arkamikontrolet
New member
Elbet ideoloji, insanın gördüğü dünyadan hayli daha fazlasını manaya eforunun bir kararıdur. İnsanlığın var olduğu günden beri filozoflar kimi kanılar ortaya atmışlardır. Bu filozoflardan en bilineni Platon, en bilinen fikri ise Platon’un mağara alegorisidir. Platon’un mağara alegorisi, ideoloji ile ilginiz olmasa bile en azından bir sefer duymuş olduğunuz benzetmelerle dolu bir öyküdür.
Platon’un mağara alegorisi nedir herkes biliyor olsa da, Platon’un mağara alegorisi bize ne anlatıyor bundan emin olmayabilirsiniz. Zira ideoloji sırf bilmeyi değil, anlamayı ve düşünmeyi de gerektirir. Antik çağlardan beri anlatılan ve günümüz dünyasını bile şekillendirmemize yardımcı olan Platon’un mağara alegorisi nedir, bize ne anlatıyor gelin tüm bilgileriyla inceleyelim.
Platon’un mağara alegorisi nedir?
Platon’un Devlet isimli yapıtının yedinci kitabında Sokrates tarafınca anlatılan Platon’un mağara alegorisinde bir mağaraya zincirlenmiş üç beşerden bahsedilir. Bu beşerler sadece mağara duvarını ve birbirlerini bakılırsabilirler. Doğuştan beri o vakit olan üç insan, duvarda mağara girişinden yansıyan gölgeleri ve yankı yapan sesleri duymaktadırlar. Yani gerçeklik, onlar için sadece gölgeler ve yankı seslerdir.
Derken bu insanlardan biri zincirini çözer ve kendini mağaranın dışına atar. Ağır ışık yüzünden süreksiz körlük yaşadıktan daha sonra gözü alışarak aslında gördükleri şeylerin sırf birer gölgeden ve duydukları seslerin sırf yankılardan ibaret olduğunu anlar. Bir akarsu kenarına gidince sudaki yansımasını ve gölgesini görmesi ise her şeyi anlamasını sağlar.
Büyük bir hevesle mağaraya dönüp bu durumu anlattığı vakit ise arkadaşları tarafınca mecnun olmakla suçlanır. Onları kurtarmak istediğinde zincirli iki insan onun üzere delirmek istemediklerini söyleyerek mağarada kalmayı sürdürürler. Hatta zincirlerinden kurtulmuş olana saldırmayı bile denerler. Ne kadar anlatırsa anlatsın zincire vurulmuş iki insan bu durumu anlayamaz ve hayatlarını orada sürmeye devam ederler.
Platon’un mağara alegorisindeki benzetmeler:
İnsanlık, kalabalık kümeler halinde yani toplum olarak yaşamaya başladığı günden beri makul kurallar belirlemiş ve bu kurallar vakit ortasında kimi vakit genişlemiş, kimi vakit daralmıştır. Farklı inançlara göre vahiy yoluyla yaratıcı tarafınca gönderilen buyruklar, toplumsal kurallara eklenerek vakit ortasında daha katı ya da daha rahat bir hale gelmiştir. Yani kurallar her vakit vardır.
Birey, toplumla ahenk ortasında yaşamak istiyorsa belirlenen kurallara uymalıdır. Kurallar çerçevesinde yaşayan birey için tüm gerçeklik, bu çerçeve ortasında yaşananlardır. Kurallar çerçevesinin ve toplumun haricinde kalan şeyler ise birçok vakit esasen rahatı yerinde olan bireyin ilgisini çekmez. Lakin kimi vakit istisnalar olabilir.
Bir biçimde toplumdan daha meraklı olan bireyler, toplum ve kuralları haricindeki hayatı da öğrenmek isterler. Fakat ortasında yaşadıkları ortamın dışına çıktıkları vakit bocalarlar. Sabırla yoluna devam eden birey, aslında ortasında yaşadığı toplumun ve kuralların sırf kendi gerçeklikleri olduğunu fark eder. Aslında gerçeklik, onlara öğretilenden çok daha farklıdır.
elbette artık gerçeği öğrenmiş birey, toplumuna dönüp de aslında ortasında yaşadıklarının gerçek olmadığını söyler. Kurallarına katı bir biçimde bağlı olan toplumlar gerçekleri reddeder ve gerçeği söyleyenin başına olmadık şeyler getirir. Kurallarına fazlaca da bağlı olmayan toplumlar ise gerçeği de göz önüne alarak kimi yeni kurallar getirebilirler. Lakin kurallar, her vakit var olacaktır.
Platon, Mağara Alegorisi ile ne anlatmak istedi?
Platon’un mağara alegorisi günümüzden yüzlerce yıl evvel ortaya atılmış bir öyküdür. Anlatılmak istenen bir fazlaca kişi için pek sıradan görünür ve bu açıdan bir hikmet öyküsüne benzetilir. Vakit ortasında Platon’un mağara alegorisi hakkında bir fazlaca inceleme yapılmıştır. Kimileri bu alegorinin olağanüstü olduğunu söylemiş, kimileri ise bir hayli yanlış bulmuştur.
aslına bakarsanız ideolojinin de gayesi tam olarak budur. Platon’un mağara alegorisi bize ne anlatıyor sorusunun aslında bir karşılığı olmamalıdır. Bu soru, bir hayli yeni soru doğurmalıdır. Birtakım temel incelemeler için Platon’un mağara alegorisindeki benzetmeler ve öykü, makul bir çerçeve üzerinden anlatılabilir. Fakat asıl istenen, bu kıssanın bile çerçeveler haricinde incelenmesidir.
Ateistler zincir için din, anarşistler zincir için devlet, sosyalistler zincir için kapitalizm, dindarlar zincir için şeytan, milliyetçiler zincir için dış güçler diyebilir. Mağarayı meskeni üzere bakılırsan de, hapishane üzere bakılırsan de olabilir. Cahillik mutluluktur diyorsanız mağaranın dışı nitekim sizi delirtebilir. Kimilerine gölgeler yeterken kimileri gölgeyi yaratanın peşine düşebilir. Yani, ideoloji işte.
Platon’un mağara alegorisi aslında bize ‘21. yüzyılda niye hala yüzlerce yıl evvel yazılmış kıssa üzerine konuşuyorsunuz?’ diye bile soruyor. Tahminen de kendi yarattığımız mağarada kendimizi zincirledik ve gölgeler o kadar hoş ki ne ışığın peşine düşmek istiyoruz ne de hakikaten bir ışık olup olmadığını merak ediyoruz. Platon düşünmüş, biz hala düşünmeyi düşünüyoruz.
Yüzlerce yıldır ideoloji ile ilgilenenlerin en sevdiği öykü olan Platon’un mağara alegorisi nedir, bize ne anlatıyor üzere merak edilen soruları yanıtladık ve bu benzetmelerle dolu öykü hakkında biraz düşünmeye çalıştık. Platon’un mağara alegorisi hakkındaki fikirlerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.
Platon’un mağara alegorisi nedir herkes biliyor olsa da, Platon’un mağara alegorisi bize ne anlatıyor bundan emin olmayabilirsiniz. Zira ideoloji sırf bilmeyi değil, anlamayı ve düşünmeyi de gerektirir. Antik çağlardan beri anlatılan ve günümüz dünyasını bile şekillendirmemize yardımcı olan Platon’un mağara alegorisi nedir, bize ne anlatıyor gelin tüm bilgileriyla inceleyelim.
Platon’un mağara alegorisi nedir?
Platon’un Devlet isimli yapıtının yedinci kitabında Sokrates tarafınca anlatılan Platon’un mağara alegorisinde bir mağaraya zincirlenmiş üç beşerden bahsedilir. Bu beşerler sadece mağara duvarını ve birbirlerini bakılırsabilirler. Doğuştan beri o vakit olan üç insan, duvarda mağara girişinden yansıyan gölgeleri ve yankı yapan sesleri duymaktadırlar. Yani gerçeklik, onlar için sadece gölgeler ve yankı seslerdir.
Derken bu insanlardan biri zincirini çözer ve kendini mağaranın dışına atar. Ağır ışık yüzünden süreksiz körlük yaşadıktan daha sonra gözü alışarak aslında gördükleri şeylerin sırf birer gölgeden ve duydukları seslerin sırf yankılardan ibaret olduğunu anlar. Bir akarsu kenarına gidince sudaki yansımasını ve gölgesini görmesi ise her şeyi anlamasını sağlar.
Büyük bir hevesle mağaraya dönüp bu durumu anlattığı vakit ise arkadaşları tarafınca mecnun olmakla suçlanır. Onları kurtarmak istediğinde zincirli iki insan onun üzere delirmek istemediklerini söyleyerek mağarada kalmayı sürdürürler. Hatta zincirlerinden kurtulmuş olana saldırmayı bile denerler. Ne kadar anlatırsa anlatsın zincire vurulmuş iki insan bu durumu anlayamaz ve hayatlarını orada sürmeye devam ederler.
Platon’un mağara alegorisindeki benzetmeler:
- Mağara: Toplum
- Mağarada zincirlenmiş beşerler: Toplumun kesimi olan bireyler
- Zincir: Toplum ortasında yaşayan insanları sınırlayan kurallar
- Süreksiz körlük: Yolunu kaybetme, şaşkınlık hissi
- Mağara duvarına yansıyan gölgeler: Toplum tarafınca gerçek kabul edilenler
- Zinciri kıran insan: Fİlozof ya da sorgulayan insan
İnsanlık, kalabalık kümeler halinde yani toplum olarak yaşamaya başladığı günden beri makul kurallar belirlemiş ve bu kurallar vakit ortasında kimi vakit genişlemiş, kimi vakit daralmıştır. Farklı inançlara göre vahiy yoluyla yaratıcı tarafınca gönderilen buyruklar, toplumsal kurallara eklenerek vakit ortasında daha katı ya da daha rahat bir hale gelmiştir. Yani kurallar her vakit vardır.
Birey, toplumla ahenk ortasında yaşamak istiyorsa belirlenen kurallara uymalıdır. Kurallar çerçevesinde yaşayan birey için tüm gerçeklik, bu çerçeve ortasında yaşananlardır. Kurallar çerçevesinin ve toplumun haricinde kalan şeyler ise birçok vakit esasen rahatı yerinde olan bireyin ilgisini çekmez. Lakin kimi vakit istisnalar olabilir.
Bir biçimde toplumdan daha meraklı olan bireyler, toplum ve kuralları haricindeki hayatı da öğrenmek isterler. Fakat ortasında yaşadıkları ortamın dışına çıktıkları vakit bocalarlar. Sabırla yoluna devam eden birey, aslında ortasında yaşadığı toplumun ve kuralların sırf kendi gerçeklikleri olduğunu fark eder. Aslında gerçeklik, onlara öğretilenden çok daha farklıdır.
elbette artık gerçeği öğrenmiş birey, toplumuna dönüp de aslında ortasında yaşadıklarının gerçek olmadığını söyler. Kurallarına katı bir biçimde bağlı olan toplumlar gerçekleri reddeder ve gerçeği söyleyenin başına olmadık şeyler getirir. Kurallarına fazlaca da bağlı olmayan toplumlar ise gerçeği de göz önüne alarak kimi yeni kurallar getirebilirler. Lakin kurallar, her vakit var olacaktır.
Platon, Mağara Alegorisi ile ne anlatmak istedi?
Platon’un mağara alegorisi günümüzden yüzlerce yıl evvel ortaya atılmış bir öyküdür. Anlatılmak istenen bir fazlaca kişi için pek sıradan görünür ve bu açıdan bir hikmet öyküsüne benzetilir. Vakit ortasında Platon’un mağara alegorisi hakkında bir fazlaca inceleme yapılmıştır. Kimileri bu alegorinin olağanüstü olduğunu söylemiş, kimileri ise bir hayli yanlış bulmuştur.
aslına bakarsanız ideolojinin de gayesi tam olarak budur. Platon’un mağara alegorisi bize ne anlatıyor sorusunun aslında bir karşılığı olmamalıdır. Bu soru, bir hayli yeni soru doğurmalıdır. Birtakım temel incelemeler için Platon’un mağara alegorisindeki benzetmeler ve öykü, makul bir çerçeve üzerinden anlatılabilir. Fakat asıl istenen, bu kıssanın bile çerçeveler haricinde incelenmesidir.
Ateistler zincir için din, anarşistler zincir için devlet, sosyalistler zincir için kapitalizm, dindarlar zincir için şeytan, milliyetçiler zincir için dış güçler diyebilir. Mağarayı meskeni üzere bakılırsan de, hapishane üzere bakılırsan de olabilir. Cahillik mutluluktur diyorsanız mağaranın dışı nitekim sizi delirtebilir. Kimilerine gölgeler yeterken kimileri gölgeyi yaratanın peşine düşebilir. Yani, ideoloji işte.
Platon’un mağara alegorisi aslında bize ‘21. yüzyılda niye hala yüzlerce yıl evvel yazılmış kıssa üzerine konuşuyorsunuz?’ diye bile soruyor. Tahminen de kendi yarattığımız mağarada kendimizi zincirledik ve gölgeler o kadar hoş ki ne ışığın peşine düşmek istiyoruz ne de hakikaten bir ışık olup olmadığını merak ediyoruz. Platon düşünmüş, biz hala düşünmeyi düşünüyoruz.
Yüzlerce yıldır ideoloji ile ilgilenenlerin en sevdiği öykü olan Platon’un mağara alegorisi nedir, bize ne anlatıyor üzere merak edilen soruları yanıtladık ve bu benzetmelerle dolu öykü hakkında biraz düşünmeye çalıştık. Platon’un mağara alegorisi hakkındaki fikirlerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.