Teknoloji, Hayatımızı Nasıl Gerçek Bir Distopyaya Çevirdi?

arkamikontrolet

New member
Parmak izi, yüz hatta iris tanıma, dronelar, vatandaş puanlama sistemleri, internet kısıtlamaları, yasaklar, pozisyon takipleri, toplumsal medya propagandaları, palavra haber servisleri ve daha fazlası.

Teknoloji bir yandan ömrümüzü kurtarırken, bir yandan insan hakları ihlallerine yol açan ve kimi devletlerin berbata kullandığı yanlarıyla geleceğin ne kadar karanlık olabileceğini hatırlatıyor. Son senelerda artan uygulamalarla değişen teknolojinin ‘güçler’ tarafınca berbata kullanmasının bizi nasıl bir distopyaya hapsetmeye başladığına örnekler üzerinden göz atalım.

‘Haberi bir tek benden alabilirler, bir tek benim yanlışsız dediğime inanabilirler’ diyen hükümetler, internet kısıtlamaları ve toplumsal medya yasakları ile tekraren halklarını dünyadan soyutlamaya çalıştı.


Dünya üzerinde bir fazlaca ülkede Facebook, Twitter, Instagram üzere platformlar yasaklılar listesinde. İşi apayrı bir boyuta taşıyıp koca ülkeye internet kısıtlaması getirenler bile var.

  • Örneğin İran, yaşanan son protestolar daha sonrası ülkede internet erişimini büsbütün kapatmayı denedi. Toplumsal medyayı yasakladı.
  • Halkının olan biteni sırf kendi kaynaklarından öğrenmesini isteyen Rusya, geçtiğimiz aylarda büyük bir toplumsal medya yasağı getirdi.
  • Çin ise bu hususta aslına bakarsanız mimli. Ülkenin kendi toplumsal medya platformu var ve başka platformlar yasaklı; lakin ülkenin kendi platformun tüm dataları direkt hükümete rapor ediliyor…
  • Kuzey Kore bu mevzuda en ‘şok edici’ uygulamaları yürüten ülkelerden biri. Ülkede internete erişim sadece devlet kurumları ve kimi seçili üniversitelerde var. Lakin bu da dışa pek kapalı bir internet…
  • Nijerya, Türkmenistan ve Hindistan da geçmişte ‘devlet ve kamu güvenliğine ziyan vermesi’ üzere münasebetlerle tekraren TikTok, Twitter, Facebook ve VPN uygulamaları üzere internet erişim araçlarını yasakladı.
seneler içerisinde farklı gündemlere bağlı olarak ülkemizde de farklı yasaklarla karşılaştık. Bu yasaklar kalıcı olmasa da, yaşandığı devirde büyük tartışmalara niye olmuştu.

bir epey uygulama, bilgileri hükümetlerle paylaşıyor. Bildiriler, medyalar ve daha fazlası kontrol altında tutuluyor


Bu bahis büyük tartışmalara sebep olsa ve bir fazlaca teknoloji devi ‘yalnızca gerekli durumlarda’ data paylaştığını söylese de, hükümetler teknoloji şirketleri üzerinde baskı kurarak ‘şahsi bilgi gizliliği’ ihlaline yol açacak olsa bile bilgilerimize ulaşabiliyor.

Hukuki pürüzlere takılan hükümetler ise yeni gereklilik unsurları yaratarak ‘bize bu ayrıntıları vereceksiniz’ demenin türlü yollarını buluyor.

Telegram üzere bilgi saklılığı ile öne çıkan uygulamalar bile sık sık talep edilen dataları gerekli şartları sağlamamasına karşın hükümetlere sunmakla suçlanıyor. Facebook’un FBI’a daima data sağladığı, Twitter’ın misal adımlar attığı yıllar ortasında çıkan türlü haberlerle tekrar yeniden ortaya konuyor.

Huawei de bu mevzuda büyük tartışmalara dahil olan şirketlerden biri. Şirket her ne kadar kabul etmese de Çin hükümetine bilgi sağladığı argümanları uzunca devir gündemi meşgul eden konulardan bir tanesiydi.

Dronelar vatandaş avına çıkıyor, yapay zeka ve yüz tanıma sistemleri herkesi her an takip ediyor. Bütün bunlar bize özetlemek gerekirse ‘Big brother is watching you’ diyor


  • Çin’de güvercin üzere görünen dronelar insanları izliyor, pozisyonlarını ve ne yaptıklarını an an kaydediyor. Yapay zeka ve yüz tanıma sistemleri ile izlenen vatandaşlar ‘puanlanarak’ Black Mirror kısmından fırlamış üzere bir hayat yaşıyor.
  • bir daha protestoların devam ettiği İran’da hükümet, yayınladığı görüntü ile vatandaşlarına ‘dronelarımız sizi izliyor, hareketlerinize dikkat edin’ mesajını bağıra bağıra veriyor.
Aslında, tüm dünyada her yerde karşımıza çıkabilen kameralar biz farkında olmasak da bunu daima yapıyor. Her adımımız her an takip ediliyor.

Yazılanlar, izlenenler, söylenenler takip ediliyor. Hükümetler kendisi üzere düşünmeyenleri cezalandırmak için toplumsal medyayı kullanıyor



Dünyanın bir epey ülkesinde toplumsal medyada yapılan tüm paylaşımlar takip ediliyor ve suç olarak nitelendirilerek cezalandırılıyor.

  • Çin’de rastgele bir ‘paylaşım’ ya da toplumsal medya hareketi denetlemelere takılarak kabahat olarak nitelendirilebiliyor. Hesaplar, internet siteleri kapatılıyor.
  • Rusya da bu hususta sıkça gereç veren ülkelerden biri. Ülkede daha geçtiğimiz aylarda Ukrayna savaşı ile ilgili muhalif telaffuzlar, haberler, paylaşımlar ve yayınlar yasaklandı. O denli ki sosyal medyada Ukrayna savaşına ‘savaş’ demek cürüm haline geldi.
  • Amerika ve Avrupa ülkelerinde ise bu durum ‘terör’ üzere başlıklar altında paylaşımların ve bilgilerin denetlenmesi gibi olaylarla karşımıza çıkıyor. Lakin bu uygulamalar da vakit zaman data saklılığı ihlali ve ‘keyfi’ olarak nitelendirilerek tartışmalara yol açıyor.
Son devirde ülkemizde de benzeri bir tartışma yaşanıyor. ‘Sosyal medya yasası’ tartışmaları devam ederken yeni birtakım hususlar ‘sansür tesiri yaratacağı’ ve ‘ifade özgürlüğüne pürüz olacağı’ tarafında tenkitler aldı.

Sosyal medyanın ve değişen teknolojinin gücünü vatandaşın elinden alan hükümetler, kaygı ve sindirme aracı olarak kullanıp kendi ellerini güçlendiriyor


İran’da devam eden protestolar, süratle gelişen teknolojinin günümüzde nasıl her şeyle iç içe geçtiğinin en çarpıcı örneklerinden biri. Toplumsal medyada güçlenen protestolar, dronelarla endişe atmosferi oluşturulup bastırılmaya çalışılıyor.

Seslerini duyurmak için ellerindeki tek koz olan toplumsal medyayı kullanan İranlılar, dronelarla fişlenip akabinde tutuklandıkları kendi ülkelerinde, idamla cezalandırılıyorlar.

Dünyada benzeri olayları her gün daha şiddetli örneklerle görmeye devam ediyoruz. Teknolojiyi kendi gücünü pekiştirmek ve kendi insanını sindirmek için kullanan hükümetlerin insan hakları ve şahsi bilgi ihlallerine varan uygulamalarla ilerlediği nokta, ne yazık ki gerçek bir distopya.


Nineteen Eighty-Four – 1984 sinemasından bir sahne (1984)

İsteğimizse tüm bunların son bulması. Lakin ne yazık ki optimist olmak tüm bunlar yaşanırken epey güç…
 
Üst