Sahne Sihiri
New member
“Ekte belirtilmiştir” Diyip Kaçmak mı, Yoksa İşi Adam Gibi Yazmak mı?
Arkadaşlar, taşın altına elimi koyarak başlıyorum: “Ekte belirtilmiştir” cümlesi, kurumlarda sorumluluğun buharlaştırıldığı, müşteriye/okura saygının kısayolla geçildiği bir ezber haline geldi. Bir metin yazarı, bir proje yöneticisi ya da sıradan bir çalışan olarak, bu kalıpla her gün karşılaşıyoruz ve çoğu zaman neyin “ekte” olduğunu, “belirtildiği” şeyin tam olarak nerede yazdığını, hangi maddeye bakmamız gerektiğini kendimiz arayıp bulmak zorunda kalıyoruz. Bu, iletişim değil; topu taca atmak. Şimdi gelin bu kalıbı parçalara ayıralım, nerede işe yarar, nerede zararlıdır; nasıl doğru yazılır, nasıl yanlış anlaşılır; ve en önemlisi, bu forumda hararetli bir tartışmayı hak eden gri alanları konuşalım.
Sorunun Kalbi: Belirsizlik, Sorumluluk Kaçırma ve Okur Yükü
Belirsizlik: “Ekte belirtilmiştir” muğlak bir ifadedir. Hangi ekte? Kaç sayfa? Hangi bölüm? Hangi tarih? Bir cümlelik rehberlik yerine okurdan onlarca dakikalık tarama bekliyorsanız, aslında verimliliği çalıyorsunuz.
Sorumluluktan kaçış: Bu kalıp, “ben yazdım, gerisini siz halledin” demenin steril yoludur. Oysa yazanın görevi, okurun işi kolaylaştırmaktır. İyi metin, rehberdir; sis perdesi değil.
Okur yükü: E-posta, resmi yazı ya da duyuru; fark etmez. Bağlamı şeffaf vermediğiniz her durumda bilişsel yükü karşı tarafa yüklersiniz. Bu da hataya, gecikmeye, gerginliğe davetiye çıkarır.
Peki Bu Kalıp Hiç mi İşe Yaramaz?
Evet, bazı bağlamlarda işlevseldir: numaralandırılmış ekler (Ek-1, Ek-2), kayıt dışı kalmaması gereken resmi belgeler, tekrarın riskli olduğu hukuki yazışmalar. Fakat “işlevsellik” ayrıntı ile gelir. “Ekte belirtilmiştir” tek başına değil, yönlendirme ve konum bilgisiyle birlikte anlamlıdır.
Doğru kullanıma örnekler:
* “Ekteki Ek-2: Sözleşme Taslağı’nın Madde 12’sinde teslim koşulları açıklanmıştır.”
* “Ekte yer alan 3 sayfalık muhtıranın 2. sayfasındaki tablo bütçe dağılımını göstermektedir.”
* “Ekteki PDF: Fiyatlandırma_2025-09-01.pdf içinde Bölüm 4 indirim şartlarını listeler.”
Yazım ve Biçim: “Ekte” Nasıl Yazılır?
* “Ekte” birleşik ve küçük harfle yazılır. Bu bir özel ad değildir; dolayısıyla kesme işareti (“Ek’te”) kullanmak hatalıdır. Doğrusu: “Ekte sunulan…”, “Ekte yer alan…”
* Ek numaralandırması: “Ek-1, Ek-2…” biçimi yaygındır. Metinde ilk geçtiği yerde kısa açıklama ekleyin: “Ek-1 (Teknik Şartname)”.
* Yönlendirici fiiller: “sunulmuştur, yer almaktadır, listelenmiştir, açıklanmıştır” gibi fiillerin yanına yol tarifini ekleyin: madde/bölüm/sayfa.
* Dosya adları: Anlamlı, tarih içeren, boşluksuz adlandırın: “Teknik_Sartname_2025-09-05.pdf”.
Kısacası, “Ekte belirtilmiştir” değil; “Ekteki Ek-1’in Madde 5’inde yer alan teslim takvimi aşağıdadır.” diye nokta atışı yapın.
Erkek Stratejisi mi, Kadın Empatisi mi? İkisi de Lazım
Forumlarda sıkça gördüğüm bir ikilem var: “Net şema çizelim, süreç kurallarla yürüsün.” diyenler ile “Önce okurun ihtiyacını ve duygusunu anlayalım.” diyenler. Bu çatal, cinsiyetlere atfedilerek de tartışılıyor: erkeklerin stratejik/problem çözme eğilimi, kadınların empatik/insan odaklı yaklaşımı. Şunu peşinen söyleyeyim: yaklaşımlar birey bazındadır, cinsiyet kader değildir. Yine de iki eğilimi birer metod seti olarak düşünmek işe yarar.
Stratejik/problem çözme perspektifi (sıkı şema):
* Artısı: Standart, ölçülebilir, denetlenebilir. “Ek-1, Madde 3, 2. paragraf” dediğiniz anda herkes aynı yere bakar.
* Eksisi: Soğuk ve bürokratik olabilir; bağlamı ve okurun o anki ihtiyacını kaçırabilir.
Empatik/insan merkezli perspektif (okur deneyimi):
* Artısı: Okurun yükünü alır, dili sadeleştirir, güven ilişkisini güçlendirir. “Aşağıda özetledim, detayları Ek-2 Madde 6’da” gibi cümleler rahatlatır.
* Eksisi: Aşırı esneklik standardı gevşetebilir; izlenebilirlik zayıflar.
Dengeli model: Önce kısa özet ve net sonuç cümlesi (empati), hemen ardından ekin koordinatları (strateji). Yani: “Karar: Teslim tarihi 15 Eylül. Detay: Ek-1 Madde 4, Tablo A.”
Tartışmalı Noktalar: Hadi Ateşi Yükseltelim
* “Ekte belirtilmiştir” hukuki kalkan mı, sorumluluk kaçamağı mı? Belirsizlik, imza sahibi lehine mi çalışır, yoksa hataya açık bir zafiyet midir?
* E-posta kültüründe dipnot yerine ek zorunlu mu? 5 satırlık bilgi için 5 sayfalık PDF göndermek bilgi kıtlığı değil mi?
* Kurumsal hafıza gerekçesi abartılıyor mu? Her küçük değişiklik için “Ek-17 revizyon 3” üretmek yerine sürüm notu/ChangeLog yeter mi?
* Yazım kuralına uyulmadığında (Ek’te/Ekte) itibar zedelenir mi? Yoksa “iş görülüyor” diyerek geçiştirmek kültürel bir tembellik mi?
* Dijital çağda “ek” kavramını yeniden tanımlamalı mıyız? Ek yerine kalıcı bağlantı, bölüm işaretleyicisi ve zaman damgası kullanmak daha dürüst değil mi?
Pratik Çerçeve: Bugünden İtibaren Uygula
1) Özet + Koordinat: Mesajın ilk iki cümlesinde sonucu yazın, ardından ekin tam konumunu verin.
Örnek: “Teklif 15 Eylül’e kadar geçerlidir. Ayrıntılar Ekteki Ek-2 ‘Fiyat Koşulları’, Madde 5.”
2) Ekleri kimliklendir: “Ek-1 (Teknik Şartname, v1.3, 2025-09-05)” gibi. Dosya adında da sürüm ve tarih bulunsun.
3) Ekin içinden alıntı yap: “Madde 7: ‘Teslimat iki parti halinde yapılır.’” Nokta atışı alıntı, okura güven verir.
4) Aynı mesajda mini özet tablo koy: “Takvim: 15/09 teslim – 18/09 kabul – 25/09 fatura.” Detay: Ek-1, Tablo B.
5) Dil, yalın ve aktif olsun: “Ekte belirtilmiştir” yerine “Ekteki Ek-3’te, Madde 2’de listelenmiştir” deyin; edilgenliği azaltın, yönü gösterin.
6) İnsan tarafını unutma: “Zamanınız değerli; bu yüzden ana noktaları aşağıya çıkardım.” cümlesi, soğuk bir yazışmayı işbirliğine çevirir.
Yanlışlar Panosu: Kırmızı Liste
* “Ek’te” (yanlış) → “Ekte” (doğru).
* “Ekte belirtilmiştir.” (tek başına) → “Ekteki Ek-1, Madde 3’te açıklanmıştır.”
* İsimsiz, tarihsiz dosya → Anlamlı, tarih/sürüm içeren dosya.
* “Bkz. ek” → “Bkz. Ek-2, sayfa 4, Şekil 1.”
Forum İçin Kıvılcım Sorular
* Sizce “Ekte belirtilmiştir” yazmak, profesyonellik mi yoksa dikkatsizlik mi? Hangi somut durumda sizi çileden çıkardı?
* Ekin koordinatlarını vermek “okurun aklına hakaret” midir yoksa yazanın görevi midir?
* Hukuki yazışmalarda ayrıntıyı e-postaya yazmak risk midir, yoksa şeffaflıkla güven mi yaratır?
* “Empatik özet + stratejik koordinat” modelini kurumunuzda deneseniz, nerede patlar? Nerede uçar?
* Ek yerine wiki/sürüm notu bağlantısı koymak, denetlenebilirliği zayıflatır mı, yoksa kurumsal hafızayı güçlendirir mi?
Son Çağrı: Kalıbı Kır, Netleş, İnsanca Yaz
“Ekte belirtilmiştir” cümlesini çöpe atın demiyorum; tek başına bırakmayın diyorum. Okurun işini kolaylaştıran, hatayı azaltan, sorumluluğu üzerinizde tutan bir iletişim kurun. Stratejik netlik ile empatik açıklığı birleştirin: önce sonuç, sonra konum. Her ek bir koordinat, her cümle bir rehber olsun. Bugünden itibaren şu şablonu deneyin: “Sonuç: … Detay: Ekteki Ek-X, Madde Y, sayfa Z.” Bu kadar basit bir disiplin, sandığınızdan daha fazla güven ve hız kazandıracak.
Hadi şimdi top sizde: Bu kalıbı savunanlar ve sökenler, deneyimlerinizi ve karşı örneklerinizi masaya koyun. “Ekte belirtilmiştir” ya sizi koruyor ya da okuru yoruyor; sizce hangisi daha ağır basıyor?
Arkadaşlar, taşın altına elimi koyarak başlıyorum: “Ekte belirtilmiştir” cümlesi, kurumlarda sorumluluğun buharlaştırıldığı, müşteriye/okura saygının kısayolla geçildiği bir ezber haline geldi. Bir metin yazarı, bir proje yöneticisi ya da sıradan bir çalışan olarak, bu kalıpla her gün karşılaşıyoruz ve çoğu zaman neyin “ekte” olduğunu, “belirtildiği” şeyin tam olarak nerede yazdığını, hangi maddeye bakmamız gerektiğini kendimiz arayıp bulmak zorunda kalıyoruz. Bu, iletişim değil; topu taca atmak. Şimdi gelin bu kalıbı parçalara ayıralım, nerede işe yarar, nerede zararlıdır; nasıl doğru yazılır, nasıl yanlış anlaşılır; ve en önemlisi, bu forumda hararetli bir tartışmayı hak eden gri alanları konuşalım.
Sorunun Kalbi: Belirsizlik, Sorumluluk Kaçırma ve Okur Yükü
Belirsizlik: “Ekte belirtilmiştir” muğlak bir ifadedir. Hangi ekte? Kaç sayfa? Hangi bölüm? Hangi tarih? Bir cümlelik rehberlik yerine okurdan onlarca dakikalık tarama bekliyorsanız, aslında verimliliği çalıyorsunuz.
Sorumluluktan kaçış: Bu kalıp, “ben yazdım, gerisini siz halledin” demenin steril yoludur. Oysa yazanın görevi, okurun işi kolaylaştırmaktır. İyi metin, rehberdir; sis perdesi değil.
Okur yükü: E-posta, resmi yazı ya da duyuru; fark etmez. Bağlamı şeffaf vermediğiniz her durumda bilişsel yükü karşı tarafa yüklersiniz. Bu da hataya, gecikmeye, gerginliğe davetiye çıkarır.
Peki Bu Kalıp Hiç mi İşe Yaramaz?
Evet, bazı bağlamlarda işlevseldir: numaralandırılmış ekler (Ek-1, Ek-2), kayıt dışı kalmaması gereken resmi belgeler, tekrarın riskli olduğu hukuki yazışmalar. Fakat “işlevsellik” ayrıntı ile gelir. “Ekte belirtilmiştir” tek başına değil, yönlendirme ve konum bilgisiyle birlikte anlamlıdır.
Doğru kullanıma örnekler:
* “Ekteki Ek-2: Sözleşme Taslağı’nın Madde 12’sinde teslim koşulları açıklanmıştır.”
* “Ekte yer alan 3 sayfalık muhtıranın 2. sayfasındaki tablo bütçe dağılımını göstermektedir.”
* “Ekteki PDF: Fiyatlandırma_2025-09-01.pdf içinde Bölüm 4 indirim şartlarını listeler.”
Yazım ve Biçim: “Ekte” Nasıl Yazılır?
* “Ekte” birleşik ve küçük harfle yazılır. Bu bir özel ad değildir; dolayısıyla kesme işareti (“Ek’te”) kullanmak hatalıdır. Doğrusu: “Ekte sunulan…”, “Ekte yer alan…”
* Ek numaralandırması: “Ek-1, Ek-2…” biçimi yaygındır. Metinde ilk geçtiği yerde kısa açıklama ekleyin: “Ek-1 (Teknik Şartname)”.
* Yönlendirici fiiller: “sunulmuştur, yer almaktadır, listelenmiştir, açıklanmıştır” gibi fiillerin yanına yol tarifini ekleyin: madde/bölüm/sayfa.
* Dosya adları: Anlamlı, tarih içeren, boşluksuz adlandırın: “Teknik_Sartname_2025-09-05.pdf”.
Kısacası, “Ekte belirtilmiştir” değil; “Ekteki Ek-1’in Madde 5’inde yer alan teslim takvimi aşağıdadır.” diye nokta atışı yapın.
Erkek Stratejisi mi, Kadın Empatisi mi? İkisi de Lazım
Forumlarda sıkça gördüğüm bir ikilem var: “Net şema çizelim, süreç kurallarla yürüsün.” diyenler ile “Önce okurun ihtiyacını ve duygusunu anlayalım.” diyenler. Bu çatal, cinsiyetlere atfedilerek de tartışılıyor: erkeklerin stratejik/problem çözme eğilimi, kadınların empatik/insan odaklı yaklaşımı. Şunu peşinen söyleyeyim: yaklaşımlar birey bazındadır, cinsiyet kader değildir. Yine de iki eğilimi birer metod seti olarak düşünmek işe yarar.
Stratejik/problem çözme perspektifi (sıkı şema):
* Artısı: Standart, ölçülebilir, denetlenebilir. “Ek-1, Madde 3, 2. paragraf” dediğiniz anda herkes aynı yere bakar.
* Eksisi: Soğuk ve bürokratik olabilir; bağlamı ve okurun o anki ihtiyacını kaçırabilir.
Empatik/insan merkezli perspektif (okur deneyimi):
* Artısı: Okurun yükünü alır, dili sadeleştirir, güven ilişkisini güçlendirir. “Aşağıda özetledim, detayları Ek-2 Madde 6’da” gibi cümleler rahatlatır.
* Eksisi: Aşırı esneklik standardı gevşetebilir; izlenebilirlik zayıflar.
Dengeli model: Önce kısa özet ve net sonuç cümlesi (empati), hemen ardından ekin koordinatları (strateji). Yani: “Karar: Teslim tarihi 15 Eylül. Detay: Ek-1 Madde 4, Tablo A.”
Tartışmalı Noktalar: Hadi Ateşi Yükseltelim
* “Ekte belirtilmiştir” hukuki kalkan mı, sorumluluk kaçamağı mı? Belirsizlik, imza sahibi lehine mi çalışır, yoksa hataya açık bir zafiyet midir?
* E-posta kültüründe dipnot yerine ek zorunlu mu? 5 satırlık bilgi için 5 sayfalık PDF göndermek bilgi kıtlığı değil mi?
* Kurumsal hafıza gerekçesi abartılıyor mu? Her küçük değişiklik için “Ek-17 revizyon 3” üretmek yerine sürüm notu/ChangeLog yeter mi?
* Yazım kuralına uyulmadığında (Ek’te/Ekte) itibar zedelenir mi? Yoksa “iş görülüyor” diyerek geçiştirmek kültürel bir tembellik mi?
* Dijital çağda “ek” kavramını yeniden tanımlamalı mıyız? Ek yerine kalıcı bağlantı, bölüm işaretleyicisi ve zaman damgası kullanmak daha dürüst değil mi?
Pratik Çerçeve: Bugünden İtibaren Uygula
1) Özet + Koordinat: Mesajın ilk iki cümlesinde sonucu yazın, ardından ekin tam konumunu verin.
Örnek: “Teklif 15 Eylül’e kadar geçerlidir. Ayrıntılar Ekteki Ek-2 ‘Fiyat Koşulları’, Madde 5.”
2) Ekleri kimliklendir: “Ek-1 (Teknik Şartname, v1.3, 2025-09-05)” gibi. Dosya adında da sürüm ve tarih bulunsun.
3) Ekin içinden alıntı yap: “Madde 7: ‘Teslimat iki parti halinde yapılır.’” Nokta atışı alıntı, okura güven verir.
4) Aynı mesajda mini özet tablo koy: “Takvim: 15/09 teslim – 18/09 kabul – 25/09 fatura.” Detay: Ek-1, Tablo B.
5) Dil, yalın ve aktif olsun: “Ekte belirtilmiştir” yerine “Ekteki Ek-3’te, Madde 2’de listelenmiştir” deyin; edilgenliği azaltın, yönü gösterin.
6) İnsan tarafını unutma: “Zamanınız değerli; bu yüzden ana noktaları aşağıya çıkardım.” cümlesi, soğuk bir yazışmayı işbirliğine çevirir.
Yanlışlar Panosu: Kırmızı Liste
* “Ek’te” (yanlış) → “Ekte” (doğru).
* “Ekte belirtilmiştir.” (tek başına) → “Ekteki Ek-1, Madde 3’te açıklanmıştır.”
* İsimsiz, tarihsiz dosya → Anlamlı, tarih/sürüm içeren dosya.
* “Bkz. ek” → “Bkz. Ek-2, sayfa 4, Şekil 1.”
Forum İçin Kıvılcım Sorular
* Sizce “Ekte belirtilmiştir” yazmak, profesyonellik mi yoksa dikkatsizlik mi? Hangi somut durumda sizi çileden çıkardı?
* Ekin koordinatlarını vermek “okurun aklına hakaret” midir yoksa yazanın görevi midir?
* Hukuki yazışmalarda ayrıntıyı e-postaya yazmak risk midir, yoksa şeffaflıkla güven mi yaratır?
* “Empatik özet + stratejik koordinat” modelini kurumunuzda deneseniz, nerede patlar? Nerede uçar?
* Ek yerine wiki/sürüm notu bağlantısı koymak, denetlenebilirliği zayıflatır mı, yoksa kurumsal hafızayı güçlendirir mi?
Son Çağrı: Kalıbı Kır, Netleş, İnsanca Yaz
“Ekte belirtilmiştir” cümlesini çöpe atın demiyorum; tek başına bırakmayın diyorum. Okurun işini kolaylaştıran, hatayı azaltan, sorumluluğu üzerinizde tutan bir iletişim kurun. Stratejik netlik ile empatik açıklığı birleştirin: önce sonuç, sonra konum. Her ek bir koordinat, her cümle bir rehber olsun. Bugünden itibaren şu şablonu deneyin: “Sonuç: … Detay: Ekteki Ek-X, Madde Y, sayfa Z.” Bu kadar basit bir disiplin, sandığınızdan daha fazla güven ve hız kazandıracak.
Hadi şimdi top sizde: Bu kalıbı savunanlar ve sökenler, deneyimlerinizi ve karşı örneklerinizi masaya koyun. “Ekte belirtilmiştir” ya sizi koruyor ya da okuru yoruyor; sizce hangisi daha ağır basıyor?