarak 1873 yılında Sir William Withey Gull tarafınca kaleme alınan hastalık; Yunanca Anorexia sözünden türemiştir. Olumsuzluk manasına gelen “an” ve iştah manasına gelen “orexia”kelimelerinden meydana gelen söz, bugün ülkemizde genellikle“manken hastalığı” olarak tabir ediliyor.
Model hastalığının altında yatan sebepler
Model hastalığının altında yatan temel sebep; kilo almanın yarattığı endişedur. Medya tarafınca daima lisana getirilen “zayıf beşerler hoştur, ne kadar zayıfsan o kadar güzelsin” iletileri, toplum tarafınca kilolu insanların dışlanması ya da geri planda tutulması, magazin ünlülerine özenti, ilgisiz ebeveynlere sahip olma, cinsel istismar, genetik ve çevresel etkenler model hastalığının temelinde yatan sebeplerdir.
Model hastalığının belirtileri
Model hastalığına sahip bireyler; evvela, aç bile olsalar aç olduklarını kabul etmezler ve daima olarak açlığı inkâr ederler. Bu inkârın sona ermesiyle birlikte yemek yedikleri vakit, yemek yemedilk evvel, yiyecekleri besinlerin kalorilerini hesaplarlar. Yedikleri yemeği yerken çiğneyip yutmadan tükürme ya da yedikten daha sonra pişman olup sık sık kusma, lavman kullanma ya da müshil ilacı içmek üzere belirtiler görülür.
Zayıf olmak, model hastalığına sahip bireyler için en kutsal şey olduğu için daima spor yaparlar. Sistemli olarak yemek yemezler ve sık sık öğün atlarlar. Gün içerisinde birden çok sefer tartıya çıkarlar ve bir daha sık sık aynada bedenlerini incelerler. Aynaya baktıklarında kendilerini her daim kilolu görürler. Çok zayıf olmalarına karşın, bu zayıflık onları tatmin edemez.
Yetersiz beslenmenin birlikteinde getirdiği tek şey zayıflık değil
Tüm bu yaşananlarla bir arada bireyin hayatını kaybetmesi de mümkün bir sonuçtur. Bilhassa geç teşhis, geç tedavi ya da tedaviyi reddetme üzere münasebetler, geri dönüşü olmayan bir yolun başlangıcıdır.
Model hastalığının tedavi süreci
Model hastalığının tedavi sürecindeki en sıkıntı adım, bireyi bu duruma ikna etmektir. Birden fazla örnekte birey, hasta olduğunu kabullenmez, kilolu olduğunu düşünür ve zayıflamakta ısrarcıdır. Uzman psikolog ve psikiyatristler eşliğinde bireyin bu duruma ikna edilmesi öncelikli emeldir. İkna sürecinden daha sonra bireyin bedelleri denetim edilir. Bedeninde oluşan hasarlar incelenir ve elde edilen bilgilere nazaran bir tedavi beslenme programı hazırlanır.
Bireylerde çoklukla kalp, böbrek ya da beyinde hasarlar meydana gelmiş olabilir. Tedaviye başlanmış ve olağan bir beslenme sürecine girilmiş olsa da meydana gelen bu ziyan, telafi edilemeyebilir.
Ekseriyetle, hastalığın birinci yılında başlayan tedaviler sıfır hasarla sonuç verse de, hastalığın beşinci yılında başlayan tedavilerde muvaffakiyet oranı yüzde otuzlara kadar düşmektedir.
Model hastalığı kimlerde görülür?
Model hastalığı; birinci derece akrabaları içinde model hastalığı görünen bireylerde, 12-25 yaş aralığındaki bayanlarda, asosyal olarak tanımlanan bireylerde, ilgisiz bir çocukluk hayatış yetişkinlerde ve başta cinsel istismar olmak üzere çeşitli travmalara maruz kalmış bireylerde görülür.
Model hastalığına sahip bireylerin %95’i bayandır. Ayrıyeten 40 yaş üstü model hastalarına hayli az rastlanır. 2015 yılında yayımlanan bir rapora göre dünya genelinde resmî olarak kayıtlara geçen 2,5 milyon hasta vardır. Toplumda görülme oranı iseher 100 bin bireyde ortalama 8 kişidir (%0,008).
Model hastalığının tanınan kültürdeki yeri
Model hastalığı birinci defa, 1983 yılında Amerikalı sanatçı Karen Anne Carpenter’ın ömrünü kaybetmesi ile geniş yankı uyandırdı. çabucak sonrasında yaşanan bu üzücü olayın akabinde bir epey bilgilendirici imal, kitap ve belgeseller yayımlandı ama günümüzde hala bilhassa yaz aylarında gösterime giren reklamlarda zayıflık kutsallaştırılmaya devam edilmektedir.
Rachel Zoe, Nicole Richie, Denise Richards, Taylor Swift, Demi Lovato, Galler Prensesi Diana, Selin Toktay, Kesha, Lady Gaga, İrem Derici, Jessica Alba, Kate Winslet, Nicole Scherzinger ve Victoria Beckham model hastalığı bilinen ünlülerden yalnızca birkaçı. Bu listeye ünlü olarak ekleyebileceğimiz az erkek isimlerden biri ise Zayn Malik.
To the Bone, Primo Amore, Je vais bien, ne t’en fais pas, Perfect Body, “Girl, Interrupted”, Superstar: The Karen Carpenter Story, Feed ve Thin; model hastalığını mevzu alan imaller olarak ön plana çıkıyor.
Pekala ya sizler model hastalığı hakkındaneler düşünüyorsunuz? Etrafınızda model hastalığı yaşayan dostlarınız var mı? Bu bahis hakkındaki deneyim, fikir ve niyetlerinizi bizlerle yorumlar kısmında paylaşabilirsiniz.
Kaynaklar: 1 / 2 / 3 / 4 / 5 / 6 / 7 / 8 /
Yazılı ve görsel basında, toplumsal etrafımızda, aklımıza gelebilecek her yerde ve herkesten “zayıflık güzelliktir” çıkarımını duyuyoruz. Bu çıkarım, kimi insanlarda geri dönüşü olmayan bir travmaya sebep olabiliyor. Bu travmanın kararında ölecek kadar açlığa maruz kalmayıtercih edebiliyorlar. Bugün sizlerle “aşırı zayıflık hastalığı” konusuna değineceğiz.
Zayıflık hastalığının tarifi, kökeni ve tarihî süreci
Çok zayıflık hastalığı, model hastalığı, anoreksiya nervoza ya da anoreksi… Nasıl tabir edersek edelim, sözler değişse de tarif daima birebir kapıya çıkmaktadır. Anoreksiya nervoza; en genel tarifiyle beden tartısındaki olağandışı ve ileri derecedeki zayıflıktır.
1689 yılındaİngiliz Hekim Richard Montontarafınca lisana getirilen ve bilimsel olarak 1873 yılında Sir William Withey Gull tarafınca kaleme alınan hastalık; Yunanca Anorexia sözünden türemiştir. Olumsuzluk manasına gelen “an” ve iştah manasına gelen “orexia”kelimelerinden meydana gelen söz, bugün ülkemizde genellikle“manken hastalığı” olarak tabir ediliyor.
Model hastalığının altında yatan sebepler
Model hastalığının altında yatan temel sebep; kilo almanın yarattığı endişedur. Medya tarafınca daima lisana getirilen “zayıf beşerler hoştur, ne kadar zayıfsan o kadar güzelsin” iletileri, toplum tarafınca kilolu insanların dışlanması ya da geri planda tutulması, magazin ünlülerine özenti, ilgisiz ebeveynlere sahip olma, cinsel istismar, genetik ve çevresel etkenler model hastalığının temelinde yatan sebeplerdir.
Model hastalığının belirtileri
Model hastalığına sahip bireyler; evvela, aç bile olsalar aç olduklarını kabul etmezler ve daima olarak açlığı inkâr ederler. Bu inkârın sona ermesiyle birlikte yemek yedikleri vakit, yemek yemedilk evvel, yiyecekleri besinlerin kalorilerini hesaplarlar. Yedikleri yemeği yerken çiğneyip yutmadan tükürme ya da yedikten daha sonra pişman olup sık sık kusma, lavman kullanma ya da müshil ilacı içmek üzere belirtiler görülür.
Zayıf olmak, model hastalığına sahip bireyler için en kutsal şey olduğu için daima spor yaparlar. Sistemli olarak yemek yemezler ve sık sık öğün atlarlar. Gün içerisinde birden çok sefer tartıya çıkarlar ve bir daha sık sık aynada bedenlerini incelerler. Aynaya baktıklarında kendilerini her daim kilolu görürler. Çok zayıf olmalarına karşın, bu zayıflık onları tatmin edemez.
Yetersiz beslenmenin birlikteinde getirdiği tek şey zayıflık değil
- Rachael Farrokh
Tüm bu yaşananlarla bir arada bireyin hayatını kaybetmesi de mümkün bir sonuçtur. Bilhassa geç teşhis, geç tedavi ya da tedaviyi reddetme üzere münasebetler, geri dönüşü olmayan bir yolun başlangıcıdır.
Model hastalığının tedavi süreci
Model hastalığının tedavi sürecindeki en sıkıntı adım, bireyi bu duruma ikna etmektir. Birden fazla örnekte birey, hasta olduğunu kabullenmez, kilolu olduğunu düşünür ve zayıflamakta ısrarcıdır. Uzman psikolog ve psikiyatristler eşliğinde bireyin bu duruma ikna edilmesi öncelikli emeldir. İkna sürecinden daha sonra bireyin bedelleri denetim edilir. Bedeninde oluşan hasarlar incelenir ve elde edilen bilgilere nazaran bir tedavi beslenme programı hazırlanır.
Bireylerde çoklukla kalp, böbrek ya da beyinde hasarlar meydana gelmiş olabilir. Tedaviye başlanmış ve olağan bir beslenme sürecine girilmiş olsa da meydana gelen bu ziyan, telafi edilemeyebilir.
Ekseriyetle, hastalığın birinci yılında başlayan tedaviler sıfır hasarla sonuç verse de, hastalığın beşinci yılında başlayan tedavilerde muvaffakiyet oranı yüzde otuzlara kadar düşmektedir.
Model hastalığı kimlerde görülür?
Model hastalığı; birinci derece akrabaları içinde model hastalığı görünen bireylerde, 12-25 yaş aralığındaki bayanlarda, asosyal olarak tanımlanan bireylerde, ilgisiz bir çocukluk hayatış yetişkinlerde ve başta cinsel istismar olmak üzere çeşitli travmalara maruz kalmış bireylerde görülür.
Model hastalığına sahip bireylerin %95’i bayandır. Ayrıyeten 40 yaş üstü model hastalarına hayli az rastlanır. 2015 yılında yayımlanan bir rapora göre dünya genelinde resmî olarak kayıtlara geçen 2,5 milyon hasta vardır. Toplumda görülme oranı iseher 100 bin bireyde ortalama 8 kişidir (%0,008).
Model hastalığının tanınan kültürdeki yeri
Model hastalığı birinci defa, 1983 yılında Amerikalı sanatçı Karen Anne Carpenter’ın ömrünü kaybetmesi ile geniş yankı uyandırdı. çabucak sonrasında yaşanan bu üzücü olayın akabinde bir epey bilgilendirici imal, kitap ve belgeseller yayımlandı ama günümüzde hala bilhassa yaz aylarında gösterime giren reklamlarda zayıflık kutsallaştırılmaya devam edilmektedir.
Rachel Zoe, Nicole Richie, Denise Richards, Taylor Swift, Demi Lovato, Galler Prensesi Diana, Selin Toktay, Kesha, Lady Gaga, İrem Derici, Jessica Alba, Kate Winslet, Nicole Scherzinger ve Victoria Beckham model hastalığı bilinen ünlülerden yalnızca birkaçı. Bu listeye ünlü olarak ekleyebileceğimiz az erkek isimlerden biri ise Zayn Malik.
To the Bone, Primo Amore, Je vais bien, ne t’en fais pas, Perfect Body, “Girl, Interrupted”, Superstar: The Karen Carpenter Story, Feed ve Thin; model hastalığını mevzu alan imaller olarak ön plana çıkıyor.
Pekala ya sizler model hastalığı hakkındaneler düşünüyorsunuz? Etrafınızda model hastalığı yaşayan dostlarınız var mı? Bu bahis hakkındaki deneyim, fikir ve niyetlerinizi bizlerle yorumlar kısmında paylaşabilirsiniz.
Kaynaklar: 1 / 2 / 3 / 4 / 5 / 6 / 7 / 8 /